کد خبر: 1037031
تعداد نظرات: ۱ نظر
تاریخ انتشار: ۱۲ بهمن ۱۳۹۹ - ۲۳:۵۴
پرونده «جوان» از آثار بالا رفتن سن ازدواج و سن نخستین تجربه مادری بر رشد جمعیت
کشور‌هایی که به لحاظ پزشکی پیشرفته محسوب می‌شوند، زنان بالای ۴۰ سال را هم به فرزندآوری تشویق می‌کنند. در ایران، اما فرزندآوری بالای ۳۵ سال با، اما و اگر‌های زیادی ازسوی مسئولان بهداشتی روبه‌رو است. از طرف دیگر، سیاست‌های دولتی باعث شده است سن ازدواج بالا رود؛ همه این‌ها در کنار هم بر استرس مادران ایرانی افزوده است
زهرا چيذري

سرویس جامعه جوان آنلاین:  ۳۳ ساله بود و حالا تازه می‌خواست زندگی مشترکش را آغاز کند و به خانه بخت برود. طبق توصیه‌های علمی فرصت چندانی برای یک مادری ایمن نداشت و تنها تا ۳۵ سالگی می‌توانست بدون دغدغه از سلامت فرزندش مادر شود، اما شرایط زندگی‌شان به گونه‌ای بود که هنوز آمادگی لازم برای داشتن فرزند را نداشتند و باید تا مهیا شدن شرایط صبر می‌کردند. از سوی دیگر، اما با صبر کردن برای بهتر شدن شرایط و روی روال افتادن وضعیت زندگی مشترکشان زمان مناسب برای مادر شدن و فرزندآوری را از دست می‌داد. بگذریم از اینکه اگر همین حالا هم می‌خواست مادر شود با عنایت به شرایط سنی‌اش تنها برای داشتن یک فرزند در سنین ایمن باروری و مادر شدن فرصت داشت و بعد از آن اگر هم می‌خواست مادر شود، وارد سنین پر ریسک‌تر بارداری می‌شد و باردار شدنش باید با مراقبت‌های ویژه همراه می‌شد. این چالش تنها مشکل او نبود و بسیاری از دختران امروز که در سنین بالای ۳۰ سالگی ازدواج می‌کنند و به سر خانه و زندگی‌شان می‌روند هم برای مادر شدن با همین مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند. بگذریم از اینکه بسیاری از دخترانی هم که در سنین مناسب‌تری ازدواج می‌کنند، به خاطر شرایط خاص کار و زندگی‌شان ناگزیرند مادر شدن خود را تا رسیدن به ثبات کاری و اقتصادی به تعویق بیندازند و همین مسئله موجب می‌شود تا آن‌ها هم به جای مادر شدن در همان یکی دو سال اول ازدواج، آن‌قدر مادر شدنشان را به تأخیر بیندازند تا سرانجام بارداری و مادر شدنشان به سنین بالای ۳۰ سالگی موکول شود. تأخیر در ازدواج و بارداری و فرزندآوری در جوانان، اما موجب شده است اغلب زنان جوان زمان طلایی مادر شدن و فرزندآوری را از دست بدهند و با عنایت به فاصله‌گذاری توصیه شده بین فرزندان، هر خانواده در بهترین شرایط بتواند دو فرزند داشته باشد. آن هم در شرایط کنونی که کشور با بحران کاهش و پیری جمعیت دست و پنجه نرم می‌کند. از سوی دیگر با افزایش سن ازدواج و به تبع آن سن بارداری، ریسک تولد فرزند دارای اختلالات ژنتیکی همچون سندروم داون نیز بالاتر می‌رود و مادران باردار بالای ۳۵ سال نیازمند مراقبت‌های بیشتری هستند تا بتوانند فرزندی سالم به دنیا بیاورند. در کنار این‌ها بحث‌هایی پیرامون درصد بالای خطای آزمایش‌های غربالگری وجود دارد که نگرانی‌هایی را در این باره در جامعه و بین مادران و متخصصان حوزه سلامت شکل داده است.

سال‌ها پیش بود که هشدار‌ها درباره اشتباه در سیاستگذاری‌های جمعیتی و لزوم تغییر این سیاست‌ها و افزایش جمعیت کشور برای پیشگیری از پیری جمعیت و انقراض نسلی مطرح شد. سال ۹۱ مقام معظم رهبری به طور رسمی در این باره صحبت کردند. درباره از دست رفتن سیمای جوان جامعه هشدار دادند، اما طی سال‌های اخیر سیاستگذاری‌ها در راستای افزایش جمعیت و فرزندآوری نبود و بسیاری از قوانین و اسناد بالادستی همچون قانون تسهیل ازدواج جوانان، سیاست‌های کلی جمعیت و سیاست‌های کلی خانواده که در راستای کمک به تشکیل خانواده و فرزندآوری تدوین و تصویب شده بودند عملاً به حال خود رها شده و اجرایی نشدند. حالا کم‌کم پیش‌بینی‌های جمعیتی کارشناسان در حال وقوع است و سال گذشته برای نخستین بار رشد جمعیت کشور به کمتر از یک درصد رسید و این یعنی نسبت جمعیت به هم خورده است. از سوی دیگر با افزایش سن ازدواج و سن نخستین بارداری، دیگر مانند گذشته با مادران جوان مواجه نیستیم و خیلی وقت‌ها زنان در آستانه ورود به دوران میانسالی برای نخستین بار مادر شدن را تجربه می‌کنند.

تأخیر ۵ ساله برای مادر شدن پس از ازدواج

ایرانی که از سال ۹۵ پا به سنین میانسالی گذاشته است، تا سال ۱۴۳۰ پیر می‌شود و اگر همین روند ادامه یابد، ممکن است در ۳۰ سال آینده پیرترین کشور جهان شویم. با تمام اینها، اما به واسطه نبود سیاستگذاری درست با بالا رفتن سن ازدواج جوانان مواجه هستیم و جوانانی هم که در سنین مناسب‌تری ازدواج می‌کنند، اغلب به دلیل چالش‌های اقتصادی و کاری ناگزیرند پدر و مادر شدنشان را تا بهبود و تثبیت شرایط به تأخیر بیندازند. همین مسئله هم موجب شده تا به طور کلی میانگین سنی مادر شدن زنان افزایش یابد. آمار‌های وزارت بهداشت نشان می‌دهد تأخیر در زمان فرزندآوری به ۴/ ۵ تا ۵ سال بعد از ازدواج رسیده است.

باروری مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر نوسانات جمعیتی است و بررسی فاصله ازدواج تـا تولد فرزند اول یکی از راه‌های بررسی شرایط جمعیتی یک جامعه است.

بر اساس آخرین آمار سازمان ثبت احوال کشور، میانگین فاصله تولد نخستین فرزند با ازدواج مادرانی که در سال ۱۳۹۷ صاحب فرزند شده‌اند، در کل کشور ۷ /۳ سال است. استان مازندران با ۴/۴ سال و استان سیستان و بلوچستان با ۱/ ۲ سال از بیشترین و کمترین فاصله زمانی میان ازدواج تا تولد نخستین فرزند برخوردارند. استان تهران نیز با ۳/ ۴ سال، بعد از استان مازندران دارای مقام دوم در این فاکتور جمعیتی است.

این آمار نشان‌دهنده افزایش بازه زمانی نخستین فرزندآوری میان زوج‌هاست. هرچه این بازه زمانی افزایش پیدا کند، به همین نسبت احتمال کاهش فرزندآوری زوج‌ها نیز در آینده افزایش می‌یابد.

تأخیر در تولد نخستین فرزنـد برای اغلب زوج‌های ایرانی در حالی است که این تأخیر می‌تواند چالش‌های بعدی همچون کاهش باروری را در پی داشته باشد.

آثار منفی سن ازدواج و سن نخستین بارداری بر تعداد فرزند و رشد جمعیت

بارداری زنان هر قدر در سنین بالاتری اتفاق بیفتد ریسک بروز اختلالات ژنتیکی را در فرزندان بالاتر می‌برد و مادران باردار بالای ۳۵ سال نیازمند مراقبت‌های ویژه‌تری هستند. این، اما تنها یک روی سکه تأخیر در ازدواج و باروری است و از دست دادن امکان داشتن فرزندان بیشتر با افزایش سن نخستین بارداری زنان بعد از ازدواج موضوع دیگری است که در نهایت روی رشد جمعیت کشور تأثیری منفی بر جای خواهد گذاشت و موجب افزایش خانواده‌های تک فرزند می‌شود.

طبق آمار‌های رسمی، طی ۱۰ سال اخیر میزان ازدواج در کشورمان تا ۴۰ درصد کاهش داشته است. میانگین سن ازدواج برای زنان حدود ۲۳ سال و برای مردان حدود ۲۸ سال است، اما سهم قابل توجه ازدواج‌های ثبت شده در سنین ۳۱ تا ۴۰ سالگی هم قابل توجه است و در مجموع از ادامه روند افزایش سن ازدواج در کشور حکایت دارد. بر این اساس طبق جداول آماری منتشر شده، بیشترین آمار ازدواج پس از بازه سنی ۲۱ تا ۳۰ سالگی متعلق به گروه سنی ۳۱ تا ۴۰ ساله است و طبیعتاً افرادی که در سنین بالای ۳۰ سالگی اقدام به ازدواج می‌کنند فرصت چندانی برای فرزندآوری در اختیار ندارند و ناگزیرند یک یا حداکثر دو فرزند داشته باشند.
این در حالی است که با فرهنگسازی‌های صورت گرفته نگاه مردم به پدیده تک فرزندی و شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر» تغییر کرده و بیشتر مردم دیگر فرزند کمتر را عامل زندگی بهتر نمی‌دانند. اما پارادایم‌های فرهنگی و شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه در کنار فقدان سیاست‌های حمایتی برای کاهش سن ازدواج، سبب شده است سن ازدواج از یک‌سو و سن مادر شدن زنان پس از ازدواج از سوی دیگر آن‌قدر بالا رود که در عمل مجالی برای داشتن بیش از دو فرزند باقی نماند.

۲۹ سالگی میانگین سنی نخستین تجربه مادری

آن‌طور که حامد برکاتی، مدیرکل سلامت خانواده وزارت بهداشت می‌گوید، دختران به طور متوسط در سن ۲۴/ ۵ سال ازدواج می‌کنند و فرزند اول خود را در سن ۲۹ سالگی به دنیا می‌آورند. آمار‌ها نشان می‌دهد بارداری دوم در بانوان در فاصله ۵/۵ سال از بارداری اول قرار دارد و این مادران فرزند خود را در حدود سن ۳۴ سالگی به دنیا می‌آورند و اگر تمایلی به فرزند سوم داشته باشند این تولد‌ها در سن حدود ۳۷ سالگی اتفاق می‌افتد. از نگاه وی عوامل مختلفی در این خصوص دخیل هستند، مانند اینکه خانم‌ها دوست دارند تحصیل کنند و اشتغال داشته باشند. در نتیجه باید بین وظیفه مادری در خانواده‌ها و تحصیل و اشتغال آن‌ها تعادل ایجاد شود و هماهنگی بین دستگاه‌ها وجود داشته باشد.

لزوم بازنگری در بازه سنین مناسب باروری

واقعیت افزایش سن ازدواج از یک‌سو و افزایش فاصله میان ازدواج و نخستین تجربه مادر شدن از سوی دیگر، جمعیت کشورمان را تحت تأثیر قرار داده است و با در نظر گرفتن بازه سنی مناسب باروری یعنی ۲۵ تا ۳۵ سالگی مانع از تحقق سطح جانشینی، یعنی ۵ /۲ فرزند به ازای هر زن خواهد شد. مگر اینکه در ایران هم مانند بسیاری از کشور‌های دنیا بازه سنی مناسب برای فرزندآوری زنان تغییر کند و زنان برای مادر شدن در سنین ۴۰ سالگی و حتی بالاتر هم تشویق شوند. همچنان‌که هم اکنون هم در کشور‌های توسعه‌یافته شاهد به دنیا آمدن فرزند از مادران بالای ۴۰ سال هستیم و به این بچه‌ها بچه‌های طلایی یا Golden baby گفته می‌شود. مادر شدن در سنین بالای ۳۵ سال، اما نیازمند مراقبت‌های بیشتر از مادران باردار و تحت نظر بودن آنهاست تا در سایه آزمایشات غربالگری و مراقبت‌های پزشکی بتوانند فرزندان سالمی به دنیا بیاورند.
 
نظر کارشناس
 
۳۰ درصد زنان در سن باروری ازدواج نمی‌کنند
 
در ۳۰ سال آینده ۳۰ درصد جمعیت سالمند خواهیم داشت، یعنی بسیار زیاد سالمند خواهیم داشت به طوری که ما جزو چهار کشور پیر جهان می‌شویم.

در ایران ازدواج و باروری پایین آمده است، یعنی تعداد افرادی که می‌خواهند ازدواج کنند هرساله کمتر می‌شود. جامعه ایران به سرعت در حال پیر شدن است.

در حال حاضر ۳۰ درصد از زنان در سن باروری ازدواج نمی‌کنند، در نتیجه اکنون هم ازدواج و هم باروری در ایران پایین آمده است، یعنی تعداد کسانی که می‌خواهند ازدواج کنند کمتر می‌شود و مهم‌تر از آن این است که بارداری در ایران تغییر کرده است، به طوری که باروری زیر سن ۲۵ سال نیم تا ۷۴ صدم است. زمانی ایران جزو کشور‌های خوب دنیا بود، اما در حال حاضر جزو کشور‌های متوسط هستیم. همچنین نرخ باروری در زنان بیش از ۳۰ سال نیز نیم تا ۹۹ صدم است.

درست است که اقتصاد در بحث ازدواج بسیار مهم است، اما باید توجه کنیم اکنون افراد پولدار کمتر ازدواج می‌کنند، کمتر بچه‌دار می‌شوند و فاصله بین فرزندان آنان بیشتر است. البته هم اکنون اقداماتی برای جمعیت انجام و برای اولین‌بار در بودجه سال ۱۴۰۰ بند‌هایی مرتبط با جمعیت لحاظ شده و این روزنه امیدی است تا سال آینده موضوع جمعیت به موضوع علمی تبدیل شود.

وزارت بهداشت طی دو سال گذشته هم دستورالعمل‌هایی را که نامناسب بود اصلاح کرد، اما دو دستورالعمل مربوط به سقط جنین و غربالگری هنوز باقی مانده است. کشور‌های مختلفی مانند روسیه در این خصوص مانند ایران وضعیت نامناسبی داشتند، اما اقدامات خوبی در این کشور‌ها صورت گرفت، به طوری که فرانسه در حوزه افزایش جمعیت از همه کشور‌ها بیشتر خرج و نزدیک به ۵ درصد درآمد ناخالص کشور خود را برای فرزندآوری هزینه کرده است؛ این در حالی است که ما تنها ۸ /۶ درصد از بودجه خود را صرف همه مسائل حوزه سلامت می‌کنیم.

محمداسماعیل اکبری
استاد دانشگاه علوم‌پزشکی و مشاور وزیر بهداشت
 
تشویق زنان بالای ۴۰ سال به مادر شدن در غرب
 
این‌طور نیست که ما فقط بین ۲۵ تا ۳۵ سال را یک بازه نرمال برای بارداری در نظر بگیریم و تأکید کنیم در بالای ۳۵ سال نباید این اتفاق بیفتد. بر اساس آمار اگر زنان بالای ۴۰ سال حامله شوند یک درصد ممکن است فرزندشان دچار «سندروم دان» شود. برای بارداری‌های زیر ۴۰ سال هم از هر ۴۰۰ نفر بارداری یک نفر ممکن است فرزند مبتلا به سندروم دان به دنیا بیاورد.

در حال حاضر با توجه به پیشرفت‌های پزشکی این مسئله زیر سه ماهگی قابل تشخیص است و راه برای آن وجود دارد، بنابراین اینطور نیست که ما فقط بگوییم بالای ۳۰ سال و حتی ۴۰ سال کسی نباید حامله شود. ما بسیاری از خانم‌هایی را داریم که در سن ۴۰ یا ۴۲ سالگی ازدواج می‌کنند و ما اتفاقاً این‌ها را توصیه و تشویق می‌کنیم که به هیچ وجه جلوگیری نکنند و سریعاً حامله شوند. وقتی از یک طرف توصیه می‌شود زنان زیر ۲۵ سال و بالای ۳۵ سال باردار نشوند، یعنی برای فرزند‌دار شدن ۱۰ سال فرصت هست. از آن طرف هم گفته می‌شود فاصله بین فرزندان سه تا پنج سال باشد، یعنی در این فاصله ۱۰ ساله اگر قرار باشد بارداری انجام بگیرد و فاصله فرزندان هم پنج سال باشد پس به‌طور معمول فرد دو فرزند و با احتساب اختلاف سه سال فاصله سه فرزند می‌تواند داشته باشد، بنابراین به‌طور متوسط می‌گویند هر خانمی یک یا دو بچه می‌تواند به دنیا بیاورد و خیلی از خانم‌ها و آقایان به دلیل حساسیت‌های شغلی و سبک زندگی دیر ازدواج می‌کنند و با این اوصاف خیلی از این‌ها از جرگه بچه‌دار شدن خارج شوند.

این در حالی است که در بسیاری از کشور‌های اروپایی خانم‌ها را در سنین بالا تشویق به بارداری می‌کنند و حتی وقتی فرزندی را در سن ۴۰سالگی می‌آورند به عنوان گلدن بی‌بی، یعنی مراقبت بیشتری باید شود و آن خانم با حساسیت بیشتری باردار می‌شود.

دکتر طاهره لباف
جراح و متخصص زنان و زایمان
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۱
ناشناس
|
Iran, Islamic Republic of
|
۱۱:۰۲ - ۱۳۹۹/۱۱/۱۴
0
1
به نظر شما جوانی که دوست دارد در سن ۱۸ سالگی ازدواج کند و همه ساختارهای فرهنگی خانوادگی و اجتماعی و اقتصادی و... مخالفت میکنند و این فرد در نهایت پس از بارها تلاش وقتی از ازدواج ناامید شد و به لطف اینترنت رها و فاقد قانون و شبکه های مجازی به هزار انحراف دچار شد آیا باز هم این جوان که روزی دوست داشت ازدواج کند مقصر و گناهکار است ؟ و جایش زندان است باید به حال چنین جوانی گریست و خداوند را به بی گناهی او شاهد گرفت
نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر
آخرین اخبار