برای عده‌ای آتش‌بازی در مراسم نیمه شعبان همان اندازه قبیح، بدعت، جلف و نارواست که شمع روشن کردن در شام غریبان زشت و لهو است و اسراف و تقلیدی نابه‌جا از حرکت فانتزی عرفان‌های کاذب. به عقیده‌شان چنین رفتار‌هایی در خاک کفرآمیز و شرک‌آلود عقائد غیرالهی ریشه دارد چه برآمده از آیین‌های چینی باشند و چه از سنت چارشنبه سوری ایرانی. برخی حتی پا فراتر نهاده و معتقدند نقاره زدن روی سبیل گلدسته حریم رضوی، باتوجه به تاریخچه غیردینی و طاغوت‌مآبانه آن، خلاف شأن قدسی امام رضا (ع) است درحالی‌که اغلب با شنیدن آن، رایحه یاد امام رئوف و حریم نورانی‌اش در وجودشان می‌پیچد.
من به همین سه مثال بسنده می‌کنم هرچند می‌توان ده‌ها مثال دیگر یافت که در عین رواج میان مردم، با مخالفت عده‌ای روبه‌روست. حال با این مقدمه طولانی بگوییم آیا آتش‌بازی و روشن کردن شمع و نواختن نقاره، چون برآمده از فرهنگ اسلامی نیست، امری زشت، قبیح و تقلیدی ناروا و خلاف شأن ائمه است؟
به عقیده نگارنده: خیر. با این استدلال که: تمدن‌ها صورتی دارند و ماده‌ای. در جدال تمدن‌ها، هر تمدن که بتواند صورت خود را بر دیگری غلبه دهد، برنده قطعی میدان است. چرا که ظرفیت بهره‌وری از برخی محتویات تمدن و فرهنگ مغلوب را به دست می‌آورد. چنانچه در عهد باستان، صورت تمدنی غرب که مبتنی بر انکار ولایت الهی بود توانست بر فرهنگ مشرکانه و اسطوره‌ای شرق سیطره و تفوق یابد و درنتیجه ماده آن را به خدمت گیرد.
تمدن اسلامی نیز از این قاعده مستثنا نیست و در صورت غلبه صوری بر دیگر فرهنگ و تمدن‌ها، می‌تواند محتویاتی که ذاتا و ماهیتا از هرگونه قبح عقلی و شرعی عاری‌اند را به خدمت بگیرد. اتفاقی که درباره آتش‌بازی و شمع و نقاره و حتی نوروز افتاده است. شاید از همین‌رو بتوان بر پیشانی شطرنج، بورس و جلوه‌های هنری مانند نقاشی و مجسمه‌سازی و حتی موسیقی و سینما و تئاتر و... به دلیل قرار گرفتن در ذیل صورت تمدنی اسلام، مُهر جواز کوبید. یا تکنولوژی، صنعت و سازوکار‌های مبتنی برخرد جمعی را، با آنکه تراویده از کوزه تمدن مدرنیته است، به حساب تمدن اسلامی کارت به کارت کرد. اما صورت تمدن اسلامی چیست؟
طبق متون دینی، صورت تمدنیِ اسلام، «ولایت الهی» است و به همان اندازه که تمدن اسلامی می‌تواند محتویات دیگر فرهنگ‌ها را زیر پر و بال خود بگیرد، به همان اندازه در صورت خروج کسی از این صورت تمدنی، هزاری هم وی سجده بر خاک بساید، ثمره چنین عبادتی را تمدن‌هایی با ماهیت غیرالهی، نوش‌جان می‌کنند. (یخرجونهم من النور الی الظلمات)
