سرويس فرهنگ و هنر جوان آنلاين: با انتشار پیش‌نویس نظام‌نامه اکران ۹۹، گمانه‌زنی‌ها و شایعات محافل سینمایی مبنی‌بر سپردن برنامه اکران فیلم‌های سینمایی به دست قرعه‌کشی و شانس، شکل جدی‌تری به خود گرفته است. در این پیش‌نویس به‌صراحت بیان شده است انتخاب فیلم‌های سینمایی برای اکران با «قرعه‌کشی» انجام می‌شود؛ اقدامی که می‌تواند فیلم‌های غیرکمدی سینمای ایران را با بحرانی جدی در اکران روبه‌رو کند.
البته این پیش‌نویس هنوز به تایید نهایی نرسیده و شنیده‌ها مبنی‌بر مخالفت بخش بزرگی از بدنه سینما با آن است. با مطالعه بند‌های مختلف این پیش‌نویس می‌توان به این نتیجه رسید که سازمان سینمایی می‌خواهد با برقراری این نظام، قضا و قدری در سینمای کشور با شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت، جوابی محکم برای منتقدان نظام فعلی نمایش فراهم کند.
نظامنامهای که قرار بود شفافیت و عدالت را در اکران برای سینمای ایران به‌همراه بیاورد، علاوه‌بر دوری از عدالت در توزیع، شفافیت کافی را هم دارا نیست و در بخش‌های مختلف با آوردن تبصره یا کلی‌گویی، کار را به تصمیم‌گیری‌های فردی مدیران یا نظرات اعضای شورای صنفی نمایش بسپارد. نظام‌نامه جدید اکران قدم موثری در هل دادن سینمای ایران به آغوش پدرخوانده‌های سینمای ایران است که سال‌هاست برای به دست آوردن آن در حال تلاش هستند.
در پیش‌نویس نظام‌نامه اکران ۹۹ این‌گونه بیان شده است که فیلم‌های دارای پروانه نمایش می‌توانند متقاضی اکران در یکی از هفت گروه سینمایی براساس قرعه‌کشی شوند. البته فیلم‌هایی که بیش از دو سال در صف اکران بوده‌اند از این مورد مستثنی شده‌اند و تنها درصورت تایید شورای صنفی نمایش اجازه حضور در قرعه‌کشی را پیدا می‌کنند. سرگروه‌های سینمایی هم با تغییری بزرگ شامل سینما‌های کورش، باغ کتاب، آزادی یا هویزه، مگامال، شهر آفتاب، ایران‌مال و سیتی‌سنتر می‌شوند؛ سینما‌هایی که اغلب متعلق به بخش خصوصی است و پدرخوانده‌های سینمایی نقش پررنگی در مدیریت آن‌ها بازی می‌کنند.
نمایش فیلم در هفت گروه منتخب به قید قرعه انجام می‌شود و استمرار نمایش آن براساس قرارداد یا کف فروش است. چنانچه کف فروش هفتگی برای هر فیلم کمتر از رقم سال گذشته باشد، سینما‌ها اعم از سرگروه و غیرسرگروه مجاز به تعویض فیلم هستند. طبق قانون جدید نظام‌نامه اکران، فیلم‌های متقاضی اکران به تخصیص شورای صنفی نمایش به سه سبد کمدی، عام و سایر تقسیم می‌شوند.
تقسیم‌بندی‌ای که کاملا غیرشفاف و تنها به‌نفع فیلم‌های کمدی است. قرار است قرعه‌کشی برای هر سرگروه به‌صورت نوبتی از این سه سبد صورت گیرد و چنانچه برای هر سبد هیچ متقاضی‌ای ثبت‌نام نکرده باشد، شورای صنفی در این خصوص تصمیم‌گیری می‌کند. در مرتبه اول قرعه‌کشی که همزمان با اکران نوروزی انجام می‌شود، سرگروه دو فیلم انتخاب می‌کند که شامل فیلم‌های آینده و به‌زودی است که از سه سبد مختلف خواهد بود و در مراتب بعدی فقط یک قرعه از سبدی که نوبت آن است برای نمایش به‌زودی انتخاب می‌شود.
هیچ سرگروهی نمی‌تواند بیش از دو مرتبه متوالی فیلم از یک سبد اکران کند و درصورت انتخاب بیش از دوبار، قرعه‌کشی با حذف سرگروه تکرار می‌شود. همچنین در تبصره‌ای این‌گونه ذکر شده است که درصورتی که منتخب قرعه‌کشی از شرایط لازم مصرح در نظام‌نامه برخوردار نباشد به نخستین امکان بعدی زمانی یا مکانی منتقل می‌شود. مراسم قرعه‌کشی قرار است در هر فصل نمایشی با اعلام قبلی و با حضور ذی‌نفعان به شکل شفاف و به میزبانی شورای صنفی نمایش و با حضور مدیرکل نظارت بر نمایش فیلم برگزار شود.
البته درباره جزئیات نحوه برگزاری این قرعه‌کشی هیچ حرفی گفته نشده است. با وجود اینکه پیش‌بینی می‌شود در نظام قرعه‌کشی فیلم‌ها برای اکران، بیشترین ضرر متوجه سینمای کودک شود که هیچ دسته‌بندی ویژه‌ای در قرعه‌کشی ندارند و مجبورند با خیل عظیم فیلم‌های اجتماعی برای به دست آوردن فرصت اکران رقابت کنند، بند‌هایی نیز درباره سینمای کودک در این نظام‌نامه ذکر شده است. در این نظام‌نامه این‌گونه ذکر شده که هر سرگروه موظف است در طول سال، حداقل یک فیلم با موضوع کودک و نوجوان اکران کند و بیش از دو فیلم کودک و نوجوان همزمان اکران نخواهند شد و درصورت برنده شدن در قرعه‌کشی، به نوبت بعدی منتقل می‌شود.
البته در این بند‌ها هیچ حرفی درمورد نحوه انتخاب فیلم‌های کودک درصورت بیرون نیامدن قرعهشان در طول سال نشده و قانون در این باره کاملا غیرشفاف است. در نظام‌نامه جدید، تشکیل گروه آزاد اکران هم با قوانین سفت و سختی از طرف شورای صنفی نمایش روبه‌رو شده است.
تشکیل گروه آزاد نمایش با حداقل ۶ سالن و حداکثر ۱۵ سالن و با مدت زمان حداقل دو هفته و حداکثر پنج هفته اکران در تهران (در شهرستان سقف ندارد) و با ترجیح مضامین دارای اولویت به تشخیص معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان و درصورت درخواست متقاضی، تایید شورا و به‌صورت نوبتی امکان‌پذیر است و اگر فیلم در گروه آزاد فروش مناسبی داشته باشد، شورا می‌تواند حداکثر سه هفته به اکران فیلم اضافه کند.
درصورتی که فیلمی در نوبت اقدام نمایش خود در یکی از هفت گروه به هر نحو انصراف دهد، حداقل به مدت ۶ ماه نمی‌تواند نسبت به ثبت‌نام مجدد فیلم مذکور اقدام کند و نوبت‌دهی مجدد نیز مشمول اکران نوروز نمی‌شود. در قسمت دیگری از این نظام‌نامه آورده شده است حداکثر تعداد سالن با سه سانس گردشی در روز قابل اختصاص به یک فیلم بدون احتساب سینما‌های حمایتی در تهران حداکثر ۳۵ و در سایر شهر‌های کشور ۱۰۰ سالن است و بیش از این تعداد فقط می‌تواند سینما‌های حمایتی را شامل شود.
سینما‌هایی که قرار است اسامی آن‌ها توسط انجمن سینماداران اعلام و توسط اداره‌کل نظارت بر نمایش فیلم تایید شود. در نظام‌نامه جدید، اکران فیلم در سینما‌های سرگروه نیز مشروط به داشتن قرارداد با دفاتر پخش است و فیلم‌هایی که نتوانند با دفاتر پخش قرارداد ببندند مجبور به اکران در گروه آزاد هستند؛ قانونی که دست پدرخوانده‌های سینما را که تعداد زیادی دفتر پخش را تحت مدیریت خود درآورده‌اند در تعیین سرنوشت اکران فیلم‌های سینمایی باز می‌کند. طول زمان قرارداد اکران یک فیلم در سینمای سرگروه حداقل دو هفته با رعایت کف فروش است.
سقف زمان اکران فیلم در ۶ ماه اول سال، هفت هفته و در ۶ ماه دوم سال، هشت هفته است. همچنین حداکثر دو هفته دیگر فیلم می‌تواند در سینما‌های زیرگروه به نمایش درآید. یکی از مهم‌ترین بند‌های این نظام‌نامه که می‌تواند از فیلمسازان در برابر قرارداد‌های سینماداران حمایت کند، بند مربوط به نحوه اکران فیلم‌ها در سانس‌های مختلف است. طبق نظام‌نامه جدید، حداقل تعداد سانس‌های مجاز نمایش یک فیلم در سالن‌های سینمایی سه سانس گردشی و یک‌درمیان است و سانس‌های نمایش فیلم‌های ایرانی از ساعت ۱۲ به بعد محاسبه می‌شود. همچنین با فروخته شدن حداقل پنج بلیت، سانس‌ها برگزار می‌شود و درصورت کنسلی سانس، هیچ فیلمی به‌عنوان جایگزین حق نمایش نخواهد داشت.
