سرویس اقتصادی جوان آنلاین: در‌حالی‌که آلمان‌ها برای واردات گاز از روسیه تأکید فراوانی دارند، جنگ اقتصادی امریکا و متحدانش با کرملین تشدید شده است تا گاز امریکا به‌جای گاز روسیه، اروپا را در برگیرد.
کشور‌های تولیدکننده گاز طبیعی در اروپا از روند نگران‌کننده تولید خود خبر داده‌اند. ذخایر گاز طبیعی دریای شمال در نیمه دوم عمر خود قرار دارد و با افزایش تقاضا، سهم این میادین در سبد تأمین گاز اروپا در حال کاهش است. بدین ترتیب تا زمان تحقق طرح‌های ذخیره‌سازی انرژی‌های تجدیدپذیر اتحادیه اروپا، امنیت انرژی قاره سبز با یک چالش بزرگ روبه‌رو خواهد بود.
اتحادیه اروپا ۲۸ عضو دارد، اما هر یک از کشور‌ها برای تأمین گاز مورد نیاز خود باید با عرضه‌کنندگان این سوخت مذاکره کند. در این شرایط، فقدان دیپلماسی انرژی یکپارچه برای تأمین منافع اعضا به شدت احساس می‌شود، اما برنده این شرایط چه کشوری است؟ ایالات متحده، قطر یا الجزایر؟ نه. پاسخ این سؤال، روسیه است.
مردان یخی پس از خط نورداستریم ۱ ساخت خط لوله نورداستریم ۲ را نیز در حال اجرا دارند. با تکمیل این طرح، مجموع ظرفیت سالانه صادرات گاز این دو خط لوله به ۱۱۰ میلیارد متر مکعب در سال خواهد رسید. از زمان ارائه پیشنهاد ساخت این طرح، شاهد یک دوگانگی در میان اعضای اتحادیه بر سر ساخت نورداستریم۲ بوده‌ایم. هیچ یک از دو طرف نیز تمایلی به تغییر نظر خود ندارد.
نیاز شدید به گاز
پس از فاجعه فوکوشیما، دولت آلمان نیروگاه‌های هسته‌ای خود را تعطیل کرد و تقاضای گاز نیروگاه‌های تولید برق افزایش قابل‌توجهی یافت. تعدادی از نیروگاه‌های برق دیزلی آلمان در فهرست طرح‌های آلاینده اروپا قرار دارند و رهبران برلین خواهان واردات گاز بیشتر برای افزایش سهم گاز طبیعی در سبد سوخت‌های مصرفی خود هستند.
هم‌اکنون بین ۵۰ تا ۷۵ درصد گاز مورد‌نیاز آلمان از طریق روسیه تأمین می‌شود. نیمی از نفت مصرفی آلمان نیز توسط روس‌ها تأمین می‌شود. برلین بزرگ‌ترین خریدار گاز روسیه بوده و در سال ۲۰۱۸ میلادی ۵/۲۷ درصد گاز صادراتی روسیه توسط آلمانی‌ها خریداری شده است.
گزارش‌های مؤسسه‌های بین‌المللی نشان می‌دهد که فقط ۱۸درصد گاز نورد استریم ۲ روانه بازار آلمان می‌شود و مسکو اهداف بزرگتری را دنبال می‌کند. در حقیقت شرکت‌های آلمانی، فرانسوی و هلندی شریک در پروژه به دنبال فروش گاز روسیه در قاره سبز هستند.
رهبران آلمان بار‌ها تهدید‌های مقامات امریکایی را نکوهش کرده و اعلام کرده‌اند راهبرد‌های انرژی آن‌ها در اتحادیه اروپا و نه واشنگتن تعیین خواهد شد. از سوی دیگر، تحریم‌های واشنگتن از سوی کارشناسان به عنوان زیرپا گذاشتن استقلال کشور آلمان ارزیابی شده است. در شرایط کنونی، ایجاد مانع بر سر خرید گاز از روسیه راه را برای ورود عرضه‌کنندگان جدید هموار کرده است.
ابزار سیاست خارجی
به هر حال روس‌ها در چند دهه اخیر از گاز طبیعی به عنوان ابزار سیاست خارجی خود به ویژه در برابر غرب و ناتو بهره می‌برند. حزب سبز آلمان نیز بار‌ها این انتقادات را مطرح کرده است. آلمانی‌ها به منابع پایدار و ارزان گاز طبیعی نیاز زیادی دارند و مسکو توانسته است این نقش را بهتر از سایر رقبا ایفا کند.
در شرایط کنونی، بروکسل در یک دوراهی پیچیده قرار گرفته است. سیاستمداران نیز مواضع متفاوتی در مورد این موضوع دارند، اما برلین برای تولید برق پس از توقف فعالیت نیروگاه‌های هسته‌ای، گزینه‌ای بهتر از گاز طبیعی در اختیار ندارد.
گرهارد شرودر، صدراعظم پیشین آلمان که سال‌هاست با شرکت‌های روسی همکاری دارد در بسیاری از نشست‌های گازپروم حضور دارد و از اتهام ایجاد تفرقه میان شرق و غرب اروپا هراسی ندارد.
در شرایط کنونی، دولت‌های لهستان، همسایگان بالتیک و به ویژه دانمارک از تغییر مسیر صادرات گاز روسیه و محروم شدن از درآمد‌های ترانزیت نگران هستند.
ورود تگزاسی‌ها به بازار گاز اروپا
رشد ۲۷۰ درصدی میزان گاز صادراتی امریکا به اروپا در یک سال اخیر نشان می‌دهد بازار گاز در آستانه تغییر مهره‌های بازی است. استفاده امریکایی‌ها از ابزار‌های سیاسی برای تصاحب سهم بازار نیز از ویژگی‌های بازار کنونی است.
اعمال فشار بی‌سابقه واشنگتن بر کشور‌های اروپایی در موضوع خط لوله نورداستریم ۲ را باید دارای اهدافی فراتر از یک قرارداد دانست. واشنگتن با کارت بازی انرژی یک دوئل بزرگ را آغاز کرده است.
همزمان با توسعه سیطره مردان یخی بر بازار انرژی اروپا، رهبران ایالات متحده تلاش می‌کنند تا از توسعه خط لوله‌های جدید روس‌ها در قلب قاره سبز جلوگیری کنند.
در ماه‌های اخیر، رهبران واشنگتن بار‌ها نسبت به پیامد‌های ساخت نورداستریم ۲ به ویژه دور زدن اوکراین به‌عنوان هاب صادرات گاز روسیه به قاره سبز در دهه‌های اخیر هشدار داده است، اما با وجود این مخالفت‌ها، ساخت این خط لوله ۷۵۰ مایلی متوقف نشده است. تاکنون نیمی از عملیات ساخت پروژه انجام شده است.
سفیر ایالات متحده در آلمان تهدید کرده که همه شرکت‌های شریک در نورد استریم ۲ با ریسک تحریم‌های واشنگتن روبه‌رو هستند. وی اعلام کرده این پروژه را نمی‌توان یک طرح اقتصادی دانست. این خط لوله با هدف دور زدن اوکراین طراحی شده است.
از سوی دیگر، خط لوله ترک استریم یکی دیگر از طرح‌های گازپروم است که با دور زدن اوکراین، گاز صادراتی روسیه را مستقیماً از طریق دریای سیاه به ترکیه منتقل می‌کند.
این پروژه دو رشته دارد که ظرفیت سالانه هر کدام از آن‌ها ۷۵ /۱۵ میلیارد متر مکعب است. خط لوله نخست برای تأمین گاز ترکیه ساخته می‌شود و دومین رشته برای صدور گاز به جنوب شرق اروپا در نظر گرفته شده است.
پس از انقلاب غربگرایانه سال ۲۰۱۴ میلادی کشور اوکراین، مسکو تلاش کرد تا راه‌های جایگزینی برای صدور گاز به اروپا بیابد. خبرساخت خط لوله ترک استریم در سال ۲۰۱۴ و نورد استریم ۲ در سال ۲۰۱۵ میلادی توسط شرکت گازپروم اعلام شد.
امریکایی‌ها معتقدند این خط لوله‌ها تهدیدی جدی برای امنیت انرژی اروپا با افزایش وابستگی به خرس‌ها هستند.
تمایل پاریس به گاز خاورمیانه و امریکای شمالی
به نظر می‌رسد خط لوله نورداستریم۲ اهدافی فراتر از صدور گاز به آلمان دارد. مثلاً فرانسوی‌ها از ابتدا مخالف ساخت نورداستریم ۲ بوده‌اند و اعلام کرده‌اند نیازی به واردات گاز از روسیه برای تولید برق ندارند. رهبران پاریس معتقدند خرید ال‌ان‌جی از خاورمیانه و امریکای شمالی برای آن‌ها ارزان‌تر است.
براساس مصوبه فوریه امسال اتحادیه اروپا، همه شرکای خط لوله نورداستریم ۲ باید از قوانین رقابت اتحادیه تبعیت کرده و امکان دسترسی به طرف‌های ثالث را فراهم نمایند. آن‌ها ملزم به عملکرد شفاف شده و مقررات ملی کشور‌ها نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
بخش قابل‌توجهی از گاز صادراتی نورداستریم ۲ برای ترانزیت به کشور‌های دیگر در نظر گرفته شده و برلین به یک هاب گازی جدید تبدیل شده است. این شرایط می‌تواند میلیارد‌ها دلار درآمد برای برلین به ارمغان آورد.
نکته مهم اینست که تاکنون آلمانی‌ها همه مقررات ابلاغی اتحادیه اروپایی در خصوص نورداستریم ۲ را پذیرفته‌اند.
شرکت گازپروم نیز با پذیرش مقررات اتحادیه تلاش کرده است تا یک شریک انرژی قابل اتکا باشد.
مخالفت انگلیسی‌ها با خط لوله نورداستریم
انگلیسی‌ها نیز بار‌ها مخالفت خود را با خط لوله نورد استریم ۲ اعلام کرده‌اند. چند نماینده مجلس انگلستان اعلام کرده‌اند نورداستریم ۲ با راهبری پوتین و با هدف تحت فشار گذاشتن بیشتر اروپا در حوزه‌های سیاسی و دیپلماتیک اجرا می‌شود.
دولت آلمان با حمایت از نورداستریم ۲ یک شکاف در ناتو و جبهه غرب پدید آورده است. مخالفت دانمارک با عبور خط لوله از آب‌های سرزمینی نشان می‌دهد شرایط آینده تا چه میزان پیچیده شده است. اوکراین و لهستان که با راه‌اندازی نورد استریم ۲ از میلیارد‌ها دلار درآمد ترانزیت گاز محروم خواهند شد، از رهبران اروپا تقاضا کرده‌اند این پروژه متوقف گردد، اما برنده این بازی بزرگ چه کشور‌هایی خواهند بود؟ با تداوم شرایط کنونی به نظر می‌رسد پوتین و مرکل توانسته‌اند از رقبای خود پیشی بگیرند. هر چند با هشدار‌های ترامپ در مورد تحریم همه شرکای پروژه، آینده این بازی در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است.
