باشگاهداری در فوتبال ایران در روزهای سخت اقتصادی کشور دشوارتر از قبل شده و گرانی ارز و تورم باعث شده تا بیشتر باشگاههای کشور با وجود استفاده از بودجه دولتی شرایط سختی را تجربه کنند. البته بدیهی است فوتبال هم تافته جدابافته نیست و اهالی این رشته پرخرج که به گفته وزیر ورزش گردش مالی سالانه آن ۶۰۰ میلیارد است، باید مانند سایر بخشهای کشور هزینه بدهند و با سیاست صرفهجویی، اقتصاد مقاومتی را در پیش بگیرند و از هزینهها و ریخت و پاشها غیرضروری بپرهیزند. با این حال به نظر میرسد همچنان نسخه عملی برای کاهش هزینهها در فوتبال ایران انجام نمیشود و مدیران باشگاهها و فدراسیون بیشتر رو به پیچیدن نسخههای شفاهی آوردهاند. نسخههایی که پس از پایان مصاحبه یا جلسه بیشتر آن به فراموشی سپرده میشود و همان سیاست گذشته ادامه دارد.
این در حالی است که یکی از مهمترین معضلاتی که فوتبال ایران با آن روبهرو است، متناسب نبودن هزینهها و درآمدهاست. سیستم دولتی حاکم بر فوتبال که سبب شده اکثر باشگاههای کشور با بودجه دولتی اداره شوند و برخلاف سایر کشورها، درآمدزایی جایی در اولویتهای باشگاهداری دولتی در کشورمان نداشته باشد. چنین رویکردی باعث شده فوتبال وابسته به بودجه دولت باشد و همین وابستگی زمینهای را ایجاد کرده تا امروز که دولت با توجه به تحریمها با کاهش درآمد شدید نفتی مواجه است، باشگاههای فوتبال نیز از ترکشهای آن در امان نمانند و با بنبستهای مالی روبهرو شوند.
در چنین شرایطی اگرچه خصوصیسازی بهترین راهکار برای رهایی دولت از زیر بار هزینه سالانه ۶۰۰ میلیاردی برای فوتبال است، اما بسته بودن راههای درآمدزایی در ایران مانند حق پخش تلویزیونی و حق کپیرایت سبب شده کمتر باشگاه خصوصی در ایران بتواند فعالیت کند. به نظر میرسد تا زمان حل نشدن موانع اجرای دو فاکتور مهم درآمدزایی، باشگاههای فوتبال همچنان از نظر مالی وبال گردن دولت هستند. در چنین وضعیتی دولت و فدراسیون فوتبال برای برونرفت از وضعیت دشوار اقتصادی باید با عملی کردن راهکارهای مناسب به کنترل و کاهش هزینههای جاری فوتبال در سطح باشگاهها بپردازند. رویکردی که در شرایط کنونی اجتنابناپذیر است، به خصوص که شرایط کشور به سمتی نمیرود که دولت مانند گذشته دست و دلبازی برای ریخت و پاش باشگاههای زیرمجموعهاش در فوتبال ایران داشته باشد.
کاهش درآمدها سبب شده اولویت کشور تأمین نیازهای اولیه مردم باشد. نیازهایی که فوتبال در انتهای لیست آن هم قرار نمیگیرد، به همین خاطر طبیعی است که باشگاههای فوتبال با شرایطی سخت برای ادامه فعالیتهایشان در فصل جاری روبهرو باشند، آن هم برخلاف فصلهای گذشته که دولتیها ابایی از حاتمبخشیهای چندصد میلیاردی از بودجه عمومی کشور به فوتبال نداشتند.
با توجه به این وضعیت، فوتبالیها هم باید با درک شرایط به سمت کاهش هزینهها بروند. در این راستا چند روز پیش بود که مهدی تاج از محدودیت جذب بازیکنان خارجی برای باشگاهها خبر داد. البته عملی شدن این تصمیم باعث کاهش ورود بازیکنان خارجی بیکیفیت و کمتر شدن پروندههای شکایت ایران در فیفا و جلوگیری از خروج ارز میشود. با این حال به نظر میرسد اقتصاد فوتبال برای اینکه مقاومتی شود به تدابیر و تصمیماتی فراتر از محدودیت جذب بازیکنان خارجی احتیاج دارد.
در این زمینه مهمترین مسئلهای که باید مورد توجه قرار گیرد، کاهش رقم قراردادها و بودجه سالانه باشگاههاست که میتواند به کمتر شدن ریخت و پاشهایی که از بیتالمال در فوتبال صورت میگیرد، بینجامد. بدیهی است در این زمینه دولت و فدراسیون فوتبال نقشی اساسی دارند. البته این تصمیمات باید از حالت شفاهی و مصاحبهای خارج شود و شکل عملی به خودش بگیرد. افزایش حساسیت نهادهای نظارتی و بازرسی نسبت به سرنوشت ریال به ریال از پولی که در شرایط سخت اقتصادی کشور در فوتبال هزینه میشود هم از اهمیت بالایی برخوردار است تا مانند امروز صرفهجویی و اقتصاد مقاومتی تنها یک شعار دهان پرکن در فوتبال نباشد.