سرویس اجتماعی جوان آنلاین – مهسا گربندی: این روزها در کشورمان با مشکلات و قطعی برق در برخی از ساعات روز مواجه میشویم و این مسئله تبدیل به معضلی جدی برای برخی از مردم کشور شده است. باید گفت که با وجود بحران برق و قطعی آن در کشورمان، عجیب است که چرا مسئولان برنامهای برای استفاده از ظرفیت انرژی خورشیدی و برای تامین برق از آن ندارند؟ و چرا اقدامات خود را فقط به تغییر ساعت کاری ادارات محدود کردهاند؟ به همین منظور خبرنگار «جوان آنلاین» با بهروز عادلشاهیان، عضو انجمن انرژیهای تجدیدپذیر ایران گفتگو کرده که در ادامه مشروح آن را میخوانید:
با توجه به مشکلات و قطعی برق در کشور چرا از انرژی خورشیدی برای تامین برق غافل ماندهایم؟
صنعت برق در هر کشوری پشتوانه توسعه و جوابگوی نیاز بخش صنعتی، خانگی و کشاورزی آن به حساب میآید. باید گفت که اولین، اصلیترین و مهمترین بخش صنعت برق، تولید برق است؛ و روشهای تولید برق هم شامل نیروگاههای حرارتی، نیروگاههای هستهای و نیروگاههای تجدیدپذیر مانند خورشیدی، بادی، آبی، زباله سوز و ... میباشد.
باید گفت که طبق آمار وزارت نیرو تا پایان سال ۹۶، مجموع قدرت نامی نیروگاههای تولیدی برق هم در بخش دولتی و هم در بخش خصوصی حدود ۷۳ هزارمگاوات بوده است؛ که با توجه به آمار تفصیلی صنعت برق ایران، رشد مصرف ایران بیشتر از رشد میزان احداث نیروگاههای تولید برق است؛ و این در حالی است که سهم نیروگاههای تجدیدپذیر از کل میزان قدرت نصب شده در کشور کمتر از ۱ درصد بوده که این مقدار با سیاستهای برنامه توسعه ششم که تا پایان برنامه ظرفیت نیروگاههای تجدیدپذیر بایستی به ۵۰۰۰ مگاوات برسند، همخوانی ندارد!
از سوی دیگر باید گفت که به لحاظ منابع انرژی تجدیدپذیر، کشور ایران بسیار غنی محسوب میشود؛ برای مثال حداقل میزان تابش خورشید در ایران از حداکثر میزان تابش خورشید در کشور آلمان فراتر بوده، و این در حالی است که در مقایسه با کشور آلمان و یا کشور همسایه همانند ترکیه، ظرفیت کمتری از این انرژی به مرحله احداث رسیده است.
شرایط آب و هوایی کشورمان مناسب برای استفاده از انرژی خورشیدی است؟
از منابع انرژی بسیار مهم در ایران، انرژی تابشی خورشید است. در حدود ۹۰ درصد خاک ایران، حدود ۳۰۰ روز آفتابی بوده که این موجب شده روزانه بطور متوسط حدود ۵ الی ۵.۵ کیلووات ساعت انرژی تابشی داشته باشیم. نکته دیگر در توسعه نیروگاههای خورشیدی که دولتمردان بایستی اهمیت ویژهای به آن داشته باشند این است که با توجه به موقعیت ایران و تولید انرژی، فصل تابستان و ماههای تیر و مرداد در پیک تولید قرار دارند. از طرفی پیک مصرف برق ایران با توجه به دما هوا و استفاده از سیستمهای سرمایشی و تهویه مطبوع، در ایران همین موقع از سال است. این بدین معنی است که در صورت استفاده از انرژی خورشیدی، تطابق بسیار مناسبی بین تولید و مصرف وجود داشته و وزارت نیرو مجبور نیست هرساله هزینههای هنگفتی را برای تامین این پیک مصرف متحمل شود. ضمن آنکه توسعه نیروگاههای تجدیدپذیر توسط بخش خصوصی صورت میگیرد و منبع خرید برق آن توسط مکانیزمی که در قانون بودجه در عوارض برق مصرفی مشترکین برق دیده شده است، تامین میشود؛ بنابراین وظیفه دولت در این بخش تنها نظارت و فراهم کردن زیرساختهاست برای سرمایه گذاران است.
چه عامل یا عواملی سبب میشود تا نیروگاههای خورشیدی در کشورمان توسعه پیدا کند؟
با توجه به هزینه اولیه نیروگاههای تجدیدپذیر و اینکه غالبا در کشورهایی مثل ایران که دارای منایع فسیلی فراوانی است، توسعه تجدیدپذیر با موانع بیشتری همراه است، رشد و توسعه این صنعت با مکانیزم خرید تضمینی محصول توسط دولت در بلند مدت انجام میشود. بودجه مربوط به خرید تضمینی توسط مردم پرداخت و بوسیله سازمان برنامه به ساتبا اختصاص مییابد. دولت و دستگاههای اجرایی همچون وزارت نیرو، ساتبا، سازمان برنامه و بودجه، مجلس شورای اسلامی و ... حکم تنظیم کننده و نظارتی را عهدهدار هستند. این در حالی است که وظیفه سازمان برنامه و بودجه کشور تنظیم و تامین به موقع بودجه تامین مالی نیروگاههای تجدیدپذیر است؛ که متاسفانه در سال گذشته شاهد چندبار معطلی در پرداخت آن بودهایم.
از طرفی به دلیل اینکه قراردادهای خرید تضمینی برق تجدیدپذیر حاوی هیچگونه ضمانت نامه دیگری نیست، از نکات مهم برای سرمایه گذاران، بودجه مطمئن و پایدار و پرداخت به موقع آن است. متاسفانه سال گذشته رغبت سرمایه گذاران در این حوزه کاهش یافت و با ترس از معطلی در دریافت بهای برق خود، سرعت توسعه نیروگاههای تجدیدپذیر خود را کاهش دادند.
البته باید گفت که بالاخره با تلاش بخش خصوصی فعال در زمینه توسعه انرژیهای تجدیدپذیر، انجمن (سندیکا) انرژیهای تجدیدپذیر ایران در بهمن ماه ۱۳۹۶ به طور رسمی تشکیل و آغاز به کار کرد؛ و بخش بین الملل این انجمن به طور فعال از بدو تاسیس انجمن ورود کرده و توانسته در اولین اقدام خود تفاهم نامه همکاری با انجمن انرژی خورشیدی آلمان مشتمل بر ۸۰۰ شرکت را منعقد کند.
چرا برق تجدیدپذیر (انرژی خورشیدی) گران است، اما برق فسیلی نه؟!
در حال حاضر قیمت برق در ایران بطور متوسط حدود ۷۰ تومان بر کیلووات ساعت است. با احتساب قیمت جهانی سوختهای فسیلی، هزینههای الایندگی و زیست محیطی و هزینههای استخراج این منابع تمام شدنی، در حال حاضر سهم عمده و غالب (بیش از ۵۰ درصد) هزینه تمام شده تولید برق توسط منابع فسیلی بهصورت یارانه پرداخت میشود. از طرفی قیمت خرید برق نیروگاههای تجدیدپذیر بطور متوسط حدود ۳۷۰ تومان بر کیلووات ساعت انرژی است. این تمایز و تبعیض در پرداخت یارانه، اذهان دولتی و عمومی را به این سو سوق میدهد که برق تجدیدپذیر گران است و بهتر است استفاده از برق فسیلی را تا اتمام همه منابع آن ادامه دهیم!
اما باید گفت که با مقایسه درست و در نظر گرفتن تمام ابعاد، برق فسیلی با بلعیدن یارانه در حال نابودی صنعت برق ایران و بدهکارتر کردن وزارت نیرو به پیمانکاران و نیروگاههای تولید برق است. در حالیکه میتوان از سوختهای فسیلی در صنایع پتروشیمی و همچنین صادرات استفاده کرد تا ارزش افزوده بالاتری برای توسعه کشور و تامین بودجههای عمرانی ایجاد شود.
متاسفانه بر اساس آمار آژانس بین المللی انرژی، ایران در سال ۲۰۱۶ به لحاظ پرداخت یارانه انرژی دومین کشور در کل جهان بوده است! پرداخت یارانه بیشتر و تعویق جراحی اقتصادی در صنعت برق موجب میشود که صنعت و بخش خانگی اهمیت کمتری را نسبت به تصحیح الگوی مصرف خود قائل شوند.
https://www.iea.org/statistics/resources/energysubsidies/
مزایای استفاده از نیروگاههای تجدیدپذیر مثل نیروگاههای انرژی خورشیدی چیست؟
از مهمترین مزایای نیروگاههای تجدیدپذیر عدم نیاز به آب و عدم تولید آلاینده در طول دوره بهرهبرداری آنهاست. ایران از نظر میانگین بارش نسبت به میانگین جهانی، در رده بسیار پایین تری قراردارد؛ و این در حالی است که نیروگاههای تجدیدپذیر میتوانند اثر قابل توجهی در کاهش استفاده از آبهای زیرزمینی داشته باشند.
دیگر مزیت نیروگاههای خورشیدی، تطابق پیک تولید آنها (تابستان) با پیک مصرف است؛ که در صورت تامین به موقع بودجه و تسهیل روند سرمایه گذاری و اعتماد بخشی به بخش خصوصی میتوان شاهد کمک ویژه این نیروگاهها به تولید برق و حمایت از وزارت نیرو در تامین برق مشترکان بود.
متاسفانه باید گفت که در حال حاضر شاهد هستیم که برای واردات تجهیزات خورشیدی تعرفههای نسبتا بالایی بسته شده است. این امر در این مقطع از زمان که این طفل نوپا (صنعت تجدیدپذیر) در حال رشد است، مانعی برای گسترش این صنعت محسوب میشود؛ بنابراین امید است که با توجه بیشتر مسئولان به صنعت انرژیهای تجدیدپذیر از جمله انرژی خورشیدی بها داده شود و برای توسعه آن و پیشرفت کشور تلاش ویژهای صورت گیرد.