اصلاً خيلي‌ها به عشق پزشكي وارد تجربي مي‌شوند تا بالاخره يك روز لقب خانم دكتر يا آقاي دكتر را يدك بكشند. اما معاون فرهنگي وزارت بهداشت از يك اتفاق عجيب كه براي همين آقا و خانم‌هاي دكتر مي‌افتد، خبر داد. آمار خودكشي در ميان دانشجويان علوم پزشكي در سال‌هاي گذشته روند افزايشي را نشان مي‌دهد و شيوع افسردگي بالاست. چرا خودكشي و افسردگي بالا براي جماعتي كه خودشان بايد درمانگر باشند، رخ مي‌دهد؟ بدون شك وضعيت آموزشي و صنفي دانشجويان پزشكي در اين اتفاق قابل تأمل است و به همين خاطر سعي داريم تا عمده مشكلات دانشجويان پزشكي را در اين مطلب بررسي كنيم. آنچه در ادامه مي‌آيد همه مشكلات نيست اما گوشه‌اي از مشكلات افرادي است كه تا چندي ديگر به عنوان طبيب بالاي سر بيماران خواهند بود.
مشكلات صنفي
اين روزها هر دسته و گروهي را نگاه كنيم مشكل صنفي دارند، از كارگردان و تهيه‌كننده سينما تا فرهنگي و كارگر. دانشجويان پزشكي هم از بقيه مردم مستثني نيستند. شايد مهم‌ترين مشكل دانشجويان پزشكي در قسمت صنفي مربوط به وضعيت نابسامان خوابگاه‌ها باشد. خوابگاه‌هايي با حجم زياد دانشجو و حتي دانشجويان رشته‌هاي ديگر كه علاوه بر تراكم بالا وضعيت مطالعه را هم براي دانشجوي پزشكي سخت مي‌كند. حميد يكي از دانشجويان پزشكي دانشگاه‌هاي معروف تهران در اين باره مي‌گويد: «ما اصلاً وضع خوبي نداريم. در خوابگاه وضعيت بد بهداشتي، شلوغ بودن اتاق‌ها و غذاي بد خوابگاه دليلي شده تا حتي بعضي بچه‌ها با هم سوئيت خارج خوابگاه اجاره كنند. » البته حميد مي‌گويد بعضي‌ها سوئيت يا آپارتمان مختلط هم مي‌گيرند! علي كه اينترن است و دانشجوي سال هفتم پزشكي، مي‌گويد: حاضرم كشيك‌هاي بقيه را هم بگيرم ولي به خوابگاه نيايم. وقتي در خوابگاه هستم نه امكان مطالعه درست و حسابي دارم نه مي‌توانم از سر و صداي زياد استراحت كنم. علي علت اين اتفاق را كنار هم قرار دادن خوابگاه پزشكي‌ها و غير پزشكي‌ها مي‌داند. يكي از دانشجويان دختر كه شهرستاني است و پزشكي تهران مي‌خواند، مي‌گويد: كاش هيچ وقت تهران نمي‌آمدم اينجا نه خوابگاهي است نه امكانات رفاهي! من به مريض‌ها توصيه مي‌كنم ورزش را فراموش نكنيد اما خودم حدود يك سال است هيچ جايي براي ورزش كردن ندارم! گران بودن كتب و لوازم پزشكي و عدم حمايت دانشگاه‌ها از دانشجويان هم قسمتي از مشكلات صنفي است. محمد كه دوره استاجري بخش داخلي‌اش را در يكي از بيمارستان‌هاي معروف تهران مي‌گذراند در اين باره مي‌گويد: «كتابخانه بيمارستان فضايش خوب است ولي نمي‌شود كه همه‌اش در كتابخانه بود. كتاب‌هاي پزشكي هم آنقدر گران هستند كه نگو!» كتابي 250 صفحه‌اي كه قيمتش 25 هزار تومان است نشان مي‌دهد و مي‌گويد: «دوستم كه در اتريش پزشكي مي‌خواند مي‌گويد علاوه بر كتاب‌هاي لازم كه از طرف دانشگاه در اختيارم قرار گرفته است بعضي لوازم پزشكي مثل فشارسنج و گوشي پزشكي هم دانشگاه به آنها هديه داده است. » محمد خاطره‌اي تعريف مي‌كند از اينكه يك روز براي گرفتن فشار مريض و نبودن فشارسنج در بخش نفرو -كليه- يك ساعت منتظر مي‌ماند تا كار بقيه با فشارسنج بالاخره تمام شود و وقتي بعد از ظهر همان روز براي خريد فشار سنج به بازار مي‌رود با قيمت‌هاي بالاي 200 هزار تومان مواجه مي‌شود. يكي ديگر از مشكلات صنفي دانشجويان پزشكي حقوقي است كه به كارورز‌ها يا همان اينترن‌ها مي‌دهند؛ حقوقي حدود 500 هزار تومان به شرط تأهل و حدود 400 هزار تومان براي يك فرد مجرد. سينا در اين خصوص مي‌گويد: «واقعاً با 500 هزار تومان مي‌شود زندگي گرداند؟ هيچ اينترني حق كار كردن بيرون را ندارد و از طرف ديگر حجم كارها و شيفت و درس آنقدر زياد است كه اجازه و توان كار بيشتر نمي‌دهد.»
مشكلات آموزشي
دانشجوي پزشكي در مدت هفت تا هشت سال، حدود 300 واحد درسي را مي‌گذراند. واحدهايي كه بعضاً از بي‌ارتباط‌ترين موضوعات به پزشكي تا سنگين‌ترين درس‌هاست. اما همه اين سختي‌ها به كنار دو امتحان علوم پايه و پيش كارورزي را هم بايد به مشقات دانشجويان پزشكي اضافه كرد؛ امتحان‌هايي كه دانشجوي پزشكي اگر آنها را به سلامتي پشت سر نگذارد، مطمئناً از ادامه تحصيل پزشكي محروم مي‌شود. آموزش پزشكي در ايران آنقدر فشل شده است كه سيد محمد سعادت نفر پنجم امتحان دستياري پزشكي كه دانشجوي بهترين علوم پزشكي يعني دانشگاه تهران است در اين‌باره مي‌گويد: «بنده رتبه پنجم دستياري را كسب كرده‌ام و رسماً اعلام مي‌كنم كه به‌عنوان پزشك عمومي هيچ چيز بلد نيستم و درمان خيلي از بيماري‌هاي ساده را نمي‌دانم چون دانشگاه علوم پزشكي تهران بلد نيست پزشك عمومي تربيت كند. در دانشگاه‌هاي بزرگ به آموزش پزشكي عمومي توجه نمي‌شود. زيرا بيمارستان‌ها تخصصي و فوق تخصصي شده‌اند، از اين‌رو آموزش پزشكي عمومي تحت‌الشعاع قرار مي‌گيرد.»
امتحان دستياري هم براي خودش هفت خوان رستم است. امتحاني كه تا كنون دوبار تقلب وسيع در آن مسجل و مشخص شده و حتي در سال 88 به ابطال امتحان منتج شد كه البته سال 94 هم بدون شك و شبهه نبود اين امتحان! قوانيني كه ساعتي براي اين امتحان وضع مي‌شود يك از دلهره‌هاي اصلي دانشجويان پزشكي است. شرط معدل و نمرات دو آزمون علوم پايه و پيش كارورزي، رانت‌ها و سهميه‌هاي غير‌معمول در اين امتحان براي دانشجويان پزشكي مثل يك سد بزرگ‌تر از خود آزمون است. در خصوص نابهنجار بودن اين آزمون الناز طبيبيان رتبه برتر آزمون دستياري 94 مي‌گويد: «اين امتحان 240 دقيقه‌اي و 200 سؤالي است كه اصلاً قادر نيست توانمندي‌هاي يك پزشك را بسنجد. صرفاً براي سنجش اينكه چقدر فرد مطالعه كرده مفيد است و نه براي سنجش مهارت، ميزان اخلاق پزشكي و فن بيان او، قدرت تشخيص، درمان و عرضه درمان او. ضعف‌هاي آن حتي بيشتر از كنكور سراسري است. در واقع مي‌توان گفت آموزش پزشكي در كشور ما به هيچ وجه كمك‌كننده به سيستم سلامت مردم نيست. تنها دانشجويان پزشكي را راغب‌تر مي‌كند كه در دوران كارآموزي و كارورزي به خواندن دروس تئوري با شدت بيشتر بپردازند تا بتوانند وارد مرحله تخصص شوند.»
آنچه در گزارش فوق آمد تنها گوشه‌اي از كمبود‌ها و مشكلات دانشجويان پزشكي و آن هم فقط در دو حيطه صنفي و آموزشي بود.
