به گزارش «جوان»، همان طور كه پيش بيني مي‌شد، دور جديد مذاكرات ايران با 1+5 براي دستيابي به توافق انتقالي يا موقت، چندان آسان پيش نرفت. مذاكرات روز چهارشنبه صرف گفتوگو بر سر نحوه مذاكرات و چارچوب آن شد. پنج‌شنبه طرفين وارد فاز محتوايي شدند و بعد از يك بن بست حدودا 24 ساعته بر سر «پذيرش حق غني‌سازي ايران»، منابع غير‌رسمي امروز گفتند كه طرفين از اين فاز هم عبور كرده‌اند.
غروب امروز جمعه ديپلمات‌ها در ژنو گفتند كه 1+5 حاضر شده است كه تضمين پذيرش حق غني‌سازي ايران در مراحل بعدي (احتمالاً مرحله آخر) بخشي از متن توافق احتمالي باشد، البته هنوز مشخص نيست كه اين موضوع در توافق اوليه يا انتقالي به چه شكلي منعكس خواهد شد ولي از عصر ديروز اعلام شد كه بعد از اين مرحله، طرفين مذاكرات را براي حل اختلاف بر سر مسائل باقي مانده از جمله مسئله نيروگاه آب سنگين اراك آغاز كرده‌اند.
شوك كري از استراليا
دور جديد مذاكرات ايران با 1+5 روز پنج‌شنبه به يك باره با يك شوك منفي روبه‌رو شد: چالش برسر «حق غني‌سازي ايران». توافق بر سر حل اين چالش دست كم 24 ساعت از مذاكرات ژنو را صرف خود كرد. تيم مذاكره‌كننده ايراني تأكيد كرد كه هر‌گونه توافق اوليه يا موقت را به اين شرط قبول خواهد كرد كه در نهايت منجر به تضمين پذيرش«حق غني‌سازي ايران» در اين مرحله يا دست كم در مرحله آخر شود. اين موضوعي بود كه ديپلمات‌هاي ايراني در طول دوره‌هاي قبلي مذاكرات نيز بر آن تأكيد كرده بودند و سيگنال‌هايي كه از طرف غربي مي‌رسيد، حكايت از اين داشت كه طرف‌هاي غربي نيز حاضرند دست كم در گام آخر، غني‌سازي ايران را بپذيرند.
با اين حال، اين موضوع به يك باره از روز پنج‌شنبه به يك چالش تبديل شد. موضع‌گيري روز پنج‌شنبه جان كري در استراليا اين موضوع را برجسته كرد. جان كري در نشست مشترك خبري با وزراي امور خارجه و دفاع استراليا در پاسخ به سؤالي درباره حق غني‌سازي ايران گفت: «ان پي تي حقي براي غني‌سازي ايران قائل نشده است و اين حق براي ايران بسته به نتيجه مذاكرات است.» البته وزير خارجه امريكا به صراحت نگفت كه كشورهاي 1+5 حاضر نيستند غني‌سازي ايران را به رسميت بشناسند و آن را موكول به «مذاكرات و فرآيند» پيش رفتن آنها كرد. با اين حال، موضع‌گيري او به اندازه كافي غير‌منتظره بود كه يك شوك منفي 24 ساعته به ژنو بدهد. به خصوص كه عباس عراقچي، نفر دوم تيم هسته‌اي پيش از شروع مذاكرات به صراحت گفته بود كه هيچ طرحي كه از ابتدا تا انتها حق غني‌سازي ايران را ملحوظ ندارد، شانسي براي موفقيت نخواهد داشت.
طي روزهاي پنج‌شنبه و جمعه، ظريف و اشتون چهار دور مذاكره كردند و در نهايت عصر ديروز اعلام شد كه طرفين اختلافات بر سر اين موضوع را با تضمين درباره پذيرش حق ايران براي غني‌سازي پشت سر گذاشته و وارد مذاكره براي حل بقيه اختلافات از جمله اختلاف بر سر فعاليت رآكتور آب سنگين اراك شده‌اند. محمد جواد ظريف وزير خارجه عصر ديروز، ضمن تأييد ورود مذاكرات به مرحله پيشرفت بعد از قفل 24 ساعته، گفت: در مذاكرات روز جمعه با اشتون، وارد مرحله نگارش براي چند مورد اختلافي شديم. ظريف در جمع خبرنگاران تأكيد كرد: تا الان جاي اميدواري است اما اينكه تا چه اندازه بتوان پيشرفت كرد به اين بستگي دارد كه چقدر هيئت‌هاي 1+5 با اراده جدي به مذاكرات آمده باشند. او خاطرنشان كرد: تا زماني كه بر روي همه چيز به توافق نرسيده باشيم قاعده‌اش اين است كه بر روي هيچ چيز به توافق نرسيده‌ايم. وي درباره حق غني‌سازي گفت: غني‌سازي ايران قابل مذاكره نيست و آن را در خاك ايران ادامه خواهيم داد و از طرف مقابل مي‌خواهيم به آن احترام بگذارد. هيچ راه‌حلي بدون غني‌سازي وجود نخواهد داشت. به گفته رئيس هيئت مذاكره كننده ايران با 1+5، هنوز سه چهار مورد به قوت خود باقي است، اما يكي دو مورد از آنها كمي پررنگ‌تر است. وزير امور خارجه همچنين گفت: «با هيئت امريكايي فقط در مورد مسئله هسته‌اي صحبت كرده‌ايم.»
ظريف در گفت و گو با ايرنا با اشاره به اينكه در مقايسه با روزپنج‌شنبه به توافق‌هاي جديدي رسيده است گفت كه بعضي هماهنگي‌ها با پايتخت‌هاي 1+5 نتيجه بخش بوده است. وزير امور خارجه يادآور شد:در بعضي از موارد عباراتي ارائه شده كه مي‌تواند ما را به راه حل نزديك‌تر كند و در بعضي از موارد هم نياز به كار هست كه اين طبيعي است.
كري و لاوروف برمي گردند
از غروب ديروز، مذاكرات يك بار ديگر جان تازه‌اي گرفت. در حالي كه ظريف در حاشيه ژنو، با اخضر ابراهيمي نماينده سازمان ملل در امور سوريه نيز مذاكره كرد، منابع گفتند كه وزراي خارجه چين و احتمالاً امريكا هم روز شنبه( امروز) به ژنو سفر مي‌كنند. لاوروف هم ديشب به ژنو رفت. مايكل مان سخنگوي مسئول سياست خارجه اتحاديه اروپا در گفتوگو با خبرنگار واحدمركزي خبرگفت كه شكاف‌ها بين 1+5 و ايران كم شده است و مجيد تخت روانچي، معاون وزير خارجه ايران و عضو تيم مذاكره‌كننده ايراني در جمع خبرنگاران تأييد كرد كه جلسه مثبت و مفيدي داشتيم و نظرات به يكديگر نزديك‌تر شده است. او البته جانب احتياط را از دست نداد و بلافاصله تأكيد كرد: «اما هنوز براي قضاوت زود است. »
چوب تحريم در دست سنا
گروهي از سناتورهاي امريكايي روز پنج‌شنبه همزمان با قفل شدن مذاكرات در ژنو، اعلام كردند كه سنا آماده مي‌شود كه اگر اين دور از مذاكرات به نتيجه نرسيد، تحريم‌هاي بيشتري عليه ايران وضع كنند. به گزارش بي‌بي سي، عصر روز پنج‌شنبه ۲۱ نوامبر و پس از پايان روز دوم مذاكرات، گروهي از سناتورهاي امريكايي از هر دو حزب دموكرات و جمهوري‌خواه، در بيانيه‌اي گفتند تلاش مي‌كنند ظرف هفته آينده، مواضع اين دو حزب را به يكديگر نزديك كنند تا هرچه زودتر تحريم‌هاي بيشتر عليه ايران تصويب شود. از جمله اين ۱۵ سناتور كه اين بيانيه داده‌اند، جان مك‌كين (جمهوري‌خواه)، رابرت منندز (دموكرات)، مارك كرك (جمهوري‌خواه)، چارلز شومر (دموكرات) و لينزي گراهام (جمهوري‌خواه) هستند كه معمولا مواضع تندي عليه ايران داشته‌اند و در روزهاي گذشته از دولت خواسته‌اند مواضع سرسخت‌تري در قبال تهران بگيرد. سناتور هري ريد، رهبر اكثريت دموكرات سنا نيز روز پنج‌شنبه گفته است اگر مذاكرات جاري به نتيجه نرسد، تحريم‌هاي جديد در سنا بررسي مي‌شوند. هري ريد، گفته است سنا بايد آماده باشد كه در صورت به‌نتيجه‌نرسيدن مذاكرات جاري ايران و قدرت‌هاي جهان، لايحه ديگري براي گسترش تحريم‌‌ها عليه ايران را بررسي كند. با اين حال، «جن پساكي» سخنگوي وزارت خارجه امريكا با اشاره به طرح سنا براي تصويب تحريم‌هاي جديد عليه ايران در ماه آينده گفت كه اگر قرار باشد مذاكرات ادامه پيدا كند ما درخواست وقت و فضاي بيشتري مي‌كنيم. وي افزود: ما اميدواريم كه سنا به رئيس‌جمهور و ديگر شركاي ما در گروه 1+5 فضاي لازم را براي پيگيري مذاكرات در آينده(در صورت لزوم) در اختيار ما قرار دهند. وي در عين حال گفت: اگر مذاكرات شكست بخورد، دولت خودش در اعمال تحريم‌هاي بيشتر پيشرو خواهد بود.
ساير اخبار ژنو
- جرمي بوئن سردبير امور خاورميانه بي‌بي‌سي به نقل از منابع نزديك به هيئت مذاكره كننده ايران خبر داد كه ايران آماده شده بود تا پس از مذاكرات سنگين پنج‌شنبه بدون توافق ژنو را ترك كند.
- پيتر وستماكوت سفير انگليس در امريكا طي يادداشتي در سايت كنگره (Tha Hill) از سناي امريكا خواست تحريم‌هاي جديد عليه ايران تصويب نكند.
- گاردين ديروز نوشت كه محمد جواد ظريف خواستار اين شده كه در متن توافق اوليه، به طور تلويحي تضمين شود كه حق غني‌سازي ايران پذيرفته خواهد شد. نماينده ايران همچنين گفته كه اگر در توافق اوليه به اين موضوع اشاره نشود، براي ايران قابل پذيرش نيست.
- مادلين آلبرايت وزير امور خارجه امريكا در دوره كلينتون در نامه‌اي به سران سنا و مجلس نمايندگان از تلاش‌هاي باراك اوباما براي يافتن يك راه‌حل ديپلماتيك براي موضوع هسته‌اي ايران حمايت كرد.
