هنر خلق زيبايي است و هنرمند آفرينشگر دنياي زيباييها. در جهان مدرن امروز كه آخرين نشانههاي طبيعت نيز از زندگي شهري رخت بربسته است، انسان نه تنها با استفاده از هنر، دنياي خشن و سخت را زيبا و دلنشين ميكند كه ميكوشد از طريق آن احساسات خويش را بيان و تخليه كند. در واقع امروزه با رشد روزافزون مشغلههاي بشري در دنياي مدرن و سرسامآور معاصر، توجه به هنر بيشتر شده است و در همين راستا پژوهشگران و محققان ميكوشند تا از طريق هنر راهي را براي درمان برخي بيماريهاي اجتماعي و ذهني بيابند.
«ماريا گريگورونا» اولين پژوهشگر عرصه درمان بيماري با هنر در كشور روسيه يكي از فعالان اين حوزه به شمار ميرود كه در چند سال اخير با همكاري موزه «پوشكين» اين كشور برنامهاي را براي درمان برخي كودكان با ناهنجاريهاي اجتماعي انجام داده است. موزه «پوشكين» در پنج سال اخير تعدادي از كودكان بيسرپرست يا داراي مشكلات اجتماعي را در ضمن برنامهاي هنري تحت پوشش قرار داده است. اين كودكان به دليل مشكلات زندگي شخصي خود مجبور بودهاند روزهاي سختي را سپري كنند.
كودكاني كه به دلايل مختلف از حضور يكي از والدين خود محروم بودهاند، كودكاني كه طعم تلخ زندگي در مؤسسهها و پرورشگاهها را چشيدهاند، كودكان عقبافتاده ذهني و كودكان مهاجر در اين برنامه هنري موزه «پوشكين» روسيه مورد درمان قرار گرفتهاند. «ماريا گريگورونا» در توضيح هدف از اجراي اين برنامه هنري ميگويد: ما در حد توانمان ميكوشيم كه با اين كودكان ارتباط برقرار كنيم و از شدت رنجهاي احساسي و دروني آنها بكاهيم. بايد بگويم كه اين كودكان به رغم تمامي مشكلاتي كه در زندگي با آن روبهرو شدهاند، سرشار از حس زندگي و پويايي هستند و جالب آنكه فرآيند درمان اين كودكان با نقاشي شيوه بسيار سودمندي براي آموزش زبان روسيه نيز بوده است. كودكان مهاجر تحت پوشش اين برنامه هنري به سرعت واژگان مرتبط با نقاشي مانند مداد رنگي، دفتر نقاشي و... را آموختهاند.
اين پژوهشگر روسي در خصوص چگونگي درمان بيماريهاي مختلف توضيح داد: بيشك درمان با هنر به معناي از بين بردن بيماريهاي صعبالعلاج نميباشد. كاري كه هنر در اين زمينه ميتواند انجام بدهد، كاستن از برخي ناهنجاريهاي اجتماعي است. هنر ابزار قدرتمندي است كه اغلب در جمع كودكان با استقبال روبهرو ميشود. كودكان دور هم گرد ميآيند تا احساسات و انديشههايشان را روي كاغذ نقاشي كنند و همين خود راهي است براي ارتباط برقرار كردن و آموختن شيوه تعامل درست با يكديگر. وي در ادامه به شيوه خود در آموزش نقاشي به كودكان گفت: شخصاً تلاش ميكنم در كلاسهايم كودكان را به رابطه برقرار كردن با ديگران و حتي با محيط پيرامونشان تشويق كنم تا آنها بياموزند چگونه ارتباطي سالم و درست با يكديگر داشته باشند. به عنوان مثال در ابتداي هر دوره، برخي از كودكاني كه به كلاس ميآيند در يك گوشه تنها و ساكت مينشينند و با كسي ارتباط برقرار نميكنند، اما به مرور زمان ميبينيم كه همين كودكان منزوي و ساكت به ميان جمع ميآيند و با در دست گرفتن مداد تصويري را نقاشي ميكنند، اين يعني كه نقاشي ميتواند از كودكي تنها و ساكت فردي اجتماعي بسازد.
«ماريا گريگورونا» در توضيح نتيجه حاصل از به كار بردن شيوههاي مختلف آموزشي افزود: پس از سالها مربيگري در اين حوزه تجربههايم را در كتابهاي چندي به رشته تحرير درآوردهام تا ديگران نيز بتوانند از آن استفاده كنند. من در اين كتابها شيوههاي آموزشي مختلف و نتايج گوناگون آن را براي علاقهمندان بيان كردهام. در اين كتابها همچنين توضيح داده شده است كه براي هر كودكي با ويژگيهاي خاص خود بايد به چه شيوهاي متوسل شد و اينكه اساساً مربي از كجا و چگونه بايد كارش را شروع كند تا بتواند با كودكان ارتباط برقرار كند. وي همچنين با اشاره به اهميت و نقش هنرمند در فرآيند درمان بيمار و استفاده از شيوههاي هنري گفت: «تمام كودكان هنرمند هستند» نام يكي از كتابهايي است كه من در اين زمينه نوشتهام. من معتقد هستم در درون هر كودك استعدادها و موهبتهاي بزرگي قرار دارد كه البته براي رسيدن به مرحله رشد و شكوفايي به توجه و رسيدگي نياز دارد، به همين دليل نخستين وظيفه هر مربي آن است كه به رفتارهاي خود دقت داشته باشد تا مبادا با رفتارهاي نادرست مانعي در بروز اين استعدادها باشد.
نكته بسيار مهم ديگر آن است كه كودكان را هرگز وادار به رسم تصاوير تكراري نكنيم يا حتي از آنها نخواهيم كه مانند بزرگترها نقاشي بكشند. متأسفانه اين مشكل بسياري از نمايشگاهها يا مراكز هنري مختلف ميباشد. در واقع مربياي كه كودكان را به اين گونه پيرويهاي نادرست تشويق ميكند، خود هرگز درك نكرده است كه نقاشيهاي شخصي و ذهني كودكان تا چه اندازه ارزشمند هستند و اساساً قرار نيست نقاشي اين گروه سني شباهتي به نقاشي ديگر گروههاي سني داشته باشد. من به عنوان يك مربي تنها ميكوشم كه به كودكان بياموزم چگونه از اين موهبتهاي شخصي و ذاتي خود بهره ببرند و همچنين بچهها بايد بياموزند افرادي وجود دارند كه به ابتكارهاي هنري آنها نيازمندند.