جوان آنلاین: گزارش تازهای که به سفارش اداره هواشناسی انگلیس در چارچوب برنامه تابآوری اقلیمی دولت تهیه و در نشریه علمی «آینده زمین» منتشر شده، روی بدترینحالتهایی دست گذاشته که از نگاه دانشمندان محتمل و قابل وقوع هستند و میتوانند در یک بازه چند دههای، خدمات عمومی و ستونهای زیربنایی این کشور را از کار بیاندازند. پیام ضمنی این مطالعه برای لندن این است که برنامهریزی با فرض «هوای معمول» در جهانی که اقلیم آن از مدار معمول خارج شده، یک ریسک پرهزینه است.
به گزارش ایرنا، نایجل آرنل استاد دانشگاه ریدینگ و سرپرست این مطالعه گفت: «رخدادهای شدید اقلیمی که ما ترسیم کردهایم پیشبینی نیستند، اما محتمل هستند. انگلیس تا امروز بدون ابزار لازم برای آزمون در برابر بدترین سناریوها برنامهریزی کرده است. ما اکنون آنچه تصمیمگیران برای آماده شدن در برابر پیامدهایی که امیدوارند هرگز رخ ندهد، فراهم کردهایم.» وی این تحلیل را از نظر کارکرد، مشابه ارزیابیهای ریسک امنیت ملی یا آزمونهای فشار بانک مرکزی انگلیس برای نظام مالی دانست و تاکید کرد که ابهام در احتمال وقوع، دلیل کنار گذاشتن سناریوهای شدید نیست.
در تصویر نخست، سناریویی ترسیم شده که در آن گرمایش جهانی تا پایان قرن از چهار درجه سانتیگراد عبور میکند. این وضعیت میتواند موجهای گرمای طولانیتر و خشکسالیهای عمیقتر را به انگلیس تحمیل و همزمان فشار بر شبکه برق، منابع آب و تابآوری شهرها را تشدید کند. گزارش یادآوری میکند که در انگلیس حتی با افزایش حدود ۱.۳ درجهای دمای جهان نسبت به دوران پیشاصنعتی نیز موجهای گرما به هزاران مرگ زودرس منجر شده و حالا سخن از جهشی بسیار بزرگتر است. این جهش به معنی شدت گرفتن ریسک برای گروههای آسیبپذیر، افزایش مصرف انرژی و فرسایش ظرفیت خدمات عمومی خواهد بود.
بخش دیگری از این تحلیل، رخدادهای شدید آبوهوایی تا پایان قرن را زیر ذرهبین میبرد و میگوید در برخی ماهها دما میتواند تا حدود ۶ درجه بالاتر از میانگینهای معمول جهش کند و بارشها در مقاطعی به حدود سه برابر سطح عادی برسد. این ترکیب، از منظر زیرساختی به معنای فشار همزمان بر جاده و راهآهن، شبکه زهکشی و مدیریت سیلاب، خدمات امدادی و حتی برنامهریزی شهری است و میتواند خرابیهای مقطعی را به چرخهای تکرارشونده از بحران و تعمیرات اضطراری تبدیل کند.
اما شاید خاصترین بخش این مطالعه، سناریویی باشد که در آن انگلیس به جای «گرمتر شدن»، ناگهان «سردتر» میشود. پژوهش صورت گرفته با اشاره به تضعیف گردش بزرگ اقیانوسی اطلس میگوید اگر این سامانه کلیدی فروبپاشد، انگلیس ممکن است با سردشدن حدود ۶ درجهای روبهرو شود. آرنل درباره پیامدهای چنین شوکی گفت: «کشاورزی بهشدت دچار مشکل میشود و منابع آب بهطور کامل دگرگون خواهد شد.» او هشدار داد: «سامانه گرمایش و انرژی ما در برابر تغییر تقاضای زمستانی انرژی کاملاً غافلگیر خواهد شد. این اتفاق یکشبه رخ نمیدهد، اما میتواند اختلالی عظیم ایجاد کند.» در چنین سناریویی، شوک فقط به بخش انرژی محدود نمیماند و از زنجیره تأمین غذا تا هزینههای خانوار و برنامهریزی دولت برای زمستانهای پرمصرفتر را درگیر میکند.
در سناریوی دیگر، خطر از ساحل بالا میآید. بر اساس این مطالعه اگر یخچالهای گرینلند و جنوبگان سریعتر از برآوردهای محافظهکارانه فروبریزد، سطح دریا در اطراف انگلیس تا پایان قرن میتواند حدود ۲ تا ۲.۲ متر بالا بیاید. این وضعیت شهرها و شهرکهای ساحلی را در معرض آبگرفتگی مکرر قرار میدهد و هزینه تقویت سیلبندها، بازطراحی شبکه فاضلاب و حفاظت از زیرساختهای حیاتی را به شکل قابل توجهی افزایش میدهد. این سناریو، علاوه بر تهدید مستقیم برای سکونتگاهها و بنادر، میتواند بازار بیمه و ارزش داراییهای ساحلی را نیز تحت فشار قرار دهد و بحران را از حوزه محیطزیست به اقتصاد خانوارها و بودجه عمومی بکشاند.
پژوهشگران تأکید کردهاند این سناریوها باید به ابزار تصمیمسازی برای زیرساختهای بلندمدت تبدیل شود؛ از شهرهای جدید و نیروگاهها تا سامانههای دفع آبهای سطحی و شبکههای حملونقل، زیرا عمر این پروژهها چند دهه است و طراحی آنها بدون در نظر گرفتن بدترینحالتها، ریسک از کارافتادگی و بازسازی پرهزینه را بالا میبرد. آنها همچنین معتقدند برجسته شدن این سطح از ریسک، میتواند انگیزه برای کاهش مصرف سوختهای فسیلی و مهار گرمایش زمین را افزایش دهد.
در همین حال، بحث آمادگی در انگلیس با انتقادهای جدی همراه بوده است. مجلس اعیان در گزارشی در سال ۲۰۲۱ (۱۴۰۰ خورشیدی) هشدار داده بود که به ریسکهای کماحتمال، اما پراثر توجه کافی نمیشود و کمیته تغییرات اقلیمی نیز تأکید کرده بود که انگلیس باید خود را برای سناریوی گرمایش دو درجهای آماده و همزمان پیامدها و ریسکهای سناریوی چهار درجهای را بهطور جدی ارزیابی کند. برنامههای سازگاری منتشر شده در سال ۲۰۲۳ (۱۴۰۲ خورشیدی) نیز از سوی برخی ارزیابیها بسیار ضعیف توصیف و همین انتقادها باعث شده است که بحث تابآوری اقلیمی دوباره به صدر مناقشات سیاستگذاری برگردد.
مقامهای انگلیسی با تأکید بر اینکه تغییرات اقلیمی در اولویت دولت قرار دارد، ادعا کردهاند که با ساخت ۹ مخزن جدید و اختصاص ۱۰.۵ میلیارد پوند برای طرحهای دفاع سیلابی تا سال ۲۰۳۶ (۱۴۱۵ خورشیدی)، قصد دارند نزدیک به ۹۰۰ هزار ملک را محافظت کنند. دولت همچنین اعلام کرده است که از کمیته تغییرات اقلیمی خواسته گزارش شواهد ریسکها را تا بهار سال آینده ارائه کند و چارچوب سناریوهای اقلیمی مورد استفاده در برنامهریزی را مشخص کند.
در مجموع، گزارش جدید انگلیس را با تصویری بیپرده از شکنندگی زیرساخت در برابر شوکهای اقلیمی روبهرو کرده که میتواند از موج گرما و خشکسالی تا سیلابهای پرهزینه و حتی سردشدن ناگهانی مسیر خود را باز کند. از این منظر، مساله فقط تغییرات آبوهوایی نیست، بلکه آزمون واقعی برای کارآمدی دولت، توان مالی شهرداریها و تابآوری خدمات عمومی است که اگر با سرعت بحران پاسخ داده نشود، میتواند شکاف میان شعارهای سیاسی و واقعیتهای میدانی را پررنگتر کند.
