حادثه تلخ مرگ «نگار»، دختر تهرانی که بر اثر آتشسوزی خودروی شخصیاش جان باخت، بار دیگر زنگ خطر یک معضل نگرانکننده را به صدا درآورد؛ امدادخودروهای قلابی. تحقیقات پلیس نشان داد مجرمی سابقهدار با دستکاری پمپ بنزین خودرو عامل این آتشسوزی مرگبار بودهاست؛ فردی که در پوشش امداد خودرو، خودروهای پارکشده را دستکاری میکرد و هنگام توقف راننده در مسیر، خود را به عنوان منجی جا میزد. این پرونده هولناک پرسشهای مهمی را مطرح میکند از جمله اینکه چه تعداد از رانندگان دیگر قربانی ترفند مشابه شدهاند و چرا هنوز این چرخه مجرمانه در خیابانها و جادههای کشور ادامه دارد؟ بسیاری از مشکلاتی که در ظاهر تصادفی بهنظر میرسند، در واقع حاصل سناریوی طراحیشده مجرمان است. برخی افراد سودجو با ایجاد اختلال عمدی در سیستمهای ساده خودرو ـ مثل شل کردن شلنگ آب یا سوراخ کردن رادیاتور ـ شرایطی را فراهم میکنند که راننده ناچار به توقف شود. در ادامه، امدادگران متفرقه با وانمود به کمک، مقادیر زیادی آب به موتور اضافه میکنند تا ترکیب «آب و روغن» شبیه خرابی واشر سرسیلندر جلوه کند. برای یک راننده عادی، این صحنه چیزی جز خرابی جدی موتور نیست. در مرحله بعد، خودرو با وعده تعمیرات اساسی به تعمیرگاهی منتقل میشود که از قبل با امدادگر قلابی هماهنگ است. در آنجا، موتور بیدلیل باز میشود، قطعاتی تعویض میشوند و خودرو برای چند روز متوقف میماند. در پایان، مالک خودرو با فاکتوری سنگین، گاه تا چند صد میلیون تومان، روبهرو میشود. این فرآیند چیزی کمتر از یک سرقت سازمانیافته نیست.
رانندگان در شرایط بحرانی ـ بهویژه هنگام سفرهای بینشهری یا در نیمهشب ـ ناگزیرند به اولین امدادگری که به تماس آنان پاسخ میدهد، اعتماد کنند. همین آسیبپذیری، فرصت طلایی برای مجرمان ایجاد میکند. گزارشهای میدانی نشان میدهد برخی تعمیرگاهها به کانون چنین کلاهبرداریهایی تبدیل شدهاند. ادامه این روند نهتنها خسارات مالی سنگینی به شهروندان تحمیل میکند، بلکه میتواند فجایعی همچون مرگ «نگار» را تکرار کند، از همینرو مقابله با این شبکه، نیازمند مجموعهای از اقدامات فوری است از جمله اطلاعیرسانی به رانندگان به گونهای که امکان راستیآزمایی امدادخودرو فراهم باشد، راهاندازی سامانه نظارت آنلاین بر امدادخودروهای فعال توسط وزارت صمت یا پلیس راهور، الزام شمارهگذاری و صدور بارکد قابلاسکن برای امدادخودروها و تعمیرگاههای مجاز تا شهروندان بتوانند از اصالت خدمات اطمینان یابند، اطلاعرسانی گسترده رسانهای درباره روشهای کلاهبرداری و آموزش نحوه شناسایی امدادگران مجاز، توسعه اپلیکیشنهای رسمی امداد خودرو برای دسترسی سریع رانندگان به خدمات معتبر و فرهنگسازی عمومی برای احتیاط رانندگان در مواجهه با خرابی خودرو، بهویژه در سفرهای خانوادگی و بینشهری.
کلاهبرداری از طریق شبیهسازی خرابی فنی خودرو، پدیدهای نوظهور، اما بسیار خطرناک است. متأسفانه تاکنون هیچ مرجع رسمی موضع جدی برابر آن اتخاذ نکرده و خلأ نظارتی موجب گسترش قربانیان شدهاست. در دل هر سناریوی خرابی ساختگی، نهتنها میلیونها تومان خسارت مالی نهفته است، بلکه جان شهروندان نیز در معرض تهدید قرار دارد.
اکنون زمان آن است که قانونگذاران، نهادهای نظارتی و رسانهها با همکاری یکدیگر، جلوی این چرخه مجرمانه را بگیرند. امنیت جانی و مالی شهروندان در گروی اقدام فوری، شفافسازی و نظارت هوشمندانه است؛ پیش از آنکه قربانی بعدی در جادهای خلوت یا بزرگراهی شلوغ به سرنوشت تلخ دیگری دچار شود.