جوان آنلاین: رئیس‌جمهور امریکا، رؤیای بازپس‌گیری پایگاه بگرام در افغانستان را که در دوران سلف وی تخلیه شده بود، در روز‌های گذشته با جدیت هرچه بیشتر دنبال می‌کند. تا جایی که عملاً طالبان را تهدید کرده که در صورت مخالفت با تحویل این پایگاه به امریکا، باید منتظر پیامد‌های آن باشند. در مقابل، مقامات افغانستانی با یادآوری توافق صورت گرفته در دوحه که امکان حضور امریکایی‌ها را در این پایگاه رد می‌کند، تاکید دارند که در زمینه واگذاری خاک خود با امریکایی‌ها وارد مذاکره نخواهند شد.
انتقاد‌های پیاپی دونالد ترامپ از سیاست‌های جو بایدن، اقدامات رئیس‌جمهور قبلی امریکا در زمینه ترک افغانستان را هم در بر می‌گرفت. او بار‌ها دولت بایدن را در مدیریت خروج امریکا از افغانستان، که منجر به سقوط دولت کابل و تسلط طالبان شد، مقصر دانسته و گفته بود: «ما قرار بود بگرام را نگه داریم، اما آن را بدون هیچ دستاوردی واگذار کردیم.» رئیس‌جمهور امریکا در ماه فوریه در اولین جلسه کابینه خود پس از انتخاب مجدد گفت: «در طرح قبلی خروج از افغانستان، ما قصد داشتیم بگرام را حفظ کنیم نه به خاطر افغانستان، بلکه به خاطر چین زیرا دقیقاً یک ساعت با جایی که چین موشک‌های هسته‌ای خود را می‌سازد، فاصله دارد.» وی در ادامه گفته بود که بگرام یکی از بزرگترین پایگاه‌های هوایی جهان است و یکی از بزرگترین باند‌های ساخته شده از بتن و فولاد سنگین را دارد. این فرودگاه دارای یک باند ۱۱هزار و ۸۰۰ فوتی (۳۶۰۰ متری) است که قادر به خدمت‌رسانی به بمب‌افکن‌ها و هواپیما‌های باری بزرگ است. این اظهارات در شرایطی است که طبق مفاد توافق دوحه، امریکا متعهد شد که هیچ حضور نظامی پس از خروج در افغانستان نداشته باشد و استقلال این کشور را محترم بشمارد. رئیس‌جمهور امریکا که حسرت این پایگاه بر دلش مانده، به تازگی دوباره دست روی پایگاه بگرام گذاشته و با درخواست و حتی تهدید قصد دارد، این نقطه راهبردی را از طالبان پس بگیرد. ترامپ روز پنج‌شنبه در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر انگلیس گفت: «بگرام یکی از بزرگترین پایگاه‌های هوایی جهان است. ما آن را رایگان به آنها دادیم. ضمناً ما در تلاشیم آن را پس بگیریم.» وی ادامه داد: «در تلاشیم این پایگاه را پس بگیریم زیرا طالبان به کمک ما نیاز دارد. ما آن پایگاه را می‌خواهیم. همان‌طور که می‌دانید، یکی از دلایلی که ما این پایگاه را می‌خواهیم این است که یک ساعت با جایی که چین سلاح‌های هسته‌ای خود را می‌سازد، فاصله دارد.» او در انتقاد از بایدن، ادعا کرد که این خروج، سلاح‌ها و سایر دارایی‌های نظامی امریکا، از جمله پایگاه‌ها، را در اختیار طالبان قرار داده است.
از زورگو ترسی نداریم
اهمیت بگرام، فقط به بزرگی و اهمیت محلی که آن قرار دارد، محدود نمی‌شود. تحلیلگران از آن به عنوان «جواهر تاج پنتاگون در افغانستان» یاد می‌کنند. این پایگاه در طول دو دهه به یک شهرک نظامی خودکفا تبدیل شد که متشکل از بیش از ۱۱۰ پناهگاه هواپیما، سنگر‌های مستحکم، یک بیمارستان ۵۰تختخوابی مجهز، انبار‌های سوخت، مراکز اطلاعاتی و هزاران واحد مسکونی بود که زمانی بیش از ۳۰ هزار نیروی امریکایی و ائتلاف، پیمانکاران و کارکنان افغان را در خود جای داده بود. علاوه بر این، بگرام محل استقرار زندان پروان بود که چهره‌های برجسته طالبان و القاعده در آن نگهداری می‌شدند. عملیات جمع‌آوری اطلاعات، پرواز پهپاد‌ها و مأموریت‌های ویژه از این پایگاه هماهنگ می‌شد. برخلاف پایگاه‌های کوچک‌تر، بگرام قابلیت انجام عملیات بلندمدت به صورت مستقل را داشت. ذاکر جلالی، رئیس سوم سیاسی وزارت خارجه طالبان روز جمعه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که امریکا می‌تواند بدون حضور نظامی در افغانستان با افغانستان تعامل داشته باشد و حضور نظامی امریکا در افغانستان پذیرفتنی نیست. رئیس سوم سیاسی وزارت امور خارجه طالبان تأکید کرد: «احتمال حضور نظامی امریکا در افغانستان در جریان گفت‌و‌گو‌های دوحه نیز رد شده است.» این موضع‌گیری، خشم ترامپ را به دنبال داشت و او دیروز در شبکه اجتماعی خود موسوم به تروث‌سوشال نوشت: «اگر افغانستان پایگاه هوایی بگرام را به ما بازنگرداند، اتفاقات بدی رخ خواهد داد.» رئیس‌جمهور امریکا همچنین در پاسخ به خبرنگاری درباره طرح درخواست بازپس‌گیری بگرام گفت: «الان داریم با افغان‌ها صحبت می‌کنیم. ما آن پایگاه را می‌خواهیم و هرچه سریع‌تر باید این اتفاق رخ دهد. در غیر این صورت، می‌بینید که من چه‌کار خواهم کرد.» فصیح‌الدین فطرت، رئیس ستاد کل وزارت دفاع نیز در اظهاراتی که رسانه‌ها آن را پخش کردند به این موضع‌گیری، واکنش نشان داد و گفت: «به‌تازگی برخی افراد گفته‌اند که برای بازپس‌گیری پایگاه هوایی بگرام با افغانستان وارد مذاکره شده‌اند. افغانستان به‌هیچ‌وجه از زورگویی نمی‌ترسد و این را در جریان ۲۰ سال جهاد علیه اشغالگران ثابت کرده است.» این مقام طالبان تصریح کرد: «ما در حال تلاش برای بازپس‌گیری پایگاه بگرام از طریق راه‌حل‌های سیاسی هستیم و هیچ‌گاه برای یک وجب از خاک افغانستان با کسی مذاکره نخواهیم کرد و این را به مردم عزیز و مسلمان افغانستان اطمینان می‌دهیم.»
ترامپ در «حسرت بگرام»
اگرچه ترامپ دلایل علاقه‌مندی به چنگ انداختن بر پایگاه بگرام را مخفی نکرده است، اما آنچه او گفته، همه ماجرا نیست. افتخار فردوس روزنامه‌نگار تحقیقی ارشد پاکستانی با تمرکز بر افغانستان و گروه‌های شبه‌نظامی، خاطرنشان می‌کند که علاقه ایالات متحده به بگرام ابعاد ژئواستراتژیک روشنی دارد. نزدیکی آن به چین و زنجیره‌های تأمین لجستیکی، نفوذ منطقه‌ای واشینگتن را افزایش می‌دهد. به گفته فردوس، این امر همچنین به ترامپ اجازه می‌دهد همزمان به استراتژی خروج بایدن از افغانستان در سال ۲۰۲۱ در برابر مخاطبان داخلی حمله کند. باید گفت، چندین عامل استراتژیک وجود دارد. نخست اینکه این اقدام به عنوان یک اقدام امنیتی علیه چین عمل می‌کند که هواپیما‌های آن می‌توانند در عرض یک ساعت از لوپ نور، یک منطقه آزمایش هسته‌ای قدیمی در بیابان منطقه خودمختار سین‌کیانگ اویغور، به پایگاه هوایی افغانستان برسند. دوم، به گفته مقامات امریکایی، بگرام امکان دسترسی به منابع معدنی افغانستان، از جمله عناصر خاکی کمیاب را فراهم می‌کند. عبدالسید، متخصص امنیتی در زمینه گروه‌های شبه‌نظامی افغان و پاکستانی می‌گوید: «برای طالبان، واگذاری بگرام به نیرو‌های امریکایی یک نگرانی وجودی است. با توجه به اعتقادات مذهبی و تاریخ افغانستان، این به منزله مرگ سیاسی است که آنها تحت هیچ شرایطی قادر به تحمل آن نیستند.»
