جوان آنلاین: آنچه «سی و پنجمین نشست هماهنگی ارکان اطلاع‌رسانی دولت» نامیده می‌شود، شنبه ۲۵مردادماه با حضور معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور برگزار شد، این نشست اگرچه به ظاهر فرصتی برای تبیین اقدامات دولت چهاردهم با استناد به شاخص‌های کلان در یک سال گذشته محسوب می‌شد، در عمل تصویری روشن از ضعف‌ها و محدودیت‌های اطلاع‌رسانی این سازمان ارائه کرد. رویدادی که می‌توانست نقطه عطفی در مسیر شفافیت و تعامل با رسانه و افکار عمومی باشد، اما بیش از آنکه محملی برای پاسخگویی و انتشار اطلاعات باشد، به دورهمی محدود میان مدیران و هم‌فکران تبدیل شد. سخنرانی معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه، با تمرکز بر پروژه‌های عمرانی و طرح‌های پیشران، بار دیگر نشان داد نگاه غالب در این سازمان هنوز سنتی و بسته است؛ نگاهی که داده‌ها را برای ارائه به جمع محدودی از مسئولان آماده می‌کند و نه برای تحلیل مستقل عمومی.
یکی از مشکلات اساسی، فقدان تعامل واقعی با رسانه‌ها بود. حضور چند مدیر رسانه‌ای و دست‌اندرکار اطلاع‌رسانی اگرچه ظاهراً نشانه تلاش برای شفافیت است، اما واقعیت این است که سازمان برنامه و بودجه فاقد راهبرد مدون و حرفه‌ای برای ارتباط مستمر و دوسویه با افکار عمومی است. داده‌ها و شاخص‌های کلان، حتی اگر موجود باشند، پیش از نشست در دسترس رسانه‌ها و تحلیلگران قرار نگرفته بود و این محدودیت باعث شد نشست بیشتر شبیه جلسه داخلی مدیران شود تا فضایی برای اطلاع‌رسانی عمومی و تحلیل مستقل.
در حوزه تخصصی نیز ضعف‌ها مشهود است. پروژه‌های عمرانی و طرح‌های کلان که در یک سال گذشته در دستور کار بوده‌اند، از نظر شفافیت در دسترس عموم نیستند. گزارش‌ها و داده‌های مرتبط با روند پیشرفت، تخصیص بودجه و زمان‌بندی پروژه‌ها نه در سایت رسمی سازمان و نه در قالب گزارش‌های قابل استناد رسانه‌ای منتشر نمی‌شوند و این موجب می‌شود تحلیلگران اقتصادی و کارشناسان نتوانند تصویر واقعی از اثرگذاری پروژه‌ها بر اقتصاد کلان و زندگی مردم ارائه کنند. این خلأ‌ها نشان می‌دهد، سازمان برنامه و بودجه در اطلاع‌رسانی، هنوز محدود به گزارش‌های داخلی و یک‌سویه است و جریان آزاد و شفاف اطلاعات برقرار نشده است.
مشکل دیگر نشست، تمرکز صرف بر دستاورد‌های کمی و نادیده گرفتن تحلیل کیفیتی اقدامات بود. ارائه شاخص‌ها و آمار بدون توضیح درباره چالش‌ها، موانع اجرایی، نقاط قوت و ضعف سیاست‌ها، گزارش سازمان را نیمه‌کاره و یک‌طرفه جلوه می‌دهد. در شرایطی که افکار عمومی و رسانه‌ها به تحلیل دقیق و داده‌محور نیاز دارند، ارائه صرفاً دستاورد‌های عددی نه تنها شفافیت ایجاد نمی‌کند، بلکه بی‌اعتمادی را افزایش می‌دهد.
از منظر فنی، سازمانی که مسئول طراحی و اجرای سیاست‌های کلان اقتصادی و بودجه‌ای کشور است، باید زیرساخت‌های مستحکمی برای انتشار داده‌های رسمی داشته باشد، از پایگاه داده‌های قابل جست‌و‌جو گرفته تا داشبورد‌های شاخص‌های کلان و گزارش‌های دوره‌ای با استاندارد‌های روز. نبود چنین زیرساختی، به ویژه در مواجهه با رسانه‌ها و پژوهشگران مستقل، موجب می‌شود اطلاع‌رسانی جزیره‌ای و محدود باشد و اطلاعات تنها در اختیار افراد خاص باقی بماند، در حالی که نقد و ارزیابی عمومی جای خود را به شایعه و برداشت‌های غیررسمی می‌دهد.
ضعف دیگر نشست، نبود شفافیت درباره اقدامات پیش‌رو و پروژه‌های در دست اجرا بود. گزارش ارائه‌شده عمدتاً به مرور یک سال گذشته محدود شد و تنها به شکل گذرا به پروژه‌های آینده اشاره شد. برای سازمانی که باید پاسخگوی پیشرفت برنامه‌ها و اثرگذاری سیاست‌ها باشد، غفلت از اطلاع‌رسانی آینده‌نگر و پیش‌بینی‌شده یک نقص جدی است؛ رسانه و افکار عمومی حق دارند بدانند چه پروژه‌هایی در دست اجرا هستند و چگونه بودجه و منابع تخصیص یافته با اهداف و اثرگذاری آنها تناسب دارد.
در نگاه رسانه‌ای و تحلیلی، نحوه برگزاری نشست و محتوای ارائه‌شده نشان‌دهنده فقدان فرهنگ تعامل دوسویه است. جلسات اطلاع‌رسانی نباید محدود به ارائه گزارش به مدیران و سخنرانان اصلی باشد، بلکه باید شامل پرسش و پاسخ، تحلیل مستقل داده‌ها و تعامل واقعی با خبرنگاران و کارشناسان باشد. محدودیت‌های ایجاد شده در این نشست، چه از نظر زمان و چه دسترسی به داده‌ها، این هدف را ناکام گذاشت و نشان داد سازمان برنامه و بودجه هنوز به یک نهاد پاسخگو و شفاف تبدیل نشده است.
اگرچه سازمان برنامه و بودجه مسئولیت حیاتی در طراحی و اجرای سیاست‌های اقتصادی و عمرانی کشور دارد، ضعف‌های ساختاری در اطلاع‌رسانی، عدم انتشار داده‌های مستند و قابل استناد و تمرکز بر ارائه گزارش‌های عددی بدون تحلیل کیفی، نشان می‌دهد این نهاد هنوز فاصله زیادی تا شفافیت واقعی دارد. نشست‌هایی مانند سی و پنجمین نشست هماهنگی ارکان اطلاع‌رسانی دولت، به جای اینکه پلی برای تعامل با رسانه و افکار عمومی باشند، بیشتر به دورهمی پشت در‌های بسته میان مدیران و هم‌فکران محدود شبیه هستند و افکار عمومی را در انتظار اطلاعات می‌گذارند. تنها با ایجاد زیرساخت‌های انتشار داده‌ها، گزارش‌های تحلیل‌محور و تعامل واقعی با رسانه‌ها و کارشناسان مستقل است که سازمان برنامه و بودجه می‌تواند به شفافیت و اعتماد عمومی دست یابد.
