جوان آنلاین: از اکتبر ۲۰۲۳، اسرائیل با بحران‌های امنیتی و سیاسی بی‌سابقه‌ای مواجه شده است. حمله ۷ اکتبر، جنگ با حماس و حزب‌الله و درگیری ۱۲ روزه با ایران در ژوئن ۲۰۲۵، ترکیبی از فشار‌های امنیتی، سیاسی و اقتصادی را بر رژیم صهیونیستی وارد کرد. این عوامل، همراه با بحران‌های اجتماعی، باعث افزایش چشمگیر تمایل به مهاجرت شده است.
مطابق داده‌های «اداره مرکزی آمار اسرائیل» در ماه اکتبر ۲۰۲۳، پس از حمله حماس، حدود ۱۲ هزار و ۳۵۰ نفر اسرائیل را ترک کردند. این عدد تقریباً سه‌برابر میزان مهاجرت در ماه مشابه سال قبل از آن است. البته بازگشت بخشی از این افراد طی ماه‌های بعدی صورت گرفت، اما تعداد کسانی که مهاجرت بلندمدت کردند افزایش قابل‌توجهی داشت.
در کل سال ۲۰۲۳، حدود ۵۵ هزار و ۳۰۰ نفر اسرائیل را به طور موقت یا دائم ترک کردند که از این تعداد، نزدیک به ۲۷ هزار و ۸۰۰ نفر بازگشتند. اما این روند در سال ۲۰۲۴ شدت گرفت و نیمه اول سال، حدود ۴۰ هزار و ۶۰۰ نفر مهاجرت طولانی‌مدت داشتند که رشد ۵۹درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل را نشان می‌دهد. کل سال ۲۰۲۴، بالغ بر ۸۲ هزار و ۷۰۰ نفر مهاجرت طولانی‌مدت داشتند که بر اساس برآورد‌ها بیش از ۶۰ هزار نفر از آنها تا پایان سال بازنگشته‌اند. این افزایش چشمگیر نشان‌دهنده روند ساختاری و عمیق مهاجرت است که دیگر صرفاً واکنش به بحران امنیتی موقتی نیست، بلکه ناشی از مشکلات ساختاری اقتصادی و سیاسی است.
تأثیر جنگ ژوئن ۲۰۲۵
رویارویی ۱۲ روزه با ایران در ژوئن ۲۰۲۵، به عنوان یک شوک امنیتی جدید، موج دیگری از مهاجرت را به دنبال داشت. آمار رسمی هنوز منتشر نشده، اما منابع خبری و تجزیه‌وتحلیل داده‌های بازار املاک نشان می‌دهد که تقاضا برای خرید ملک در یونان، قبرس و پرتغال به‌شدت افزایش یافته و تخمین زده می‌شود دست‌کم بین ۱۰ تا ۲۰ هزار نفر دیگر نیز پس از این درگیری به مهاجرت بلندمدت اقدام کرده باشند.
مقاصد اصلی مهاجران و وضعیت اقامت
۱- یونان: یونان به دلیل موقعیت جغرافیایی نزدیک به اسرائیل و برنامه «ویزای طلایی» یکی از مقاصد محبوب مهاجران شده است. بر اساس گزارش‌های محلی و اسرائیلی، درخواست‌ها برای ویزای طلایی بیش از ۷۰درصد افزایش یافته است. بازار املاک یونان نیز رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده؛ قیمت‌ها در برخی مناطق تا ۱۰ درصد افزایش یافته است. مهاجران اسرائیلی عمدتاً در شهر‌های آتن، تسالونیکی و جزایر کرت و رودس خانه می‌خرند و اقامت دائم یا بلندمدت دریافت می‌کنند. این روند باعث شکل‌گیری اجتماعات اسرائیلی- یونانی جدید شده است.
۲- قبرس جنوبی: قبرس جنوبی نیز به عنوان مقصدی فوری برای خروج اضطراری محبوب است. تعداد مهاجران اسرائیلی در این کشور در حال حاضر تخمین زده می‌شود حدود ۱۵ هزار نفر باشد. از لحاظ اقامت، بسیاری از این افراد با ویزا‌های کاری یا اقامت موقت حضور دارند و البته به دنبال تبدیل این اقامت‌ها به اقامت بلندمدت هستند.
۳- پرتغال: پرتغال با برنامه ویزای D۷ و سایر مسیر‌های اقامتی مقرون‌به‌صرفه، یکی از محبوب‌ترین گزینه‌های مهاجرتی برای اسرائیلی‌ها شده است. تعداد درخواست‌های اقامت در پرتغال بین سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ بیش از ۱۶۰درصد افزایش یافته است. برخی از مهاجران به ویژه بازنشستگان و کسانی که به دنبال امنیت اقتصادی و کیفیت زندگی بالا هستند، پرتغال را انتخاب کرده‌اند. بسیاری موفق به دریافت اقامت دائم و سپس تابعیت پرتغال شده‌اند.
۴- ایتالیا و سایر کشورها: ایتالیا با برنامه ویزای سرمایه‌گذاری، گرچه داده‌های رسمی مهاجرت اسرائیلی‌ها به آن کم است، اما نشانه‌های رشد تقاضا برای اقامت بلندمدت دیده می‌شود. همچنین امریکا و کانادا به‌عنوان مقصد‌های مهاجرتی تخصصی، از سوی برخی شهروندان اسرائیلی انتخاب شده‌اند، البته داده‌های دقیق‌تر درباره میزان اقامت دائمی در این کشورها هنوز کامل نیست.
ابعاد و پیامد‌های مهاجرت برای اسرائیل
خروج حدود ۱۰۰ هزار نفر یا حدود یک درصد جمعیت کل در کمتر از دو سال، برای اسرائیل با جمعیت حدود ۵/۱۰ میلیون نفر، بی‌سابقه و نگران‌کننده است. این حجم از مهاجرت نشان‌دهنده بحران عمیق امنیتی و اقتصادی است که دیگر صرفاً موضوعی موقتی نیست و فرسایش اعتماد عمومی به نهاد‌های حاکم و آینده را آشکار می‌کند که می‌تواند به کاهش نیروی انسانی متخصص و طبقه متوسط تحصیلکرده منجر شود و اثرات بلندمدتی در رشد اقتصادی و توسعه اسرائیل خواهد داشت.
مهاجرت مداوم می‌تواند پیامد‌های اجتماعی، چون کاهش سرمایه اجتماعی، گسترش احساس ناامنی و بی‌ثباتی را به دنبال داشته باشد.
پیامد‌های اقتصادی
کاهش جمعیت فعال و متخصص، کاهش تقاضا در بازار داخلی و تأثیر منفی بر سرمایه‌گذاری‌های خارجی از جمله اثرات احتمالی این روند است. همچنین با افزایش مهاجرت سرمایه‌گذاران و خریداران ملک به خارج، فشار بر بازار مسکن داخلی اسرائیل افزایش یافته و منجر به افزایش قیمت و کاهش دسترسی شده است. مهاجرت گسترده، به‌ویژه در شرایط تنش‌های امنیتی، می‌تواند به تشدید احساس ناامنی و تضعیف انسجام ملی منجر شود. دولت اسرائیل باید با اصلاحات و سیاست‌های جامع، اعتماد عمومی را بازسازی و امنیت را بهبود بخشد.
پیامد‌های جنگ ۱۲ روزه
جنگ ۱۲ روزه در ژوئن ۲۰۲۵، نقطه عطفی در موج مهاجرت اسرائیلی‌ها محسوب می‌شود. این جنگ نه‌تنها بر ترس‌ها و نااطمینانی‌های امنیتی افزود، بلکه پیامد‌های عمیق روانی، اقتصادی و سیاسی داشت که مستقیماً بر تصمیم افراد برای مهاجرت تأثیر گذاشت.
افزایش نااطمینانی امنیتی: جنگ مستقیم با ایران، که به عنوان یک بازیگر منطقه‌ای با ظرفیت نظامی قابل‌توجه شناخته می‌شود، ترس از تشدید درگیری‌ها و گسترش جنگ را افزایش داد. این نااطمینانی باعث شد بسیاری از خانواده‌ها و افراد تصمیم بگیرند امنیت و ثبات را در خارج جست‌و‌جو کنند.
تأثیر بر اقتصاد: حملات و تهدید‌های مکرر، تجارت و سرمایه‌گذاری را مختل کرد. با وجود تلاش‌های اسرائیل برای حفظ ثبات اقتصادی، سرمایه‌گذاران و کارآفرینان بیشتری به فکر خروج از بازار اسرائیل افتادند. افزایش قیمت دلار و تورم نیز فشار مضاعفی بر مردم وارد کرد.
تشویق مهاجرت از طریق کشور‌های ثالث: دولت‌های کشور‌های مقصد مانند یونان و پرتغال با ارائه ویزا‌های ویژه و برنامه‌های سرمایه‌گذاری، شرایط را برای مهاجران اسرائیلی تسهیل کردند. به ویژه افزایش تقاضا برای ویزای طلایی یونان و برنامه D۷ پرتغال در این مدت، مشهود است. در بازه زمانی بلافاصله پس از جنگ، بین ۱۰ تا ۲۰ هزار نفر به برآورد منابع محلی در کشور‌های همسایه و اروپا، مهاجرت کردند که بسیاری آنها اقامت بلندمدت دریافت کرده‌اند یا در مراحل دریافت آن هستند.
تنش‌ها و چالش‌های اجتماعی درکشور‌های مقصد
بر اساس گزارش‌های منابع خبری یونانی و قبرسی طی دو هفته اخیر، حضور گسترده مهاجران اسرائیلی در این کشورها، به ویژه در مناطق پرجمعیت مهاجرپذیر، باعث برخی تنش‌ها و چالش‌های اجتماعی شده است: مهاجران اسرائیلی با خرید گسترده املاک در مناطق خاص، به ویژه در آتن و جزایر یونان، باعث افزایش قیمت خانه‌ها شده‌اند که اعتراضات محلی را به دنبال داشته است. به تازگی منابع رسانه‌ای اسرائیل فاش کردند که حدود ۱۰ هزار اسرائیلی از آغاز جنگ غزه در اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون به یونان مهاجرت کرده‌اند. برخی ساکنان بومی از افزایش هزینه‌های زندگی و دشواری تأمین مسکن برای خودشان شکایت دارند.
تفاوت فرهنگی و اجتماعی
اختلافات فرهنگی میان مهاجران اسرائیلی و جوامع محلی در یونان و قبرس باعث تنش‌هایی شده، به‌خصوص در مواردی که اجتماعات مهاجر به صورت متمرکز زندگی می‌کنند و موجب احساس جدایی و بیگانگی متقابل شده است. در قبرس، سیاستمداران قبرسی با نگرانی از خرید انبوه املاک توسط هزاران اسرائیلی و تشکیل مناطق محصور، نسبت به ظهور یک «اسرائیل ۲/۰» هشدار می‌دهند. طرح اسرائیل برای خرید یک بندر قبرس به عنوان پشتیبان حیفا، نمونه‌ای از این است که چرا بسیاری از نفوذ اقتصادی و استراتژیک رو به رشد اسرائیل در این جزیره نگران هستند. سخنرانی اخیر دبیرکل حزب چپ‌گرای قبرسی AKEL – دومین حزب بزرگ کشور – در کنگره حزبی یک هشدار جدی بود. استفانوس استفانو هشدار داده که یکی از مهم‌ترین بحران‌های کشور، خرید زمین و املاک توسط اسرائیلی‌ها است؛ کسانی که به گفته او، این خرید‌ها را در نزدیکی زیرساخت‌های حساس و نقاط راهبردی انجام می‌دهند. او هشدار داد: «اگر همین حالا اقدام مؤثر صورت نگیرد، روزی خواهیم دید که کشورمان دیگر متعلق به ما نیست». او گفته که «وضعیت مشابه آن چیزی است که در فلسطین تاریخی رخ داد و تصرف اراضی به صورت تدریجی صورت گرفت.»
در بخش‌هایی از بازار کار محلی، رقابت میان مهاجران و ساکنان بومی تشدید شده است، که در برخی موارد به تنش‌های اجتماعی منجر گردیده است. دولت‌های یونان و قبرس به این موضوعات توجه کرده‌اند و در تلاش برای تعدیل شرایط و اجرای سیاست‌های یکپارچه‌سازی اجتماعی هستند، اما پیش‌بینی می‌شود که اگر مهاجرت اسرائیلی‌ها همچنان با سرعت فعلی ادامه یابد، این چالش‌ها تشدید خواهد شد.
یک بحران ساختاری
روند مهاجرت اسرائیلی‌ها از اکتبر ۲۰۲۳ تا ژوئیه ۲۰۲۵، نمایانگر بحرانی ساختاری است که ریشه در عوامل امنیتی، اقتصادی و سیاسی دارد. افزایش مستمر مهاجرت بدون بازگشت، به ویژه پس از جنگ ۱۲ روزه با ایران، نشان می‌دهد که شرایط فعلی به سرعت به یک بحران جمعیتی و اجتماعی تبدیل شده است. پیامد‌های این روند در اسرائیل، در حوزه‌های اقتصادی، امنیتی، سیاسی و اجتماعی بسیار گسترده و عمیق است و در کشور‌های مقصد نیز تنش‌های اجتماعی و اقتصادی به وجود آورده که نیازمند مدیریت دقیق و سیاستگذاری هوشمندانه است. اگر تل‌آویو نتواند برای تثبیت امنیت، بهبود شرایط اقتصادی و بازسازی اعتماد عمومی اقدام کند، پیش‌بینی می‌شود که این روند ادامه یابد و سهم مهاجرت دائمی از جمعیت کل فراتر رود.
