جوان آنلاین: زندگی به سبک ایرانی یک زندگی اجتماعی و رابطهمحور است، درست برخلاف سبک زندگی در غرب که تنهایی و دوری از خانواده و جامعه را تبلیغ و ترویج میکند.
زندگی ایرانی هم این روزها به لطف توسعه شهرنشینی و تغییرات کالبدی در فضای زندگی و رابطه آدمها دستخوش تغییرات اساسی شده است. یکی از همین تغییرات، نوع رابطه اجتماعی و ارتباط با آدمهای پیرامون محل زندگی است که دیگر شباهتی به گذشته ندارد. ظاهراً ضربالمثل «چهاردیواری اختیاری» بدجوری تأثیر خودش را گذاشته و ما را از حال و احوال یکدیگر بیخبر کرده است. مستند «آشتیکنان» درچنین فضایی سراغ سوژهای خوب و جذاب رفته است. زندگی گروهی از زنان در محله سبلان تهران که با ایجاد یک شبکه اجتماعی کوچک، اما مؤثر، به حمایت از خانمهای باردار یا تازهزایمانکرده مشغول هستند، سوژه اصلی این مستند به کارگردانی تینا صفاهیه شده است.
قبل از هر چیز انتخاب چنین سوژهای را که روایتگر آسیبی اجتماعی در شهر شلوغ و پرهیاهوی تهران است، باید ستود؛ جایی که بسیاری از افراد در آن به دلیل سبک زندگی مدرن با احساس تنهایی و جدایی از دیگران دستوپنجه نرم میکنند. «آشتیکنان» قصد دارد با معرفی گروهی زنانه به عنوان الگویی از همبستگی و همدلی جمعی، نشان دهد میتوان با ایدهها و ابتکاری ساده و البته کمی همدلی و ازخودگذشتگی بر شیوه زیست مادران و کودکان این شهر اثر گذاشت. نمایش تصویری این همدلی میتواند حتی به عنوان الگویی ساده برای دیگر شهرها نیز به کار آید.
مستند «آشتیکنان» روایتی صمیمی و تأثیرگذار از شکلگیری گروهی تحت عنوان «مادر یار» است؛ گروهی متشکل از مادران دغدغهمند با هدف حمایت از زنان باردار؛ مادرانی که بهتازگی صاحب فرزند شدهاند، همچنین بانوانی که در زمینههای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی نیاز به همیاری دارند. قصه «آشتیکنان» درست مثل کوچههای آشتیکنان در معماری ایران ساختاری ساده و دور از پیچیدگی دارد؛ روایتی ساده در فرم، اما با نگاهی عمیق به فعالیتهای داوطلبانه و انساندوستانه گروهی زنانه که قرار است توانایی و نقش مؤثرشان را در جامعه ایفا کنند.
کارگردان مستند «آشتیکنان» با توجه به سابقه پژوهشگری در فضای شهری بزرگ مثل تهران سراغ زنانی رفته که به تلاشهای داوطلبانه و نوعدوستانه میپردازند و هدفشان بهبود وضعیت اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی زنان محله سبلان تهران است. این مستند نمونهای ملموس از همبستگی زنانه در جامعه امروز ایران را به نمایش میگذارد.
یکی از چالشهای اصلی کارگردان در مستند «آشتیکنان» مانند اغلب مستندهای اجتماعی، راضیکردن سوژههای اصلی برای قرارگرفتن در مقابل دوربین و روایت داستان است. راویان این اثر، اغلب خانمهایی مذهبی و طبعاً با ملاحظات خاص خود بودهاند، اما کارگردان توانسته است این زنان دغدغهمند را جلوی دوربین خودش قرار دهد و از طریق آنها حرفهایی مهم درباره اهمیت روابط آدمها منتقل کند.
روایت ساده و دور از ریاکاری بانوان از همان دقایق ابتدایی، توجه مخاطب را جلب میکند؛ جایی که این زنان در حالی که مشغول فعالیتهای روزمره در خانه یا فعالیت در گروه مادریاری هستند، از شروع، انگیزه و چالشهای فعالیتهای داوطلبانهشان سخن میگویند.
این فرم روایی مستند حتی اگر بر گروه اندکی از مخاطب هم تأثیرگذار باشد، به هدف و رسالت اصلی خودش که بازگویی و روایتگری حقیقی از آنچه در گوشهای از شهر شلوغ تهران، اما در جمعی آرام و صمیمی میگذرد، رسیده است. یکی از نکات قابل توجه در مستند «آشتیکنان» حضور بچههاست؛ بچههایی که اتفاقاً گروه مادریاری بخشی از هویت خود را مرهون حضور آنان است. در مستند هم بچهها به شکلی واقعی (درحال بازی کردن و بهانهگیری) حضور دارند تا جایی که گاهی مخاطب حس میکند دوربین کارگردان در حال ضبط تصاویری به شکل مخفی است. اتفاقاً همین نکته بر جذابیتهای بصری مستند افزوده است. مستند «آشتیکنان» از پیشینه پژوهشی مناسبی برخوردار و کارگردان بر موضوع اشراف داشته است، بنابراین از لحاظ محتوایی با دست پر تولید شده، هرچند ممکن است از لحاظ فرم در فضای نقد حرفهای کاستیهایی داشته باشد.
مستند آشتیکنان از سوی خانه مستند تهیه و تولید شده است. مستند «آشتیکنان» به کارگردانی تینا صفاهیه و تهیهکنندگی محمدجواد امیرانی محصول سازمان هنری رسانهای اوج است که در خانه مستند تهیه و تولید شده است. این اثر ابتدا سهشنبه۱۶ اردیبهشتماه از شبکه ۲ سیما پخش شد و از طریق تلوبیون در دسترس است.