در بررسی روند تحولات در کشور در سال‌های پیش و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بدون تردید نقش و حضور مردم در پیروزی و استمرار حرکت انقلاب اسلامی مردم ایران را پس از نقش رهبری باید مهم‌ترین عامل دانست. در این میان بسیج به عنوان مهم‌ترین و اساسی‌ترین میدان برای تجلی نقش مردم در همه عرصه‌ها سبب درخشش هرچه بیشتر این نهاد در تاریخ انقلاب اسلامی‌شده است و به همین دلیل است که حضرت امام بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی بسیج را شجره طیبه و درخت تناور و پرثمری دانست که شکوفایی آن بوی بهار وصل و طراوت یقین و حدیث عشق می‌دهد و به همین دلیل است که طول تاریخ ۴۷ ساله انقلاب اسلامی عرصه‌ای را نمی‌توان یافت که بسیج در آن نقش‌آفرینی نداشته و گره از مشکلات پیش‌روی نظام و کشور نگشوده باشد.
تنوع نقش‌ها و حضور بسیج در عرصه‌های متعدد اجتماعی، اقتصادی و نظامی و امنیتی و... ماهیتی چندبعدی به بسیج داده و بسیج توانسته است، هم در حوزه تأمین امنیت ملی و دفاع از میهن اسلامی و هم در حوزه سازندگی و خدمات اجتماعی و همچنین در حوزه فرهنگی اجتماعی کارآمدی خود را اثبات کرده و به تجربه ثابت‌شده است که هرگاه دولتمردان در ادوار مختلف عرصه را برای این نهاد و نیروی مخلص آن فراهم و به تعبیری به بسیجیان میدان دادند، انقلاب و نظام اسلامی به خوبی از آن بهره‌مند شده‌اند.
در این میان، اما سه عرصه مهم جنگ تحمیلی هشت ساله، حمایت از مقاومت و جنگ تحمیلی ۱۲ روزه را می‌توان به عنوان عرصه‌های تجلی قدرت و قابلیت بسیج در دفاع از امنیت ملی و تمامیت ارضی ایران اسلامی قلمداد کرد، عرصه‌هایی که روحیه و تفکر بسیجی مهم‌ترین نقش را در شکست راهبرد دشمنان مردم ایران داشته است.
در دوران جنگ تحمیلی هشت ساله حضور میدانی بسیج مردمی در آغاز همچون سدی پولادین در برابر هجوم زمینی دشمن و سنگری برای ایران عمل کرد و در ادامه آن با حضور سازمان‌یافته نیرو‌های مردمی در قالب یگان‌های رزمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بار اصلی عملیات آفندی و پدافندی بر دوش بسیج بود، و این در حالی است که در پشتیبانی‌های مردمی از جنگ و حفظ امنیت شهر‌ها این بسیج بود که حرف اول را می‌زد و به همین دلیل است که رهبر معظم انقلاب اسلامی منطق بسیج را مقاوم‌سازی حداکثری کشور در برابر تهدید‌ها و خطر‌ها دانستند؛ و این در حالی است که بعد از پایان جنگ هشت ساله، بسیج در عرصه‌های مختلف سازندگی و اجرای طرح‌های عظیم مردمی همچون واکسیناسیون فلج اطفال، مقابله با کرونا و در مقابله با حوادث طبیعی همچون سیل و زلزله کارنامه درخشانی از خود را برجای گذاشته است.
اما در میانه دفاع مقدس هشت‌ساله و جنگ تحمیلی ۱۲روزه فرصتی دیگر برای بسیج برای ابراز رشادت‌ها و اثبات پایبندی نسل جوان ایرانی به آرمان‌ها و ارزش‌های انقلابی و استمرار روحیه ایثار و شهادت‌طلبی که شاخصه اصلی بسیجیان است، ایجاد شد و آن هم عرصه حمایت از مقاومت و دفاع از حرم بود که به رغم گذر نسلی بود، در این عرصه نیز چهره‌های شاخصی همچون حججی‌ها ثابت کردند که روحیه عاشورایی جزء لاینفک بسیج در همه ادوار است
جنگ تحمیلی ۱۲روزه، اما عرصه تجلی روحیه و تفکر بسیجی در مقیاس همه ایران بود. در این جنگ، علاوه بر اینکه بسیج با ایفای نقش در تأمین امنیت داخلی، پشتیبانی از نیرو‌های پدافندی و هوافضا و کمک به آسیب دیدگان از حملات رژیم صهیونی به مناطق مسکونی و تجاری، در خط مقدم مقاومت مردمی در برابر تهاجم گسترده متجاوزان بود، اما در عرصه فراگیرتر مظهر تجلی همبستگی ملی در قالب بسیج ۹۰ میلیونی بود، چراکه هدف اصلی امریکا و رژیم صهیونیستی در این جنگ شکست اراده ملی و تسلیم و فروپاشی ایران بود و در این میان به شکل‌گیری یک بحران اجتماعی متأثر از پیامد‌های حملات نظامی خود امید بسته بودند تا در بستر آن بتوانند با ایجاد اغتشاش و آشوب نتیجه حملات نظامی و بمباران‌های خود را در فروپاشی نظام اسلامی و تجزیه ایران ببینند، اما تجلی وحدت و انسجام ملی ۹۰ میلیون ایرانی در پشت سر نیرو‌های مسلح و گوش به‌فرمان رهبری اصلی‌ترین نقشه دشمن را در این جنگ خنثی کرد و سبب شد یک تصویر متفاوت از ایران اسلامی در جهان به ثبت برسد و آن قیام عمومی مردم در برابر متجاوزان و ایستادن در پای نظام و تمامیت ارضی کشور بود که محصول بدیهی آن بیمه کردن ایران اسلامی در برابر این تجاوزات است.
تجلی این روح حماسی عنایت الهی را هم در پی خود داشت، سنت الهی در طول تاریخ بر این امر استوار است که پشتیبان ملت‌هایی است که در راستای تقویت دین الهی گام برداشته‌اند و امروز این سنت الهی تغییر نکرده و در طول ۴۷ سال گذشته و درگذر از پیچیده‌ترین چالش‌ها و توطئه‌ها علیه ملت بزرگ ایران، این دست یاریگر پروردگار بوده که ایران اسلامی را از گردنه‌های سخت عبور داده و عزت و سربلندی را برای این مرز و بوم به ارمغان آورده است، و تجلی این همبستگی و وحدت ملی در کنار روحیه ایثار و فداکاری بی‌نظیر رزمندگان اسلام، زمینه‌ساز خلق حماسه‌هایی شده است که تا ابد بر تارک تاریخ ملت ایران می‌درخشد حماسه‌هایی که ریشه در نصرت الهی دارد.
مجله امریکایی فارین پالیسی با انتشار مقاله‌ای درزمینه پیامد‌های حمله امریکا و رژیم صهیونیستی به ایران عزیز یادآور می‌شود که این حمله آینده سیاسی ایران را تغییر داد و نگرش نسل جدید ایران را از اساس عوض کرد. این مجله یادآور شده است که مهم‌ترین و ماندگارترین اثر جنگ ۱۲ روزه تغییر دیدگاه جوانانی است که بعد از انقلاب و در دنیای اینترنت و اثرگذاری رسانه‌های غربی به دنیا آمدند و در این سال‌ها از ایدئولوژی جمهوری اسلامی فاصله گرفته بودند، اما حالا همان‌ها نسبت به غرب تجدیدنظر کرده و به گفتمان مقاومت نظام ایمان آورده‌اند و می‌گویند باید برنامه موشکی، نیرو‌های منطقه‌ای و گفتمان مقاومت را قوی‌تر کرد، تا ایران مستقل و مقتدر باقی بماند که چنین چیزی یک میراث بزرگ برای آینده ایران است و اگر این تغییر ادامه یابد سیاست داخلی و منطقه ایران را برای چند دهه آینده شکل خواهد داد.
