جوان آنلاین: کانال تلگرامی «هنر و فلسفه» نوشت: از دیدگاه سید حسین نصر، فیلسوف سنت‌گرای معاصر، معماری اسلامی فقط ساختن فضا‌های زیبا یا کاربردی نیست، بلکه تجلی عینی یک حقیقت آسمانی است.
نصر معتقد است که هر بنای اسلامی، اگر بر اساس اصول سنتی ساخته شده باشد، شکلی از «نقش ازلی» را بر زمین مجسم می‌کند، یعنی صورت جاودانه‌ای که در عالم بالا وجود دارد و در قالبی زمینی، مانند آجر، کاشی و گچ، نمود پیدا می‌کند.
در میان دوره‌های مختلف معماری اسلامی، دوره تیموری - به‌ویژه در شهر‌هایی مثل سمرقند و هرات - یکی از درخشان‌ترین نمونه‌های این تجلی روحانی است. بنا‌هایی مثل گور امیر (آرامگاه تیمور) یا مدرسه گوهرشاد تنها ساخته‌هایی زیبا نیستند، بلکه مانند کتاب‌هایی مصور از حکمت الهی‌اند که می‌توان با چشم دل آنها را خواند. گنبد‌های فیروزه‌ای که گویی بازتاب آسمان بر زمین‌اند، مناره‌هایی که همچون ستون‌های نور به سوی بالا کشیده شده‌اند و هماهنگی ریاضی‌وار اجزای ساختمان، همگی زبان بصری نوعی جهان‌بینی خاص‌اند—جهان‌بینی‌ای که به جای تمرکز بر فرد و خواسته‌های مادی، انسان را به یاد مرکز هستی، یعنی خداوند، می‌اندازد.
نصر بار‌ها تأکید کرده، زیبایی در تمدن اسلامی، امری سطحی یا تزیینی نیست، بلکه امری وجودی و معنوی است. یعنی زیبایی خود نشانه‌ای از «حق» است. وقتی با یک بنای تیموری روبه‌رو می‌شویم، زیبایی آن فقط چشم ما را خیره نمی‌کند، بلکه دل و جان را بیدار می‌کند و انسان را به چیزی ورای خود دعوت می‌کند.
از نظر نصر، در معماری تیموری، جمال نه‌تنها به چشم می‌آید، بلکه به دل می‌نشیند. هماهنگی نور و سایه، بازی دقیق رنگ‌ها و نظم ریاضی در طراحی فضاها، همه برای آن است که ذهن انسان را از کثرت روزمره جدا کرده و به سمت وحدت الهی سوق دهد. این چیزی است که نصر از آن به عنوان «جمال به‌مثابه طریق» یاد می‌کند؛ یعنی زیبایی، راهی است به سوی شناخت و شهود.
