جوان آنلاین: شواهد نشان می‌دهد مشترکان پرمصرف گاز اغلب از اقشار مرفه جامعه هستند به طوری که مناطق شهری ۱ تا ۳ در تهران، مشترکان پرمصرف زیادی را در خود جای داده‌اند، در حالی که در مناطق شهری ضعیف‌تر، تعداد مشترکان پرمصرف کمتر است. این گزاره‌ها باعث شده است برخی به فکر تعرفه‌گذاری پلکانی و چه بسا دریافت هزینه گاز مصرفی پرمصرف‌ها به صورت آزاد بیفتند. به طور کلی برخی معتقدند باید هزینه گاز مصرفی اضافی خانوار‌ها به گونه‌ای باشد که جنبه بازدارنده داشته باشد و آن‌ها را به فکر چاره‌جویی برای مدیریت مصرف‌شان بیندازد. به باور کارشناسان، تعرفه‌گذاری پلکانی گاز می‌تواند تخصیص یارانه‌ها را به عدالت نزدیک کند و بر میزان مصرف مشترکان اثرگذار باشد. آمار‌های شرکت ملی گاز نیز این موضوع را تأیید می‌کند. نکته مهم این است که درصد کمی از مشترکان، بیشترین میزان گاز را در بخش خانگی مصرف می‌کنند. اتفاقاً این مشترکان جزو اقشار مرفه جامعه هستند.
واقعیت‌های مصرف گاز نشان می‌دهد نیاز است سیاست‌هایی را به منظور مدیریت مصرف و ایجاد عدالت در تخصیص یارانه‌ها در پیش گیریم. از طرف دیگر گاز یک سرمایه ملی است و نباید اجازه دهیم پرمصرف‌ها با مصرف بی‌رویه آن به اقتصاد کشور ضربه بزنند. بر اساس قانون، وزارتخانه‌های نفت و نیرو موظفند تعرفه آب، برق و گاز مشترکان خانوار‌های کشور را به گونه‌ای اصلاح کنند که با رعایت مناطق جغرافیایی کشور، تعرفه مشترکان کم‌مصرف خانوار‌های محروم تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور برابر صفر، مشترکان تا الگوی مصرف به‌صورت یارانه‌ای، مشترکان پرمصرف بالاتر از الگوی مصرف به‌صورت غیریارانه‌ای و براساس الگوی افزایش پلکانی (آی. بی. تی)
تعیین شود.
تعرفه گذاری پلکانی روشی است که در کشور‌های مختلف برای تعیین هزینه قبوض مشترکان به کار گرفته می‌شود. این روش کارایی‌اش را ثابت کرده است. در کشور ما نیز این روش برای قبوض برق به کار گرفته شد و اثرگذاری بالایی در مدیریت مصرف داشت. فاز اول تعرفه گذاری پلکانی گاز سال گذشته انجام شد و به گفته شرکت ملی گاز به کاهش ۲۵ میلیون متر مکعبی مصرف گاز در کشور منجر شد. به منظور بهینه‌سازی مصرف گاز و اعمال عدالت بیشتر در تخصیص یارانه‌ها، فاز دوم این روش تعرفه‌گذاری امسال به اجرا گذاشته شد.
در این روش، پرمصرف‌ها بهای واقعی گاز را می‌پردازند و هزینه قبوض‌شان تا حد قابل توجهی بالا می‌رود، اما کسانی که در چارچوب الگو از گاز استفاده می‌کنند، آن را با قیمت یارانه‌ای دریافت می‌کنند و حتی خوش مصرف‌ها از بخشودگی قبوض بهره می‌برند.
حذف یارانه انرژی پرمصرف‌ها به نفع اقشار ضعیف جامعه است
محمدحسن دیده‌ور، عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران ضمن اشاره به این موضوع که تعرفه‌گذاری پلکانی گاز دارای مزیت‌های فراوانی برای کشور است، به «جوان» می‌گوید: «باید به بررسی دقیق این موضوع بپردازیم که یارانه انرژی که دولت می‌دهد، به جیب چه کسانی می‌رود. در تعرفه‌گذاری غیرپلکانی، هر کس بیشتر از انرژی استفاده کند، بهره بیشتری از یارانه می‌برد، بنابراین ما به صورت غیرمستقیم در حال ترویج مصرف بیشتر و حمایت از کسانی هستیم که مصرف بالاتری دارند.»
وی می‌افزاید: «افرادی که مصارف غیرضرور دارند، باید هزینه آن را بپردازند. دولت وظیفه‌ای در زمینه پرداخت یارانه‌ها به مصارف غیرمتعارف ندارد. یارانه با هدف کمک به اقشار ضعیف و متوسط تدارک دیده شده است. در تعرفه گذاری پلکانی طوری سیاستگذاری می‌شود که مصارف غیرمتعارف مشمول یارانه نشوند، اما کسانی که در چارچوب الگو از گاز استفاده می‌کنند، از یارانه بهره‌مند می‌شوند.»
عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران خاطرنشان می‌کند: «حتی کسانی که خوش مصرف هستند و نسبت به میزان مصرف گاز خود حساسیت دارند، مشمول معافیت می‌شوند. این مشوق‌ها که در روش تعرفه‌گذاری پلکانی پیش‌بینی شده است، بسیار مفید هستند.»
دیده‌ور می‌گوید: «روش تعرفه گذاری پلکانی در کشور‌های مختلف دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد و نمی‌توان ایرادی به آن وارد کرد. امروز در دنیا اهمیت انرژی فهم شده است. ما هم باید به سمت بهینه‌سازی مصارف خود حرکت و از این نعمت‌های خدادادی به نحو احسن استفاده کنیم. مثلاً در کشور‌های مختلف می‌بینیم که در فصول سرد از لباس گرم در منزل استفاده می‌کنند و به گرم کردن تنها بخشی از منزل که در آنجا حضور دارند، بسنده می‌کنند. این‌ها فرهنگ‌های خوبی است که باید در حوزه مصرف یاد بگیریم.»
عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران تصریح می‌کند: «شاید برخی از افراد این سؤال را مطرح کنند که ما با این منابع عظیم انرژی چرا باید مصرف را مدیریت کنیم و به این موضوع حساس باشیم. در پاسخ به این افراد باید بگوییم که انرژی جزو منابع کمیاب و قیمتی در جهان است. چنانچه استفاده درستی از آن داشته باشیم می‌توانیم به صادرات بپردازیم و از سود‌های سرشاری بهره‌مند شویم.»
دیده‌ور در پایان تأکید می‌کند: «واقعیت این است که ما حساسیتی نسبت به میزان مصرف انرژی در کشور نداریم. گاز را در بخش خانگی به انحای مختلف هدر می‌دهیم و بر ناترازی گاز در کشور دامن زده‌ایم. به نحوی که مجبوریم در ماه‌های سرد سال به قطع گاز صنایع بپردازیم و ضرر اقتصادی بالایی را تحمل کنیم.»
محمدعلی قدیری، کارشناس انرژی ضمن تأیید مزیت‌های روش تعرفه گذاری پلکانی گاز برای کشور به «جوان» می‌گوید: «واقعیت این است که دو الی سه دهک بالای جامعه که تعداد بسیار اندکی از جمعیت کشور را به خود اختصاص می‌دهند و شاید نهایتاً ۵ درصد از جمعیت کشور باشند، چندین برابر هفت دهک دیگر از گاز استفاده می‌کنند. این پرمصرفی به ضرر کشور است و بر بروز مشکلاتی مانند ناترازی بنزین و قطع گاز صنایع در زمان اوج مصرف دامن می‌زند. در تعرفه‌گذاری پلکانی گاز به ایجاد عدالت در پرداخت یارانه گاز مبادرت می‌کنیم. به این ترتیب، کسانی که مصارف بالایی دارند و اتفاقاً جزو اقشار مرفه جامعه هستند، بهای گاز را به صورت آزاد و واقعی می‌پردازند، اما کسانی که مصارف معقول دارند و در حد متعادل از گاز استفاده می‌کنند، از یارانه بهره‌مند می‌شوند. حتی خوش مصرف‌ها مشمول معافیت قبوض می‌شوند.»
وی می‌افزاید: «تعرفه گذاری پلکانی گاز به لحاظ عدالت محوری در تخصیص یارانه‌ها برایمان منفعت دارد. به طور کلی، مزیت‌های این روش تعرفه گذاری در نهایت به مردم بازمی‌گردد و جامعه از آن منتفع می‌شود. واقعیت این است که ما مصرف بسیار بالایی در حوزه گاز خانگی داریم و حساسیتی نسبت به میزان مصرف نداریم. تعرفه‌گذاری پلکانی یکی از سیاست‌های صحیح در راستای مدیریت مصرف است که کارایی خود را در کشور‌های مختلف نشان داده است.»
وی ادامه می‌دهد: «چه منابع انرژی داشته باشیم و چه نداشته باشیم، باید به سمت بهینه‌سازی مصرف حرکت کنیم، زیرا حامل‌های انرژی از جمله گاز از ارزش صادراتی بالایی برخوردارند. با مدیریت صحیح مصرف می‌توانیم به صادرات اضافه گاز یا دیگر حامل‌های انرژی بپردازیم و سود سرشاری ببریم، بنابراین منطق حکم می‌کند که مصرف صحیح را در دستور کار
قرار دهیم.»
این کارشناس انرژی تصریح می‌کند: «مدیریت مصرف و استفاده صحیح از انرژی به این معناست که از هدررفت انرژی جلوگیری می‌کنیم و می‌توانیم به صادرات این منابع کمیاب و قیمتی بپردازیم. از طریق صادرات، درآمد‌های ملی افزایش می‌یابد. از سوی دیگر، مدیریت صحیح مصرف گاز باعث می‌شود در زمستان مجبور به قطع گاز صنایع نشویم. این به معنای درآمد‌های بیشتر برای کشور و کاهش تورم است. به این ترتیب، دولت امکانات بیشتری برای ارائه خدمات به مردم در اختیار دارد.»
با اجرای فاز دوم تعرفه‌گذاری پلکانی به مصارف غیرمتعارف یارانه پرداخت نمی‌شود
سیدمحمد میرهاشمی، کارشناس انرژی نیز ضمن تأیید این موضوع که تعرفه‌گذاری پلکانی یک روش منطقی برای تعیین هزینه قبوض مشترکان است به «جوان» می‌گوید: «مشترکان خودشان در قبوض این نوع تعرفه‌گذاری را حس می‌کنند. کسانی که خارج از الگوی مصرف به استفاده از گاز بپردازند، باید هزینه بالاتری بپردازند و پله‌های آخر که بدمصرف هستند، تقریباً هزینه واقعی گاز را می‌پردازند و با قبوض بسیار بالایی مواجه می‌شوند. ما نسبت به کشور‌های دیگر به صورت سرانه گاز بیشتری مصرف می‌کنیم. کارشناسان عوامل مختلفی را در این امر دخیل می‌دانند. بسیاری از آن‌ها پایین بودن قیمت گاز را عامل مهمی در عدم مدیریت مصرف گاز در کشور می‌دانند. به زعم بسیاری، تعرفه‌گذاری پلکانی گاز به نحوی که پرمصرف‌ها هزینه واقعی گاز را بپردازند، می‌تواند در مدیریت مصرف دخیل باشد، اما کسانی که در محدوده استاندارد از گاز استفاده می‌کنند، هزینه گازشان به صورت یارانه‌ای محاسبه می‌شود. حتی خوش مصرف‌ها مشوق دریافت می‌کنند. این‌ها مواردی است که در قبوض احساس خواهد شد.»
وی می‌افزاید: «نیاز است تمامی رسانه‌ها، مطبوعات، رادیو، تلویزیون و... در باره این روش تعرفه گذاری توضیح دهند و جوانب و مزیت‌های آن را برای مردم مطرح کنند. باید جزئیات این طرح نیز با دقت برای مردم تشریح شود و تا در جریان امور قرار بگیرند اطلاع‌رسانی در مورد سیاست‌هایی که به اجرا گذاشته می‌شود، اثرگذاری بالایی در همراه شدن مردم با طرح‌ها دارد. تعرفه‌گذاری پلکانی به تحقق عدالت در تخصیص یارانه‌ها منجر می‌شود به نحوی که از اعطای یارانه پنهان انرژی به اقشار مرفه و پرمصرف جامعه اجتناب می‌کنیم و در عوض اقشار متوسط و ضعیف جامعه از بخشودگی قبوض و استفاده از انرژی یارانه‌ای در چارچوب الگو بهره می‌برند.»
میرهاشمی می‌گوید: «به طور مثال، باید مردم بدانند که محدوده الگو دقیقاً کجاست و تا چقدر استفاده از گاز به صورت یارانه‌ای محاسبه می‌شود. از چه میزانی به بعد هزینه گاز به صورت پلکانی بالا می‌رود. همچنین باید آماری درباره این موضوع به مردم داده شود که چند درصد از مشترکان پرمصرف هستند و چقدر از گاز استفاده می‌کنند و این حجم مصرف بالای گاز چه ضرری برای کشور دارد. شاید تعرفه‌گذاری پلکانی گاز برای پرمصرف‌ها که اغلب جزو اقشار مرفه جامعه هستند، قدرت بازدارندگی نداشته باشد. به این معنا که مشترک آنقدر به لحاظ مالی قوی است که افزایش بهای گاز تأثیری در میزان مصرفش نمی‌گذارد، اما واقعی‌سازی قیمت گاز برای بدمصرف‌ها حداقل باعث می‌شود به مصارف غیرمتعارف یارانه
پرداخت نکنیم.»
این کارشناس انرژی خاطرنشان می‌کند: «تعرفه‌گذاری پلکانی به عدالت اجتماعی نزدیک است و باعث می‌شود در اعطای یارانه پنهان انرژی به اقشار مختلف جامعه تجدیدنظر کنیم. با استفاده از روش تعرفه گذاری پلکانی در واقع یارانه را از اقشار پردرآمد و مرفه جامعه می‌گیریم و آن را به اقشار پایین‌تر اختصاص می‌دهیم. این موضوع شرایط را به عدالت نزدیک‌تر
می‌کند.»
