جوان آنلاین: درباره پروانه معصومی که نیم قرن در عرصه اول سینما و تلویزیون ایران به عنوان بازیگر حضور داشت و روز گذشته جهان فانی را بدرود گفت، آنچه بیش از همه در ذهن تداعی میشود محجوب بودن و محبوب بودن و در عین حال عاقبت به خیری است.
حتی نقشهایی که پیش از انقلاب در سینمای ایران بازی کرد به شدت نقشهایی محجوب بودند. سینمای پیش از انقلاب اسلامی برای زنان عرصهای امن نبود و فعالیت در آن محیط به شدت برای زنان میتوانست حاشیهساز و حتی خطرناک باشد، اما پروانه معصومی با فیلمهایی که در این دوره بازی کرد شمایلی کاملاً مثبت از خود برجای گذاشت. سه نقش متفاوت در سه فیلم از بهرام بیضایی کافی بود تا نام او را به عنوان بازیگری شاخص بر سر زبانها بیندازد. دهه ۵۰ برای پروانه معصومی با بازی در این سه فیلم و فیلمی از داریوش هژیر به نام بیتا بسته شد تا پس از انقلاب، او شاخصترین بازیگری باشد که از دل سینمای طاغوت به راحتی پای به سینمای پس از انقلاب میگذارد. علت هم این بود که مردم هیچ ذهنیت منفی از او نداشتند و برای همین مسئولان سینمایی پس از انقلاب از حضور این بازیگر استقبال کردند. معصومی با گلهای داوودی ساخته رسول صدرعاملی که اولین فیلم ملودرام پس از انقلاب اسلامی هم هست و فریدون جیرانی فیلمنامه آن را نوشت، درخشید و اولین سیمرغ جشنواره فیلم فجر برای بازیگر نقش زن را به نام خود ثبت کرد. در سال ۶۶ و تنها سه سال بعد معصومی برای بازی در فیلم «جهیزیهای برای رباب» ساخته سیامک شایقی دوباره جایزه بهترین بازیگر نقش زن را گرفت و در دهه ۶۰ نیز در رده شاخصترین بازیگران زن این دو دهه نام خود را ثبت کرد.
بیحاشیه و باوقار
نکته مهمی که درباره معصومی در این دو دهه به چشم میخورد، بیحاشیه بودن اوست. برخلاف بسیاری از بازیگران نقش اول، او هیچگاه علاقهای به حاشیههای معمول چهرهها و سلبریتیها از خود بروز نداد و در کارنامه ۵۰ سالهای که از خود بر جای گذاشت همواره این روند ادامه پیدا کرد. سریال کوچک جنگلی از جمله آثار مهمی است که او در دهه ۵۰ در آن نقشآفرین بود.
اگرچه دهه ۷۰ به لحاظ سینمایی برای پروانه معصومی به اندازه دو دهه پیش از آن پرفروغ نبود، اما میتوان آثار شاخص تلویزیونی، چون سریال «امام علی (ع)» را در کارنامه او مشاهده کرد. سریالی که به لحاظ ارزشهای هنری و جذب مخاطب اثری ممتاز در تاریخ هنر نمایش ایران محسوب میشود. ادامه همکاری او با داوود میرباقری در دهه ۷۰ پس از سریال امام علی (ع) به بازی در فیلم «مسافری از ری» در نقش همسر حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) رسید تا در دهه ۸۰ این روند با دو سریال شاخص و پربیننده «پلیس جوان» و «یوسف پیامبر» ادامه پیدا کند.
عاقبت به خیری در فتنه سال ۸۸
دهه ۸۰ برای پروانه معصومی یک آزمون مهم در عرصهای فراتر از هنر را نیز دربر داشت. در بحبوحه فتنه سال ۸۸ که طیفی از سینماگران تن به حاشیههای سیاسی از نوع غربپسندانه آن دادند، او مقتدرانه تصمیم گرفت در سمت انقلاب و ارزشهای مردم بایستد. ریشههای این ایستادگی را میتوان در جنس و فرآیند فعالیت او در چند دهه حضور در سینمای ایران ردیابی کرد. او هنرمندی بود که در همان دهه ۵۰ و حضور در سینمای پیش از انقلاب در مصاحبههایش اهمیت ارزشهای خانواده را گوشزد میکرد و همین دغدغهها در انتخاب نقشهایش هم خود را نشان میداد.
معصومی هرگز خارج از چارچوب اصالت خانوادگیاش که به افتخار ریشههای آن را مذهبی میدانست، خارج نشد. هیچگاه از وابستگی دلی و معنویاش به انقلاب اسلامی خجالت نکشید و همواره آن را با افتخار مطرح میکرد. جفاکاری رسانههای غربگرا هم سبب نشد دست از حمایت انقلاب بردارد. از اینکه به عنوان یک زن مسلمان پوشش چادر را برای خود انتخاب کرد خجالت نکشید و در روزی که برای دیدار با رهبر معظم انقلاب در حسینیه امام خمینی (ره) حاضر شد با افتخار سخنانی را بر زبان جاری کرد که نشانهای از ارادت قلبیاش به کشتیبان انقلاب اسلامی بود.