جوان آنلاین: کتاب صوتی «کیمیاگر» با صدای محسن نامجو، خوانندهای که آشکارا به قرآن کریم و ارزشهای دینی اهانت کرده، در کارافزار (اپلیکیشن) «فیدیبو» در دسترس است.
استفاده از کتابهای صوتی در سالهای اخیر به عنوان شکلی نوین از مطالعه در بین کتابخوانان حرفهای و مخاطبان عادی گسترش فراوانی یافته است؛ روندی که موجب شده کارافزارهای متعدد و متنوعی با محوریت تولید و انتشار کتابهای صوتی شکل بگیرند. این کارافزارها با انتشار متن کتابهای پرخواننده با صدای گویندگان سرشناس و شناخته شده همراه با چاشنی جلوههای موسیقی یا بهرهگیری از گویندگان خوشصدا، توانستهاند سهم قابلتوجهی از بازار تولید محتوا و نشر را به خود اختصاص دهند. افزایش تعداد این رسانهها وکارافزارها در یک دهه اخیر به موازات گسترش استفاده از گوشی هوشمند و سایر ابزارهای نوین ارتباطی، به این روند در حال گسترش دامن زده است.
از آنجا که «شنیدن» و فرهنگ شفاهی از دیرباز مورد علاقه جامعه ایران بوده و اصولاً قصهگویی به صورت چهره به چهره بخشی از فرهنگ عامه ایران است، کتابهای صوتی نیز خیلی زود جای خود را در بین کاربران بازکردند، به گونهای که دامنه موضوعی این کتابها حتی به رمان، داستان و شعر محدود نماند و در موضوعات تخصصی، روانشناسی، تاریخ و حتی علوم فنی نیز شاهد تولید انبوه کتابها صوتی بودهایم. این تولیدات اگرچه سطح کیفی متفاوتی را داشتند، در مجموع با استقبال علاقهمندان به کتابخوانی قرار گرفتند.
ضرورت آفت کشی در باغ مجازی کتاب.
اما در کنار همه مزیتها و دستاوردهای مثبتی که انتشار کتابهای صوتی رقم زده، اینگونه محصولات فرهنگی نیز همچون سایر قالبهای نوین تولید محتوا آفتهایی را هم به دنبال دارد. آفتهایی که بیش از هر چیز نیازمند نظارت قوی و مستمر و حساسیت نسبت به محتوا و شکل این گونه تولیدات است. یکی از کتابهای صوتی که سالها است در کارافزار «فیدیبو» موجود بوده و همچنان نیز در قفسه فروش این مجموعه قرار دارد، «کیمیاگر» اثر «پائولوکوئیلو» نویسنده مشهور برزیلی است. فارغ از محتوای قابل بحث کتاب و نویسنده آن که به اعتقاد بسیاری ازکارشناسان مروج نوعی از عرفان کاذب و انحرافی است، حضور شخص «محسن نامجو» به عنوان گوینده این اثر نیز در جای خود قابل تأمل است! چه اینکه محسن نامجو خواننده و آهنگسازی است که از اواسط دهه هشتاد و با خواندن قطعاتی در سبک تلفیقی که مبتنی بر آشنازدایی و شکستن ساختار مألوف موسیقی دستگاهی بود، نامی برای خود دست و پا کرد. نامجو پس از انتشار چند قطعه به صورت زیرزمینی، سرانجام در سال ۱۳۸۶ توانست مجوز نخستین آلبوم خود را با عنوان «ترنج» اخذ کند؛ اثری چارچوبشکن از حیث موسیقایی که نامجو در آن اشعار شاعرانی همچون حافظ، مولانا، خواجوی کرمانی و باباطاهر عریان را در بستر موسیقی تلفیقی ارائه داد. این رویکرد مدرن با استقبال مخاطبان همراه شد و به موازات گسترش استفاده از اینترنت در آن سالها به سرعت نام نامجو را بر سر زبانها انداخت.
اهانت به قرآن با زبان موسیقی
یک سال بعد نامجو که پیش از این علاوه بر خوانندگی، سابقه آهنگسازی و ایفای نقشهای کوتاه در سینما را هم تجربه کرده بود، این بار با گویندگی و آهنگسازی برای کتاب صوتی «کیمیاگر» کوئیلو وارد فضای جدیدی شد؛ تجربهای که تحت الشعاع یک اقدام جنجالی از سوی او قرار گرفت. در تابستان ۱۳۸۷ قطعهای از نامجو در سایتهای اینترنتی منتشر شد که در آن آیههایی از قرآن کریم را به شکلی غیرمتعارف و موهن همراه با موسیقی سبک بلوز خوانده بود. این موضوع واکنش رسانهها و فعالان قرآنی را به دنبال داشت که در نهایت با اعلام شکایت حاج عباس سلیمی، قاری پیشکسوت و مجری برنامههای قرآنی صداوسیما مواجه شد.
در ابتدا نامجو در نامهای این کار را یک نسخه آزمایشی و پژوهشی دانست که بیاجازه منتشر شده است، اما نهایتاً در تابستان سال ۸۸ و به حکم دادگاه به هشت سال حبس تعزیری محکوم شد. این محکومیت در شرایطی رخ داد که نامجو قبلاً از ایران خارج شده بود و در همان سال آلبوم جدید خود را با عنوان «آخ» منتشر کرد. در این آلبوم نیز قطعاتی با محتوای موهن، غیراخلاقی و ضدارزشی وجود داشت؛ اقدامی که نشان میداد اظهارات او در نامهاش کاملاً دروغ بوده و این خواننده هتاک از همان ابتدا قصدی غیر از توهین به آیات الهی نداشته است. نامجو در سالهای بعد نیز در مقام خواننده قطعاتی را اجرا کرد که اغلب آنها علاوه بر ساختارشکنی فرمی، دارای محتوای غیراخلاقی (استفاده از زبان تند و رکیک، عبارتهای جنسی و تخریب و تخفیف ارزشهای دینی و شخصیتهای نظام) نیز بود. او حتی در آخرین اثرش یعنی آلبوم «مینور» که به زعم خودش یک پروژه پژوهشی با موضوع صداها و آهنگهای خاطرهساز پس از انقلاب بود نیز این نگاه را دنبال کرد. نامجو همچنین در ۱۵سال گذشته کنار فعالیتهای هنری، آشکارا از اغتشاشاتی که در طول این سالها در کشورمان رخ داده، حمایت کرده است تا به خیال خودش در دایره اپوزیسیون نظام برای خودش جایگاهی دست و پا کند.
بدمستی و متجاوز
در کنار این رویکردهای هنری و سیاسی، محسن نامجو از حیث اخلاقی نیز در معرض اتهامات متعددی قرار گرفته است. در ۱۳۹۹ با اوج گرفتن جریان موسوم به «میتو» چند بازیگر و فعال موسیقی زن که سابقه دوستی و همکاری با نامجو داشتند، در گفتوگوهایی او را به تجاوز و تعرض جنسی متهم کردند. نامجو در ابتدا با رد این اتهامات، این زنان و دختران را افرادی دانست که بهرهای از زیبایی ندارند و برای مطرح شدن نامشان دست به چنین اقدامی زدهاند. با تداوم افشای موارد مشابه، این خواننده متجاوز مجبور شد با انتشار ویدئویی با پذیرش ضمنی اتهامات، این اقدامات را ناشی از زیادهروی در مستی عنوان کند!
پس از خروج نامجو از ایران، هیچکدام از آثار او در مقام آهنگساز و خواننده به دلیل اقدامات و اظهارات موهن او در مورد کلام وحی به صورت رسمی در کشور منتشر نشد. با این حال کارافزار «فیدیبو» همچنان کتاب صوتی کیمیاگر را با صدای او به صورت آشکار تبلیغ میکند و به فروش میرساند. اینکه اثر یک شخصیت با چنین اظهارات و کارنامه سیاهی، در یک رسانه رسمی و دارای مجوز جمهوری اسلامی ایران ارائه شده و با تبلیغات رسمی به مخاطبان پیشنهاد و ارائه میشود، واقعاً اعجابآور است. در شرایطی که ارزشهای دینی و اخلاقی در گسترهای وسیع مورد هجمه معاندان قرار گرفته، رسمیت بخشیدن و وجاهت دادن به افراد ساختارشکن و دین ستیزی که سابقه آنها برای همگان روشن است، زمینهساز مشروعیتبخشی به چنین اقداماتی است، موضوعی که نیازمند ورود جدی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای غربال دقیق اینگونه رسانهها از آثار دارای مسئله و چهرههای تخریبگر است.
