واقعیت این است که اکثر ما درک درستی از حضور زنان در کربلا و واقعه عاشورا نداریم، در حالی که به قول آن شعر معروف قادر طهماسبی، «کربلا در کربلا می‌ماند اگر زینب (س) نبود». واقعیت این است که اگر امام حسین (ع) اهل‌بیتش را همراه خود به کربلا نمی‌برد، صدای ایشان هرگز به گوش تاریخ نمی‌رسید. ایستادگی شکوهمند و بی‌نظیر حضرت زینب (س) و سخنرانی‌های غرای ایشان، شجاعت و صراحت و صبر امیرالمؤمنین (ع) را به یاد می‌آورد. زنان بزرگ کربلا، حضرت زینب (س) رباب و ام‌کلثوم پس از واقعه کربلا و تحمل شدائد جانفرسا به قدری آسیب دیدند که عمرشان به سال نرسید، اما حضورشان پیام عاشورا را به گوش تاریخ رساند.
در دنیای معاصر، جامعه عراق از لحاظ جایگاه و شأن زن‌ها جامعه بسته‌ای است و حتی کسی به شکایت زنان علیه مردان به آسانی وقعی نمی‌نهد، اما در همین جامعه، در ایام اربعین، زنان دست فرزندان‌شان را می‌گیرند و برای زیارت امام حسین (ع) راه می‌افتند. در جامعه‌ای به شدت مردسالار، این زن‌ها ۱۵-۱۰ روز از بیرون از خانه می‌مانند و موقعی هم که به خانه برمی‌گردند، کسی این تصور را ندارد که در جایی به حریم آن‌ها تعدی شده است. گویی اربعین در برابر تمام سنت‌های غلط هم ایستاده و شالوده آن‌ها را در هم ریخته است. زنانی که در طول سال جرئت نفس کشیدن هم ندارند، محکم و جدی و بدون ذره‌ای حرکات خارج از قاعده، در کنار مردان و زنان دیگر به زیارت می‌روند و بازمی‌گردند و زینب‌وار حرکت می‌کنند و از این جوشش عظیم مردمی که جز در سایه ایمان و وحدت امکان تجلی ندارد، بهره می‌برند. همان گونه که اباعبدالله (ع) در کربلا زنان را در خیمه‌ها قرار داد و پشت خیمه‌ها را خلوت کرد تا دشمن به حریم زنان نزدیک نشود، در اربعین نیز مردان باغیرت عرب در اطراف جمعیت زنان حائلی می‌سازند که کسی به آن‌ها تنه نزند و بی‌حرمتی نکند. در سفر اربعین، هم زنان برای خود حرمت قائل هستند و هم مردان این حرمت را رعایت می‌کنند. در واقع مردان حفاظت از ناموس دیگران را همچون ناموس خود ضروری می‌دانند، بنابراین می‌توان عاشورایی بودن فضا را به روشنی درک کرد.
در تاریخ هم کسانی که نخستین بار سراغ پیکر شهدای کربلا رفتند زنان شیعه قبیله بنی‌اسد بودند، چون مرد‌ها می‌ترسیدند، زن‌ها جلو افتادند. در اینجا روح زن شیعه پیداست؛ زنی که هم زینبی می‌اندیشد و هم زینبی رفتار می‌کند. اربعین فرصت تاریخی سترگی است تا شأن و جایگاه واقعی زنان و تأثیرگذاری عظیم‌شان در حرکت‌های اجتماعی به آنان یادآوری شود. همان گونه که در انقلاب اسلامی، زنان خود به میدان آمدند و در جنگ تحمیلی همسران و فرزندان‌شان را به میدان می‌فرستادند و موتور محرکه انقلاب و پایداری و مقاومت در جنگ بودند و بدون همراهی و همدلی و پایمردی آن‌ها هیچ حرکت اجتماعی مهمی صورت نمی‌گرفت، امروز نیز باید به مدد رویداد‌های مهمی، چون اربعین، به یاد این توده عظیم و مؤثر انسانی بیاوریم که نقش آنان در ارتقای اخلاق، امید، وحدت، همدلی، همفکری و مقابله با دشمنان دین و ارزش‌های انسانی، نقشی بی‌بدیل است و غفلت از آن، لاجرم جامعه‌ای آشفته و شوریده را رقم خواهد زد.
اربعین را برای بازگشت به خویشتن خویش و زندگی باصلابت، عفیفانه، باشکوه، مؤثر و در یک کلام الهی بر اساس الگو‌های درخشان زنان صدر اسلام و زنان بزرگی که در تاریخ مبارزات ملت‌ها علیه ظلم و ستم به شهادت رسیدند، قدر بدانیم و این فرصت تاریخی را از دست ندهیم.
