کد خبر: 1160463
تاریخ انتشار: ۰۹ خرداد ۱۴۰۲ - ۰۰:۴۰

حسن انصاری در کانال تلگرامی خود نوشت: می‌دانیم که تاکنون برخی پژوهشگران در اصالت سفرنامه ناصرخسرو تردید کرده‌اند. سببش عمدتاً چهار چیز است: یکی اینکه سفرنامه نسخه‌های کهن ندارد. دوم اینکه از این سفرنامه، ناصرخسرو در آثار دیگرش یادی نکرده و منابع قدیم هم از آن سخنی به میان نیاورده‌اند. سوم اینکه بخشی از مطالب کتاب با واقعیت‌های زمان ناصرخسرو سازگار نیست یا از مطالبی در آن سخن می‌رود که هیج جای دیگری نمی‌توان سراغ آن‌ها را گرفت و مطالب غریب یا مجهول در آن کم نیست؛ و دست‌آخر اینکه نثر کتاب نه با نثر ناصرخسرو شباهت دارد و نه با نثر سده پنجم تناسب دارد. وانگهی شخصیت نویسنده در این کتاب با آنچه ما از آثار ناصرخسرو و شخصیت او از خلال آن تألیفات می‌شناسیم متفاوت است. من هر بار که سفرنامه را خوانده‌ام این تردید را جدی‌تر گرفته‌ام. عموماً کسانی که از موضوع اصالت این سفرنامه بحث کرده‌اند توجه به این نکته نکرده‌اند که فارغ از بحث محتوا اصلاً از نقطه نظر قرائن درون‌متنی از کجا معلوم که این متن نوشته ناصرخسرو باشد؟ اگر بخش‌هایی از کتاب مشتمل بر مطالبی است که نمی‌تواند کاملاً منحول قلمداد شود چرا این احتمال را مطرح نکنیم که شاید متن سفرنامه بر اساس یک یا چند متن جغرافیایی و تاریخی و به هدف نسبت دادن آن به نویسنده‌ای از سده پنجم (و شاید ناصرخسرو) جعل نشده باشد؟ اگر چنین احتمالی مطرح باشد شاید بتوان نثر غیرمتناسب آن با سده پنجم را بدان راجع دانست؛ به این معنا که محتوا ممکن است قدیمی و براساس منابع کهن باشد، اما تحریر متن متأخر است. وانگهی توصیف‌های ناقص و گزارش‌های سطحی سفرنامه از شهر‌ها و محیط‌ها و وقایع تاریخی و آنچه عادتاً باید به چشم یک ناظر خارجی در سفر به شهر‌های مختلف بیاید دلیلش این خواهد بود که متن ما تنها گزیده‌هایی است از چند متن مختلف و نه گزارش تنها یک ناظر در سفر از شرق به حجاز و عراق و جزیره و شام. در تصحیح جدید از سفرنامه (به کوشش آقای توکلی صابری) دو نسخه یکی از آغاز سده یازدهم و دیگری از آغاز سده دوازدهم مورد استفاده قرار گرفته. تاریخ این نسخه‌ها اگر واقعاً درست باشد می‌تواند به برخی شایعات ادعایی درباره ریشه جعل سفرنامه در قرن هجدهم پایان دهد، اما این احتمال هست که تاریخ نسخه‌ها درست نباشد. باید در این زمینه دقت بیشتری کرد. آقای توکلی صابری به این مهم نپرداخته‌اند. وانگهی حتی اگر تاریخ این دو نسخه درست هم باشد باز همچنان می‌توان این متن را برساخته‌ای براساس چند متن دیگر دانست چنانکه در بالا توضیح دادیم.

نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر
آخرین اخبار