در ابتدا باید به این دیدگاه رسید و دانست که مشکلات و معضلات یک‌شبه و یک ساله به وجود نیامده که یک شبه یا یک ساله مرتفع شود. نکته دیگری که باید به آن دقت داشت و همواره در جامعه ایران کمتر فردی به آن توجه می‌کند، برنامه‌ریزی بلندمدت برای رسیدن به هدف است و در آخر ممکن است یک موضوع مثلاً کووید۱۹ که چندین سال دنیا را درگیر خود کرد، در یک کشور تأثیر منفی و در کشور دیگری تأثیر مثبت بگذارد، یعنی ممکن است همان راهکاری که در کشوری باعث از بین رفتن کارتل فاسد شود، در کشور دیگری باعث قدرت گرفتن یا به وجود آمدن کارتل فساد شود، بنابراین هر قدم را در این مسیر باید با جهد، تلاش و مشورت گرفتن از افراد دلسوز و آگاه برداشت، ضمناً مهار تورم و رشد اقتصادی را نمی‌شود با یک راهکار در یک بازار چاره‌جویی کرد.
اقدامات گسترده در بازار‌های موازی آرام‌آرام منجر به از بین رفتن انتظارات تورمی و در نهایت از بین رفتن تورم خواهد شد. اگر بخواهیم بازار‌هایی که تورم و انتظارات تورمی را دریافت کرده، نتیجه‌گیری را در نرخ خود اعمال کند و سپس با خروجی نرخ خود مجدداً باعث انتظارات تورمی و تورم شود را نام ببریم، باید به لیست زیر اشاره کنیم. به یاد داشته باشید در هر سالی یکی از این بازار‌ها رهبر تورم و انتظارات تورمی است، دقیقاً همان بازاری که بیشترین رشد را داشته باشد، مردم به عنوان رهبر و راهنمای تورمی انتخاب می‌کنند که در این مورد می‌توان به بازار خودرو در ایران اشاره کرد. بازار سکه و مسکوکات طلا موضوع بعدی تورم در ایران است. بازار مسکن هم همیشه و از منظر خانوار مورد احتیاج و مصرف بوده که معمولاً ارزان یا گران شدن مسکن مورد توجه آحاد مردم است. ارزش ریال در برابر ارز‌های خارجی و بازار ارز در این بازار‌ها رشد و کاهش قیمت توسط عموم مردم اندازه‌گیری شده و به عرضه و تقاضا می‌انجامد و خروجی آن مجدداً در انتظارات تورمی همان مردم تأثیرگذار است، یعنی از روی قیمت‌گذاری این بازار‌ها توسط مردم، مابقی به این نتیجه می‌رسند که عموم مردم نظرشان درباره ارزش آینده ریال چیست؟ در این جستار سراغ بازار ارز خواهیم رفت.
برای اینکه ساختار بازار ارز را بشناسید، ابتدا باید توضیحاتی راجع به چگونگی کارکرد این بازار ارائه کنم که احتمالاً تا به حال این نکات را نمی‌دانستید. در بازار آزاد ارز دلار سه نوع نرخ داریم؛ نرخ فردایی که همان آتی یا فیوچرز است ولی با سررسید تحویل یک روزه. نرخ امروزی همان فیوچرز دیروز است که امروز هنوز تسویه نخورده و تبدیل به قیمت نقدی نشده است. نرخ نقدی بعد از تسویه که معمولاً ساعت۱۴ انجام می‌شود و بعد از ساعت۱۴ مجدداً دو قیمت داریم، فردایی و نقدی، دیگر قیمت امروزی نخواهیم داشت. در حقیقت رأس ساعت۱۴ در بازار ارز ایران که در سبزه میدان تهران و انتهای خیابان منوچهری نزدیک در پاساژ افشار به صورت فیزیکی یا در گروه‌های تلگرامی که همین افراد دارند، معامله می‌شود، برای یک لحظه فقط یک نرخ داریم که به این لحظه تسویه روز می‌گویند.
برویم سراغ نوع معاملات. برای این کار باید فرض کنید، معامله‌ای انجام داده‌اید که آن معامله خرید در بازار فردایی دلار بوده است. فردی که دیروز بعد از ساعت۱۴ فردایی خریده و امروز تبدیل به امروزی شده و هم‌اکنون نزدیک به ساعت تسویه است دو راهکار دارد؛ اول اینکه طبق قرارداد نانوشته در بازار فردایی، مال خریداری‌شده را از فروشنده تحویل بگیرد (فارغ از اینکه این معامله اکنون در سود است یا ضرر). دوم اینکه بخواهد معامله را ادامه بدهد، مثلاً فرض کنید که این معامله در سود است و خریدار حدس می‌زند که ممکن است اگر در معامله بماند، فردا سود بیشتری می‌کند، بنابراین در مدل دوم باید دوباره معامله امروزی را به فردایی تبدیل کند، حالا اگر فاصله فردایی و امروزی مثبت باشد، برای این تبدیل خریدار باید مابه‌التفاوت را پرداخت کند که به این پرداخت بلوکه می‌گویند، اما اگر قیمت فردایی زیر قیمت نقدی باشد، خریدار مبلغی را از فروشنده دریافت می‌کند و به این نوع دریافت اجاره می‌گویند، البته این موضوع در بازار فارکس هم به عنوان سوآپ یا نرخ بهره شبانه مطرح است. در بازار فارکس هم قرارداد‌ها عموماً یک شبانه‌روز باز هستند و برای اینکه معاملات از امروز به فردا موکول شوند، بسته به نوع معامله، معامله‌گر سوآپ دریافت یا پرداخت می‌کند. چندی پیش رئیس بانک مرکزی، آقای فرزین در مصاحبه‌ای عنوان کرد که آماده ورود به بازار غیررسمی ارز هستند که البته بعد از آن در مصاحبه‌ای بازار غیررسمی ارز را مصداق قاچاق تلقی کردند. احتمالاً تاکنون به موضوعاتی که در بالا گفته شد، واقف هستند، اما موضوع مورد بحث ما این است که چگونه با ابزار بازار غیررسمی بانک مرکزی می‌تواند به جنگ بازار غیررسمی برود؟
یک راهکار می‌تواند استفاده از ابزار بلوکه باشد، به این ترتیب که بانک مرکزی به گروه‌های تلگرامی و بازار سبزه و افشار ورود و در این بازار شروع به خرید قرارداد‌های فردایی کند و از طرفی دیگر اقدام به فروش نقدی در بازار کند، به گونه‌ای که قرارداد فردایی مقدار بیشتری از اکنون با قیمت نقدی فاصله بگیرد تا خریداران در بازار فردایی برای ادامه معاملات و موکول کردن قرارداد امروزی به فردایی دچار هزینه بلوکه زیادی شوند، تا نگهداری قرارداد فردایی برای این افراد هزینه بسیار بالایی خواهد داشت. این موضوع باعث می‌شود تعداد خریداران دلار فردایی بسیار کم شود و فقط خریداران دلار نقدی باقی می‌ماند. یکی از راهکار‌ها برای بیرون راندن نقدی کار‌ها از بازار، ایجاد نوسان شدید بدون هیچ اتفاقی و خبر بیرونی همراه با نوسانات بسیار کم در مواقع خبر است، البته در یک کریدور محدود. هم‌اکنون معامله‌گران نقدی به دو شیوه اقدام به معامله می‌کنند؛ اول از طریق خبر و دوم از طریق بررسی چارت و نمودار قیمت.
بانک مرکزی می‌تواند از هر دو راه این بازار را آشفته کند، برای این کار نیازمند یک تیم تحلیلگر فاندامنتال و یک تیم تکنیکال است که امیدوارم در اختیار بانک مرکزی باشد. ایشان می‌توانند از این طریق آشفتگی محدود بازار را رقم بزنند، به این مفهوم که هم‌اکنون قیمت بازار آزاد نسبت به نرخ ارز تعادلی حباب مثبت دارد، بانک مرکزی می‌تواند در این محدوده حباب مثبت برای مدتی بیشتر از یک سال قیمت بازار آزاد را در یک سقف و کف بی‌نظم کنترل کند. با این روش که هر خبر که باعث بالا رفتن قیمت دلار می‌شود، اجازه دهند در بازار قیمت‌گذاری شود و سپس عرضه در بازار را دوچندان کنند و هر خبر که باعث پایین آمدن ارزش دلار شود، اجازه بدهند در بازار قیمت‌گذاری شود و سپس سریعاً تقاضای خرید را بالا ببرند یا در مورد تکنیکال اجازه دهند در معمولی‌ترین حالت یک خط روند نزولی یا صعودی شکسته شود و بعد از طی اندکی از مسیر برعکس آن بانک مرکزی وارد عمل شود، در حقیقت اینگونه خود بانک مرکزی چارت دلار به ریال در بازار آزاد را می‌سازد و برخلاف قوانین موجود و بعد از قیمت‌گذاری بازار یا در میانه قیمت‌گذاری بازار معکوس عمل می‌کند. با این روش معامله‌گران نقدی که در موقعیت خود نگرانی کمتری نسبت به معامله‌گران فردایی دارند، متضرر خواهند شد. در حقیقت با این روش جمعیت زیادی از دلالان ارز که به دلیل نوسانات زیاد این بازار را دوست دارند، دیگر در بازار ارز پولی به دست نمی‌آورند و خود به خود پس از مدتی ارز خود را می‌فروشند و شروع به سرمایه‌گذاری در تولید می‌کنند که در انتها جمعیت بازار غیررسمی رو به افول خواهد گذاشت.
تحلیلگر بازار‌های مالی
