جوان آنلاین: بازار گوشت قرمز در آبان ۱۴۰۴ رفتار متفاوتی از ماههای پیشین ارائه میدهد و دادههای رسمی حکایت از تحرکی تازه در سمت عرضه دارد. تازهترین نتایج طرح آمارگیری کشتار دام در کشتارگاههای رسمی کشور نشان میدهد که حجم گوشت قرمز عرضه شده در این مراکز به بیش از ۴۳ هزار تن رسیده است و از رشد چشمگیر نسبت به سال گذشته خبر میدهد. این افزایش در شرایطی ثبتشده که بازار گوشت طی ماههای گذشته با نوسان قیمت، تغییر الگوی مصرف خانوار و فشار هزینههای تولید مواجه بوده است. بررسی ترکیب عرضه نشان میدهد دام سنگین، بهویژه گاو و گوساله نقش اصلی را در افزایش تولید ایفا کرده و وزن بیشتری از بازار را به خود اختصاص داده است. در عین حال، مقایسه ماهانه بیانگر کاهش محدود عرضه نسبت به مهرماه است که میتواند نشانهای از تعدیل کوتاهمدت در روند کشتار باشد.
نتایج منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران نشان میدهد که در آبان ۱۴۰۴ مجموع وزن گوشت قرمز عرضهشده از محل کشتار دام در کشتارگاههای رسمی کشور به ۴۳هزار و ۴۷ تن رسیده است. این رقم بیانگر حجم قابلتوجهی از تولید رسمی گوشت قرمز در کشور است و جایگاه مهم این محصول را در سبدغذایی و اقتصاد کشاورزی نشان میدهد. اهمیت این آمار از آن جهت است که کشتارگاههای رسمی بخش اصلی عرضه قابل ردیابی و مشمول نظارت بهداشتی را پوشش میدهند و مبنای تصمیمگیری بسیاری از سیاستهای تنظیم بازار قرار میگیرند.
بررسی ترکیب انواع دامهای ذبحشده نشان میدهد که گوشت گاو و گوساله با ۲۴ هزار و ۴۲۲ تن، بیشترین سهم را در میان انواع گوشت قرمز به خود اختصاص داده است. این میزان معادل ۵۶/۷ درصد از کل وزن گوشت عرضهشده در کشتارگاههای رسمی کشور است و نشان میدهد دام سنگین همچنان محور اصلی تولید گوشت قرمز در ساختار رسمی عرضه به شمار میرود. پس از آن، گوشت گوسفند و بره با ۱۴ هزار و ۳۶۸ تن و سهم ۳۳/۴ درصدی قرار دارد که جایگاه دام سبک را در تأمین بازار داخلی نشان میدهد.
در ادامه این ترکیب، گوشت بز و بزغاله با ۳ هزار و ۲۶۲ تن معادل ۷/۶ درصد از کل عرضه و سایر انواع دام شامل گاومیش، شتر و موارد مشابه با ۹۹۵ تن و سهم ۲/۳ درصدی قرار گرفتهاند. این توزیع نشان میدهد که هرچند دام سبک سهم قابلتوجهی از مصرف خانوار را تشکیل میدهد، اما از منظر وزن تولیدی، دام سنگین نقش غالب را در آمار رسمی دارد.
مقایسه آمار آبان ۱۴۰۴ با مدت مشابه سال قبل نیز معنادار است، به طوری که براساس دادههای رسمی، مقدار عرضه گوشت قرمز در کشتارگاههای رسمی کشور نسبت به آبان ۱۴۰۳ حدود ۲۸ درصد افزایش یافته است. چنین رشدی در یکسال، در شرایطی که بخش دامپروری با چالشهایی مانند افزایش هزینه نهادهها، نوسانات ارزی و محدودیتهای نقدینگی مواجه بوده، از اهمیت بالایی برخوردار است و نشاندهنده افزایش ظرفیت کشتار یا بهبود شرایط عرضه دام به کشتارگاههاست.
جزئیات این مقایسه نشان میدهد که رشد عرضه در میان انواع دام یکسان نبوده است. تولید گوشت گوسفند و بره نسبت به آبان سال گذشته ۱۷درصد افزایش یافته و گوشت بز و بزغاله رشد ۲۰درصدی را تجربه کرده است. در این میان، گوشت گاو و گوساله با رشد ۳۸درصدی نقش اصلی را در افزایش کل عرضه ایفا کرده و بیشترین تأثیر را بر آمار نهایی گذاشته است. همچنین تولید گوشت گاومیش و بچهگاومیش با افزایش ۶۰ درصدی همراه بوده که هرچند سهم وزنی آن محدود است، اما از تغییرات قابلتوجه در این بخش حکایت دارد.
در مقابل، تولید گوشت شتر و بچهشتر نسبت به آبان ۱۴۰۳ حدود ۹ درصد کاهش یافته است. این کاهش میتواند ناشی از عوامل متعددی از جمله تغییرات منطقهای در کشتار، شرایط اقلیمی یا کاهش صرفه اقتصادی کشتار این نوع دام باشد. با توجه به سهم اندک شتر در بازار گوشت قرمز، تأثیر این کاهش بر کل عرضه محدود ارزیابی میشود.
با وجود رشد سالانه، مقایسه ماهانه نیز مهم است. نتایج این طرح آماری نشان میدهد که مقدار عرضه گوشت قرمز در آبان ۱۴۰۴ نسبت به مهرماه همان سال حدود ۷ درصد کاهش یافته است. این کاهش ماهانه میتواند به عوامل فصلی، تغییرات تقاضا یا مدیریت عرضه دام از سوی تولیدکنندگان مرتبط باشد. بهطور معمول، در برخی مقاطع سال دامداران با هدف تنظیم بازار یا مدیریت هزینهها، عرضه دام به کشتارگاهها را تعدیل میکنند که این موضوع در آمار ماهانه بازتاب پیدا میکند.
از منظر اقتصادی، افزایش عرضه سالانه گوشت قرمز میتواند مثبت تلقی شود، چراکه رشد تولید رسمی در صورت تداوم، میتواند به کاهش فشار قیمتی بر مصرفکننده منجر شود یا دستکم از افزایش شتابان قیمتها جلوگیری کند. با این حال، تأثیر نهایی این افزایش عرضه به عوامل دیگری همچون هزینههای تولید، قیمت نهادههای دامی، سیاستهای حمایتی دولت و سطح تقاضای خانوارها بستگی دارد.
نکته قابلتوجه در تفسیر این آمار آن است که دادههای ارائهشده تنها کشتار انجام شده در کشتارگاههای رسمی کشور را پوشش میدهد. براساس توضیحات مرکز آمار ایران، بخشی از کشتار دام، بهویژه در مورد دام سبک، خارج از کشتارگاههای رسمی انجام میشود و در این طرح لحاظ نشده است. به همین دلیل، حجم واقعی گوشت تولید شده در کشور بیش از ارقامی است که در این گزارش منعکس شده و آمار رسمی گزارش حداقلی از کل تولید را نشان میدهد.
این موضوع از منظر سیاستگذاری اهمیت ویژهای دارد، زیرا برنامهریزی برای تنظیم بازار، حمایت از تولیدکنندگان و کنترل قیمتها نیازمند برآورد دقیقتری از کل عرضه است. فاصله میان آمار رسمی و واقعیت میتواند تصمیمگیریها را با چالش مواجه کند، به ویژه در شرایطی که بازار گوشت از حساسیت اجتماعی بالایی برخوردار است.
از سوی دیگر، سهم بالای دام سنگین در رشد عرضه میتواند نشاندهنده تغییر الگوی تولید در بخش دامپروری باشد. افزایش کشتار گاو و گوساله معمولاً به سرمایهگذاری بالاتر و دوره پرورش طولانیتر نیاز دارد و میتواند بیانگر آن باشد که بخشی از تولیدکنندگان به سمت دام سنگین حرکت کردهاند. این روند در صورت پایداری میتواند ساختار عرضه گوشت قرمز کشور را در میانمدت تحت تأثیر قرار دهد.
در مجموع، آمارهای آبان ۱۴۰۴ فضای دوگانه از بازار گوشت قرمز ارائه میدهد. از یک سو، افزایش قابلتوجه عرضه نسبت به سال گذشته نشانهای مثبت برای بازار و مصرفکنندگان به شمار میرود و از سوی دیگر، کاهش ماهانه و وجود کشتار خارج از شبکه رسمی نشان میدهد که بازار همچنان با پیچیدگیها و عدم شفافیتهایی مواجه است. تداوم رصد دقیق این شاخصها میتواند به درک بهتر روندهای آتی و اتخاذ سیاستهای مؤثرتر در حوزه امنیت غذایی کمک کند.
