اثری که هم اینک در معرفی آن سخن میرود، یکی از موثقترین گزارشات در باب عادات و شخصیت محمدرضا پهلوی است که توسط یکی از نزدیکان وی، یعنی امیراسدالله علم به تاریخ سپرده شده است. منقحترین چاپ این اثر در ایران، توسط نشر معین و در هفت جلد نشر یافته است. ناشر در دیباچه خویش بر این سند تاریخی، در باب محتوای آن چنین آورده است:
«امیر اسدالله علم از زمانی که وارد گود سیاست شده، هر روز خاطرات خود را به صورت محرمانه در دفترهایی جداگانه ثبت میکرده است، ولی آنچه را که امروز ما در دسترس داریم و علینقی عالیخانی به گفته خودش، خانواده علم در اختیارش گذاشتهاند، مربوط است به دی ۱۳۴۷ تا شهریور ۱۳۵۶. عالیخانی در ابتدا خلاصهای از مطالب این مجموعه را که به گفته خودش حدود ۴ هزار صفحه است به انگلیسی ترجمه میکند تا در اختیار انگلیسی زبانان قرار گیرد. در بهار سال ۱۳۷۱، گروه مترجمان انتشارات طرحنو، متن انگلیسی را به فارسی ترجمه میکنند که در دو جلد زیر عنوان گفتگوهای من با شاه، (خاطرات محرمانه امیراسدالله علم) در ایران منتشر میشود. بدیهی است در متن انگلیسی، مترجم آنچه را که خود پسندیده است، ترجمه میکند. به همین دلیل هم ما در ترجمه فارسی، به همان مطالب دسترسی پیدا کردیم، در حالی که بعدها علینقی عالیخانی در خارج از کشور، متن فارسی دستنوشتهها را در مجلدات جداگانه به این ترتیب چاپ و منتشر کرد:
جلد اول از ۲۴/۱۱/۱۳۴۷ تا ۲۹/۱۲/۱۳۴۸
جلد دوم از اول فروردین ۱۳۴۹ تا ۲۱/۱۲۵۱
جلد سوم از ۲۴ فروردین ۱۳۵۲ تا ۲۱ اسفند ۱۳۵۲.
و بعد هم وعده داد که بقیه دست نوشتهها را به همین ترتیب چاپ و منتشر کند. آنچه را که امروز خواننده در اختیار دارد، متن اصلی خاطرات امیراسدالله علم است که به علاقهمندان تاریخ معاصر ایران تقدیم میشود.
هنگامی که اولین چاپ خاطرات علم در ایران منتشر شد، اکثریت کسانی که با نام علم آشنایی داشتند، با تعجب به این اثر نگاه کردند و غالباً مشکوک بودند که آیا به طور کلی، علم اهل نوشتن آن هم خاطرات روزانه بوده است یا اینکه دیگران از قول او مطلبی را به رشته تحریر درآوردهاند؟ ولی رفتهرفته با آگاهی از متن خاطرات، این شک برطرف شد و معلوم گردید به واقع علم، شخصاً این خاطرات را به دور از چشم محمدرضا شاه تهیه و تنظیم میکرده است، ولی از آنجا که وحشت آن را داشته که مبادا آنچه مینویسد، به دست شاه برسد، در تدوین مطالب طوری قلم را به کار میگیرد که اگر چنین اتفاقی افتاد، مشکلی برای او ایجاد نشود. معذالک اینک که ما اصل دست نوشتههای او را در اختیار داریم، متوجه میشویم به علت مفاسد اجتماعی که در آن دوران در مملکت ساری و جاری بوده، حتی شخصی مانند علم هم نمیتواند با همه احتیاطی که به خرج میدهد، پردهدری نکند و گاه ناچار میشود پرده از مسائلی بردارد که عمق فاجعه و فساد را در آن زمان نشان میدهد. درباره یادداشتهای علم، تکرار این نکته ضرورت دارد، آنچه به عنوان یادداشتهای علم منتشر شده و خواهد شد، تنها حوادث ۹ سال از ۱۱ سال وزارت دربار او را در برمیگیرد و درباره دو سال اول وزارت دربار و همچنین ۲۰ ماه نخستوزیری - که مهمترین سالهای فعالیتهای سیاسی علم بوده است- مطلبی در این یادداشتها دیده نمیشود. با این وصف آنچه امروز به نام یاداشتهای علم در دسترس است، سندی معتبر قلمداد میشود که پرده از بسیاری سیاهکاریهای دوران پهلوی برمیدارد، به همین مناسب هم ما خواندن این یادداشتها را به دوستداران تاریخ معاصر ایران توصیه میکنیم...»