کتاب «مترو، مخاطب، حرکت»، نوشته محمد نیکدل، کتابی کاربردی با روایتهای تجربی است. تجربهگر (نویسنده) با نوشتن این کتاب در ۱۲ قسمت بیهیچ اضافهگویی، تجربیات و عملیاتهای فرهنگی هنری خود را در متروی تهران با مخاطب روزانه حدود ۵/۲ میلیون نفر نگارش کرده است. تجربهنگار اهمیت زیادی برای مخاطب مبتکر قائل شده است و میتوان گفت به ابعاد مختلفی در عملیاتهای فرهنگی در مترو اندیشیده و تا حد توان عملیاتها را به مرحله اجرا رسانده است.
در فصل اول؛ مسافر را زنده و زندگی او را جاری در مترو میداند. مخاطبی پرشمار که از روی اجبار روزانه باید با مترو مواجه شود. فضای مترو، ایستگاهها، سالنها و گیتها، جاهایی که مسافر روزانه از آن چندین مرتبه عبور میکند، باید کار طراحی طوری باشد که مسافر را شفا دهد و حالش را خوب کند. فقط نباید با دید استفاده تجاری به مترو نظر کرد. مترو، رسانهای زنده و جاری است. قالبهای مختلفی مانند کتیبههای داخل قطار، نمایشگرها، دیوارنگارهها، سامانههای صوتی و تابلوهای اعلانات از فضاهایی است که باید هنرمندانه ترسیم و تدبیر شود.
نویسنده در بخش چهارم کتاب به بررسی محیطها و اجرای برنامهها پرداخته است و بررسی و تجزیه و تحلیل روشهای کارآمد را به خوبی نگاشته و در قسمت بعد قالبهای محیطی را از نظر گذرانیده است. مانند اجرای سرود، تواشیح، جشنهای مناسبتی، همایش، موسیقی و تکنوازی.
در نظر گرفتن مناسبتها و رخدادها برای تولید برنامه بسیار اهمیت دارد. اهمیت آن باید در اتاق فکر و ایده همراه با خلاقیت، تعقل و برنامهریزی به اوج عملیات برسد. ذائقهسنجی و البته بخش مهم برآوردهای مالی را تجربه فراموش نکرده است. کتاب در فصلهای نهم و دهم به اوج خود میرسد، جایی که خواننده احساس میکند دردها و درمانها به مخاطب بسیار نزدیک شدهاند. تجربهگر زندگی در مترو را خوب آموخته و درصدد هرچه زیباتر شدن این زندگی به خوبی تلاش کرده است. به نظر میرسد اصل مهم و گمشده این روزگار، یعنی حال خوب مخاطب، هدف اصلی تجربهگر است. این کتاب را به مدیران فرهنگی و هنری توصیه میکنم.
به عنوان کسی که با گیاهان حال خوبی پیدا میکنم؛ شاید هزاران آدمی همانند من با دیدن گلی یا گیاهی حالشان بهتر شود. در خلال کتاب از فضاسازی یا استفاده از طبیعت مانند گیاهان و حیوانات آبزی خبری نبود. شاید بتوان با فناوریهای پیشرفته در عمق زمین از گیاهان هوازی یا ماهیان زینتی برای چشمنوازی مخاطب استفاده کرد. از برنامههایی مانند اذان یا کلام خدا به وسیله قاریان خوشصدا میتوان برای نوازش گوشها و دلها استفاده کرد.
کتاب از جامعیت خوبی برخوردار است، میتوان موانع و مشکلاتی که تجربهگر را در مدیریت بسیار آزرده و کارها را سخت کرده برای خواننده بازگو کرد تا بهره کافی از آن ببرد، هرچند فضای کتاب پرامید و پرتلاش است و هدفمندی در آن شاخص.