جوان آنلاین: نیروگاه‌های خورشیدی به عنوان مکمل می‌توانند پازل تولید برق را تکمیل کنند، اما بزرگنمایی اثر آن بر ناترازی‌ها و ناجی مطلق نشان دادن آن، آدرس غلط به سیاستگذاران این حوزه است. کارشناسان تأکید دارند؛ دولت برای عبور از خاموشی‌ها که حالا و بر اساس آخرین اظهارات وزیر نیرو تا پاییز به تعویق افتاده چند محور راهبردی را به صورت فوری و متوازن در دستور کار قرار دهد. متنوع کردن منابع تأمین انرژی، سیاستی درست برای رفع ناترازی‌ها در حوزه برق است. با افزایش خاموشی‌ها در سال‌های اخیر استفاده از ظرفیت نیروگاه خورشیدی به عنوان یکی از چندین راهکار متنوع‌سازی منابع انرژی به کرات توصیه شده و البته وعده احداث ده‌ها‌هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی داده می‌شود. حتی اعداد ۳۰هزار یا ۸۰هزار مگاوات هم به گوش می‌رسد.
هر چند این وعده‌ها تا کنون محقق نشده و در عمل، ظرفیت واقعی تحقق نیروگاه خورشیدی کمتر از هزار مگاوات است، اما به صورت کلی ضروری است تا استفاده از ظرفیت نیروگاه خورشیدی به عنوان مهم‌ترین راهکار عبور از خاموشی‌ها از حالت تبلیغاتی دور شده و به واقعیت‌ها نزدیک‌تر شود. مهاجرانی، سخنگوی دولت در نشست خبری خود در مرداد ماه گفت: با سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی ناترازی برق را حل می‌کنیم.
واقعیت آن است که پنل‌های خورشیدی اگرچه می‌توانند برای عبور از ناترازی‌های انرژی مؤثر باشند، اما توان جایگزین شدن با نیروگاه‌های حرارتی را نداشته و محدودیت‌های متعددی دارند؛ از محدودیت در تولید و واردات پنل‌ها تا محدودیت‌های فنی که به لحاظ قرار گرفتن در شرایط مختلف از جمله گرما، گرد و خاک و رطوبت دارند. بر این اساس ضروری است تا سیاستگذار به دور از هیاهو و تبلیغات گسترده که انرژی خورشیدی را نسخه نهایی حل بحران ناترازی برق معرفی می‌کنند از سایر روش‌های تولید برق و از همه مهم‌تر اصلاح قوانین مرتبط با حکمرانی انرژی غافل نباشند.
تداوم ناترازی ۱۰ هزار مگاواتی
در حوزه برق تقاضا در تابستان از ۷۵ هزار مگاوات نیز عبور کرد، در حالی که تولید ۶۵ هزار مگاوات است و بیش از ۱۰ هزار مگاوات ناترازی داریم.
وزیر نیرو پنج‌شنبه گذشته در بازدید از طرح‌های نیروگاهی در ورامین در جمع خبرنگاران گفت: پیش‌بینی می‌شود در فصل پاییز، خاموشی‌ها به حداقل برسد، به شرط آنکه واحد‌های نیروگاهی به اندازه کافی گاز و آب داشته باشند. عباس علی‌آبادی با بیان اینکه تأمین سوخت نیروگاه‌ها بهبود یافته و شرایط آب و گاز در حال بهتر شدن است، افزود: با همراهی مردم و مساعد بودن شرایط هوا، امیدواریم این مشکلات به زودی برطرف شود.
نیروگاه‌های حرارتی ستون اصلی تولید برق
هاشم صادقی، کارشناس حوزه انرژی در گفتوگو با «جوان» با اشاره به وضعیت ناترازی‌ها گفت: در سال آبی جاری، به دلیل کاهش شدید نزولات جوی، ذخایر آبی کشور نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵۰درصد کاهش یافته است. این موضوع سبب شده ظرفیت تولید برق آبی به حداکثر حدود ۷هزارمگاوات محدود شود و این ظرفیت نیز تنها در مدت کوتاهی قابل استفاده باشد. به این ترتیب، در عمل سهم قابل توجهی از تولید برق‌آبی از مدار خارج می‌شود.
وی با بیان اینکه عبور از اوج مصرف به معنای پایان ناترازی نیست تأکید کرد: دولت چندین راهکار را ضروری است تا مدنظر قرار دهد. یکی از این اقدامات حفظ نیروگاه‌های حرارتی به عنوان ستون اصلی تولید برق است. طبق گزارش‌های اعلامی در سال گذشته احداث واحد‌های جدید نیروگاهی ۴۵ درصد رشد داشته و اعلام شده در این مدت محدودیت تولید نیروگاه بخاری به ظرفیت ۷۵۰مگاوات برطرف شده و توان تولید برق واحد‌های گازی نیز حدود ۶۷۰مگاوات افزایش یافته است.
صادقی افزود: با این حال، مسئله مهم این است که میزان ناترازی‌ها به گونه‌ای است که حتماً نیازمند متنوع‌سازی سایر منابع و همچنین مدیریت مصرف هستیم.
اصلاح قوانین با هدف جذب سرمایه‌گذاران خصوصی
اصلاح قوانین و ارائه تضمین‌های واقعی به سرمایه‌گذاران خصوصی در حوزه تأمین برق از دیگر مواردی است که این کارشناس حوزه انرژی به آن تأکید کرد و گفت: با قیمت‌های فعلی هیچ سرمایه گذاری وارد میدانی نمی‌شود که می‌داند در آن زیان خواهد کرد؛ بنابراین حکمرانی انرژی در کشورمان باید اصلاح شود. در دو دهه اخیر، سرمایه گذاری لازم برای توسعه ظرفیت نیروگاهی کشور، متناسب با رشد مصرف، انجام نشده و این مسئله به حکمرانی اقتصادی غلط در صنعت برق بازمیگردد.
این کارشناسن حوزه انرژی با بیان اینکه باید اجازه داده شود، بخش خصوصی، به صورت مستقیم با صنایع وارد قرارداد‌های دوجانبه فروش برق شود گفت: در این مدل، قیمت برق به صورت رقابتی و توافقی بین تولیدکننده و مصرف کننده تعیین می‌شود و در نهایت درآمد حاصل از این فروش واقعی، به خود بخش خصوصی این امکان را می‌دهد که منابع مالی لازم برای توسعه نیروگاه‌های جدید را فراهم کند.
به گفته او با این کار، بار سنگین سرمایه‌گذاری از دوش دولت برداشته شده و به بخش خصوصی توانمند سپرده می‌شود. این راهی است که می‌تواند طی چند سال، کمبود برق کشور را به صورت ریشه‌ای برطرف کند.
نقش مکمل نیروگاه‌های خورشیدی در تأمین برق
اتصال شبکه برق ایران به کشور‌های همسایه و همچنین استفاده از ظرفیت نیروگاه‌های خورشیدی از دیگر محور‌های راهبردی برای سیاستگذاری کارآمد در حوزه ناترازی برق است که صادقی به آن تأکید دارد. وی البته معتقد است استفاده از انرژی خورشیدی برخی محدودیت‌هایی دارد و این محدودیت‌ها امکان اینکه تمام بار ناترازی انرژی بر دوش این بخش قرار بگیرد را ناممکن می‌کند.
صادقی افزود: یکی از این موارد به مشکلات تأمین پنل‌ها در تولید و همچنین واردات آن باز می‌گردد. با توجه به وابستگی ایران به چین برای تأمین پنل‌ها و همچنین برخی محدودیت‌هایی که برای پنل‌های خورشیدی در هوای مرطوب و بسیار گرم ایجاد می‌شود، ضروری است تا نگاه واقع بینانه‌تری به استفاده از ظرفیت پنل‌ها داشته باشیم.
این کارشناس حوزه انرژی افزود: پنل‌های خورشیدی در دمای ۲۵ درجه بهترین عملکرد را دارد و هرچه دما بالاتر رود، بازدهی کمتر می‌شود. همچنین به گفته او نیروگاه‌های خورشیدی در ساعاتی از روز بازدهی محدودی خواهند داشت.
برنامه‌های جدید برای مدیریت مصرف برق
در کنار اتخاذ سیاست‌هایی که به افزایش تولید منجر می‌شود کارشناسان بر لزوم مدیریت مصرف نیز تأکید جدی دارند. در این حوزه برنامه‌هایی از سوی ساتبا به تازگی اعلام شده است. سید مهدی حسینی، مدیرکل دفتر برنامه، بودجه و تنظیم مقررات سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق اظهار کرد: استفاده از اینورتر‌های (مبدل) هیبریدی در نیروگاه‌های خورشیدی ویژه مشترکان خانگی، صنعتی و تجاری نهایی و به شرکت توانیر ابلاغ شده است.
به گفته حسینی، صاحبان صنایع و متقاضیان از این پس می‌توانند برق تولیدی خود را عرضه کرده و حتی در زمان قطع فیدر، نیاز داخلی خود را تأمین کنند.
وی در عین حال خاطر نشان کرد: سرمایه‌گذاران می‌توانند از مسیر‌های متنوع شامل بورس انرژی، قرارداد خودتأمین صنایع و خرید تضمینی ماده ۶۱ اقدام کنند و در زمان خاموشی نیز به فروش برق خود اقدام کنند.
حسینی تصریح کرد: متقاضیان با استفاده از این فناوری می‌توانند برق تولیدی خود را به ساتبا یا از طریق تابلوی سبز بورس انرژی عرضه کنند و به فروش رسانند.
مدیرکل دفتر برنامه، بودجه و تنظیم مقررات ساتبا تصریح کرد: براساس این ابلاغیه، اعمال بهای خاموشی در قرارداد‌های مربوطه حذف خواهد شد.
وی در مورد چگونگی اجرایی شدن طرح افزود: دستورالعمل نحوه اتصال، نصب و سایر الزامات فنی و اجرایی با همکاری شرکت توانیر تنظیم و به شرکت‌های توزیع نیروی برق سراسر کشور ابلاغ خواهد شد.
درمجموع توصیه کارشناسان حوزه انرژی، اتخاذ مجموعه‌ای از تصمیمات در حوزه افزایش تولید و مدیریت مصرف است که به عبور از ناترازی برق می‌انجامد. در غیر این صورت اگر باز هم به سمت شعار و تبلیغ برویم، مردم همچنان با خاموشی دست به گریبان خواهند بود.
