دولت سیزدهم بعد از وقوع جنگ در اوکراین و بحران جهانی تامین غلات بر اجرایی شدن تغییر نظام یارانه ارز ترجیحی به قطعیت رسیده است، هرچند در استدلال گذار از نظام یارانه ارزی به یارانه ریالی مباحثی مثل جلوگیری از قاچاق نیز مطرح شده است.
با توجه به این دو موضوع بسیاری از کارشناسان در بدنه دولت مباحثی مثل احتمال بروز مشکل در تامین کالاهای اساسی را پیش بینی کرده اند. جدای از صحت و سقم این پیش بینی، هم اکنون دولت برای اجرای این تصمیم که پیش از این در لایحه بودجه 1400 و 1401 نیز بر آن تاکید شده بود به تصمیم نهایی رسیده است.
آن طور که از خروجی جلسات تصمیم سازی برای اجرای طرحی که این روزها از آن به عنوان یارانه هوشمند یاد می‌شود برمی‌آید، برنامه نهایی دولت تامین چند قلم کالای حیاتی از جمله نان، مرغ، تخم مرغ، روغن و شیر به قیمت شهریور سال 1400 برای عموم مردم است.
هر چند نظراتی در دولت مطرح بود که پس از حذف ارز 4200 تومانی نهاده‌های دامی، روغن و نان، در راستای جبران افزایش قیمت کالاهای مربوطه، یارانه نقدی به مردم پرداخت شود، ولی ظاهرا این نظر به دلیل اینکه ممکن است یارانه نقدی مورد نظر کفاف تامین کالاهای اساسی مد نظر مردم را نکند و فشارهای معیشتی بر مردم را تشدید نماید، رای نیاورد و در نهایت مقرر شد به شیوه کالابرگ الکترونیکی عملل گردد، به این معنی که دولت متعهد شود در قبال حذف ارز 4200 تومانی نان، نهاده دام و روغن، 5 کالای اساسی که قوت قالب مردم هست را به قیمت شهریور 1400 برای مردم تامین کند و به جای پول نقد، کالای مورد نیاز مردم را تامین کند.
در گام اول قرار شد، یارانه نان اصلاح شود و بر هیمن اساس وزارت اقتصاد مسئولیت تامین نان به قیمت گذشته را بر عهده گرفته و این فرایند از استان زنجان به شکل آزمایشی از روز دوشنبه هفته جاری آغاز خواهد شد. در این استان حدود 1500 نانوایی مجهز به دستگاههای کارت‌خوانی هستند که نان را با استفاده از کارتهای بانکی متعارف بدون تغییر قیمت در اختیار شهروندان قرار می‌دهد. بر اساس اعلام معاون وزیر اقتصاد طبق تاکید رئیس جمهور قیمت نان که در اختیار مردم قرار خواهد گرفت مشمول 10 درصد تخفیف نیز خواهد بود. اما سوال مهمی که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد این است که اساسا این فرایند جدید چگونه پیاده خواهد شد.
بر اساس طرحی که با همکاری وزارت اقتصاد و بانک مرکزی و استانداریها پیاده خواهد شد، هر شهروند می‌تواند از طریق کارتهای بانکی نسبت به خرید نان به میزان نیاز روزانه با دستگاههای پوز اقدام کند، در پایان روز مطابق سیستم پایای بانکی ما به التفاوت قیمت نانهای فروخته شده در طول روز به حساب اصلی نانوا واریز خواهد شد. نکته مهم اینکه این موضوع در ماههای نخست سیستم تامین آرد نانواییها را نیز دچار مشکل می‌کند برای حل این موضوع طبق تدبیر وزارت اقتصاد تسویه آرد تحویل شده به هر نانوایی 45 روز بعد انجام می‌شود که به لحاظ سرمایه در گردش مشکلی برای این واحدها ایجاد نشود. نکته جالب توجه اینکه تمام کارتهای بانکی اعضای خانوار قابلیت خرید نان را خواهد داشت.
به نظر می‌رسد با نهایی شدن طرح دولت در خصوص توزیع هدفمند یارانه نان، بازار نان تاحد زیادی در سراسر کشور کنترل خواهد شد. بر اساس برخی اطلاعات دریافتی حدود 80 هزار پوز در نانواییهای سراسر کشور وجود دارد که این بازار تک محصولی در نانواییها عامل اصلی گزینش نان به عنوان کالای اساسی منتخب برای اجرای پایلوت طرح گذار از یارانه ارز 4200 تومانی بود.
به گزارش تسنیم، در صورتی که از مدل مطرح شده برای پرداخت یارانه نان از طریق کالابرگ پاسخ مناسب دریافت شود، تا دو ماه آینده کالابرگ الکترونیکی برای 4 قلم کالای دیگر از جمله شیر، تخم مرغ، روغن و مرغ پیاده خواهد شد. البته قبل از اجرایی شدن کامل طرح درباره سایر اقلام غیر از نان، مبلغی به مدت یک یا دو ماه یارانه نقدی به حساب یارانه بگیران واریز خواهد شد که هر چند این مبلغ هنوز نهایی نشده ولی در حدود 300 تا 400 هزار تومان برای هر نفر تخمین زده می شود تا خیال مردم بابت تبعات افزایش قیمت ها راحت باشد.
وزیر اقتصاد و دارایی هم در خصوص طرح دولت برای ساماندهی یارانه نان گفت: دولت به جهت سیاست و اهمیت حوزه تامین نان برنامه ای را متفاوت از سایر کالاها به ستاد اقتصادی دولت ارائه کرد که به موجب آن طرح هوشمندسازی نظام تامین نان به تفکیک کدملی، مناطق جغرافیایی، گروه ها و اقشار حمایتی در دستورکار قرار گرفت و این طرح برای نخستین بار در کشور شکل گرفت و براساس آن امکان رصد صفر تا صد زنجیره یعنی از زمان واردات گندم در انبارها، کارخانه ها، شرکت های پخش، نانوایی های سنتی و صنعتی به خوبی فراهم خواهد شد.
