بسیاری از رسانه‌ها خبر خوب را در معنای خبر جذاب و خواندنی، در خبر‌های منفی و چالشی و حادثه‌ای جست‌وجو می‌کنند. در واقع اکثر روزنامه‌نگاران معتقدند خبر خواندنی از دل رویداد‌ها و اتفاقات ناخوشایند همچون جنگ‌ها، اعتصابات، جنایت‌ها و افشاگری‌ها استخراج می‌شود، حتی برای اینکه خبر را خواندنی‌تر کنند، به قول معروف روغن داغ خبر را زیاد می‌کنند، در حالی که واقعاً خبر خوب الزاماً این‌ها نیست. محسن مهدیان در کتاب «خبرخوب، به مثابه یک رویکرد رسانه‌ای» این ذهنیت کلیشه‌ای را زیر سؤال می‌برد. فاطمه حسینی، پژوهشگر با نگاهی به کتاب مهدیان، ویژگی‌ها و مؤلفه‌های ساختاری «خبر خوب» را تدوین و در بخش پژوهش خبری خبرگزاری صداوسیما منتشر کرده است. در ادامه با این رویکرد آشنا می‌شوید.
اهمیت خبر در هدایت افکار عمومی
خبر در دنیای رسانه‌ای امروز را شاید بتوان مهم‌ترین و کلیدی‌ترین محصول ارتباطی اثرگذار در هدایت افکار عمومی به شمار آورد. تنوع رسانه‌ای که به واسطه توسعه فناوری شکل گرفته و روزبه‌روز در حال گسترش است، با شکل دادن و بسط دادن «شهروند خبرنگاران» و «رسانه خبرنگاران» مدام در حال جابه‌جایی ذائقه مخاطب و مصرف رسانه‌ای خبر است.
این جریان برای ادامه حیات و زنده ماندن نیاز به مخاطب دارد؛ مخاطبی که بتواند پیوند ناگسستنی با اخبار برقرار کند و خبر جزء جدایی‌ناپذیر زندگی او شود، اما آنچه در این میان اهمیت می‌یابد، نتیجه و اثری است که خبر باید در جهت رشد و بالندگی جامعه ایفا کند؛ موضوع مهمی که اگر چه در بیان اهمیت و هدف خبر همواره عنوان می‌شود، اما در دنیای «پرخبری» امروز مورد غفلت واقع شده و اخبار منفی یا خنثی به سهل‌الوصول‌ترین گزینه رقابتی میان رسانه‌ها برای جلب توجه مخاطبان تبدیل شده، در حالی که جامعه برای ایجاد حرکت و امید به سمت آینده‌ای روشن و همچنین نهادینه کردن نشاط و شادابی نیازمند اخباری است که ضمن بیان نواقص و کاستی‌ها، مسیر حرکت، امید و نشاط اجتماعی را رقم بزند. چنین خبری را محسن مهدیان، فعال رسانه‌ای «خبر خوب» می‌نامد که در کتابی با همین عنوان نیز به چاپ رسانده و با نگاهی متفاوت به خبر و مؤلفه‌های آن، ویژگی‌ها، ساختار و کارکرد‌های آن را بر پایه آموزه‌های معرفتی شرح داده است. به اعتقاد وی، «خبر خوب» تنها به اخبار مثبت محدود نمی‌شود بلکه خبر منفی نیز می‌تواند در دل خود روزنه‌هایی از امید، نشاط و حرکت در جامعه را جای دهد.
ویژگی‌های خبر خوب چیست؟
- خبر خوب یک راهبرد برای درست دیدن و درست روایت کردن خبر است، فارغ از اینکه خبر از خوبی‌ها دهد یا بدی‌ها.
- خبر خوب معطوف به نتیجه خبر در مخاطب است. خبر خوب خبری است که مخاطب را به حرکت وامی دارد نه نشستن.
- خبر خوب، خبری است حکیمانه. خبر خوب خبری است که در مخاطب برانگیختگی ایجاد می‌کند؛ حرکت در جهت رشد و سازندگی؛ حرکت برای ارتقای زندگی.
- خبر خوب یک اصل کلیدی در بطن خودش نهفته دارد و آن هم امیدواری است. هر اقدامی که به ناامیدی منجر شود محکوم به انحراف است.
- خبر خوب، مسئولیت اجتماعی خبرنگار در مواجهه با مخاطب است، اما مسئولیت اجتماعی خبر تنها این نیست که چه خبری را بگوییم و چه نگوییم. مسئولیت اجتماعی مستند به این است که چطور ببینیم و چطور روایت کنیم تا مخاطب امیدوار و تشویق به حرکت شود. همچنین رویکرد خبر خوب در رسانه توجه دادن به مسئولیت اجتماعی است، یعنی نگاه راهبردی به مسائل، تلاش برای امیدبخشی و در نهایت حرکت و تعالی جامعه است.
- خبر خوب، نه خبر تخدیری است نه تحمیقی. تخدیری نیست، یعنی قرار نیست با خبر خوب جامعه به خلسه رود. تحمیقی هم نیست، یعنی قرار نیست تلخی‌ها را نبیند. قرار نیست از کنار اشکالات عبور کند و نقد‌ها و کم و کسری‌ها را به حساب نیاورد. ندیدن اشکالات به همان اندازه ضعف است که ندیدن خوبی‌ها.
- خبر خوب در توجه کردن به نقاط مثبت در دل آسیب‌هاست که نه تنها جامعه را به حرکت وادار می‌کند، بلکه خود آسیب را هم تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و موجب می‌شود آسیب نیز رنگ تغییر و اصلاح بگیرد.
- خبر خوب خبری است که سطحی از ادراک زیبایی‌شناختی مخاطب را درگیر سازد.
- خبر خوب، یعنی عمیق دیدن یا راهبردی دیدن. عمیق دیدن جان یک رویداد است و راهبردی دیدن قدرت حرکت‌بخشی رویداد، یعنی یک آسیب را با همه جزئیات و لایه‌های آن ببینیم، اگر هر آسیبی را با دقت به جزئیات و همه وجوه و ابعاد آن ببینیم، مشاهده خواهیم کرد اشکالات منشأ حرکت ما می‌شوند نه توقف ما.
- خبر خوب درست دیدن و درست روایت کردن است، بنابراین خبر خوب سبک مواجهه درست با خبر بد است.
- توجه به مخاطب نیز در راهبرد خبر خوب یک اصل کلیدی است.
- خبر خوب همچنین یک راهبرد رسانه‌ای است که باید بتواند به همه حوزه‌های بینشی در رسانه‌ها جهت دهد؛ زاویه دیدی که خبر خوب به رسانه می‌دهد، همه حوزه‌های رسانه‌ای را رنگ امید می‌بخشد و نتیجه آن نیز حرکت و امید است.
- و در نهایت، خبر خوب به صورت خلاصه، یک جمله است: «دیدن زیبایی‌ها و زیبا دیدن‌ها»، وقتی می‌گوییم خبر خوب همه ذهن‌ها به سمت دیدن زیبایی‌ها می‌رود. درست است، اما همه ماجرا در دیدن زیبایی‌ها نیست. زیبا دیدن بلکه مهم‌تر از دیدن زیبایی‌هاست. زیبا دیدن یعنی آسیب‌ها و اشکالات را ببینیم، اما حرکت زندگی و حرکت جامعه را هم در دل آن ببینیم.
