تأسیس ستاد دیه از دستاورد‌های انقلاب اسلامی است و این نهاد خدمت‌رسان با نیت خالص شهید لاجوردی بنا نهاده شد. از ابتدای فعالیت ستاد دیه در سه دهه اخیر، گرفتاری بیش از ۱۵۰ هزار زندانی جرائم غیرعمد و به تبع آن، مشکل و گره همین تعداد خانواده ایرانی حل و فصل شده است.
در ستاد دیه زندانیان جرائم غیرعمد آزاد می‌شوند و افرادی که مرتکب جرائم عمد می‌شوند تحت پوشش کمک‌های خیرین ستاد دیه قرار نمی‌گیرند.
* ۹۸ درصد بدهکار مالی
نهاد حمایتی ستاد دیه با عنوان ستاد مردمی رسیدگی به امور دیه و کمک به زندانیان نیازمند ثبت شده و از رمضان سال ۱۳۶۹ فعالیت خود را شروع کرده است. هم اکنون بیش از ۹۸ درصد مراجعان و مددجویان این نهاد را بدهکاران مالی تشکیل می‌دهند.
از جمعیت ۴هزار و ۲۲۷ نفری زندانیان جرائم غیرعمد در کشور هم تنها ۵/۲ درصد بدهکار دیات ناشی از حوادث کارگاهی، تصادفات رانندگی یا موضوعات شبه‌عمد هستند.
در حال حاضر در سطح کشور استان‌های زنجان، بوشهر، اردبیل، ایلام و اصفهان فاقد زندانی بدهکار دیه ناشی از تصادفات هستند. در مقابل استان‌هایی، چون فارس با میزبانی از ۴۱ مددجو و البرز با نگهداری از ۳۰ بدهکار بیشترین آمار زندانیان دیات غیرعمد را دارند.
از ابتدای امسال تاکنون ۶ هزار و ۳۶۲ زندانی جرائم غیرعمد از سطح زندان‌های سراسر کشور با کمک خیرین ستاد دیه آزاد شده‌اند که از میان این تعداد محکوم ۲۵۲ نفر زن و ۶۱۱۰ نفر هم مرد بوده‌اند.
مجموع بدهی زندانیان آزاد شده بیش از ۳ هزار میلیارد تومان بوده که ستاد دیه با کمک مددکاران زندان‌ها، شورای حل اختلاف و اعضای کمیته صلح و سازش ستاد دیه، توانسته است بیش از نیمی از مبلغ را از شکات گذشت بگیرد.
* صدرنشینی اصفهان
بیشترین آزادی زندانیان جرائم غیرعمد متعلق به اصفهان است و خیرین این استان توانسته‌اند در این بازه زمانی تعداد ۵۵۲ نفر را آزاد کنند. آذربایجان‌شرقی با آزادی ۴۳۷ نفر محکوم، فارس با استخلاص ۳۶۸ زندانی و خراسان رضوی با فراهم کردن زمینه رهایی ۳۳۶ محبوس در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
در تفکیک جرائم این زندانیان آزاد شده ۶۱۶۷ نفر بدهکار مالی ناشی از چک، مهریه و نفقه بوده‌اند. ۷۸ نفر بابت دیه ناشی از حوادث رانندگی و کارگاهی و ۵۶ نفر هم به علت صدمه‌های غیرعمد بدنی مشمول پرداخت دیه بوده‌اند.
به گزارش تارنمای ستاد دیه کشور، با توجه به آمار قابل توجه تصادفات جاده‌ای و محکومیت مقصران این تصادفات به پرداخت دیه، بخش زیادی از زندانیان جرائم غیرعمد را همین مقصران حوادث رانندگی تشکیل می‌دهد. در برخی از این حوادث رانندگی، به دلیل نداشتن تمکن مالی فرد خاطی، منجر به حکم حبس برای راننده می‌شود. در همین زمینه سامانه فیلیمو به منظور انجام مسئولیت اجتماعی و ترویج کمک به زندانیان مالی (حوادث جاده‌ای)، تصمیم به فروش نیسان آبی گرفته است.
* نیسان آبی می‌تازد
«نیسان آبی» خودروی محبوب یک سریال کمدی با همین نام و با صداپیشگی بهادر مالکی است که با هدف آزادی زندانیان تحت حمایت ستاد دیه از طریق تارنمای esam. ir به فروش می‌رسد.
این مزایده با قیمت پایه ۲۰۰ میلیون تومان از ساعت ۸ صبح چهاردهم اسفند شروع شد و تا یک هفته ادامه خواهد داشت. طبق اظهار عوامل سازنده این سریال که به کارگردانی منوچهر هادی از مهر ماه امسال پخش خود را در شبکه نمایش خانگی آغاز کرده است، خودروی نیسان یاد شده ظرف دو تا چهار روز بعد از مزایده به برنده، تحویل داده می‌شود.
شرایط سخت معیشتی، تزاید قوانین و مقررات محدودکننده و افزایش دامنه ارتکاب جرائم مالی باعث شده است نمایندگی‌های ستاد دیه در سراسر کشور تمرکز خود را در حل این معضلات بگذارند. در واقع نمایندگی‌های ستاد دیه در راستای رهایی بدهکاران ناشی از صدور چک، امضای سفته، قبولی ضمانت‌های بانکی و تعهدات انجام نشده مهریه و نفقه متمرکز بوده و به شناسایی واجدین شرایط و بررسی زمینه‌های آزادی این افراد می‌پردازند.
* بی‌خیالی دولتی‌ها به زندانیان غیرعمد
اخیراً هم هیئت امنای ستاد دیه کشور با تأکید بر نقش مجازات‌های جایگزین حبس در تعدیل جمعیت زندان‌ها به ایسنا گفت: در ماه‌های اخیر بعد از اصلاح برخی قوانین پولی و بانکی هرچند آمار ورودی‌ها به زندان در قبال محکومان جرائم غیرعمد سیر نزولی داشته است، اما در شرایط فعلی بالغ بر ۴ هزار نفر بابت تضامین یا ارائه اوراق بانکی (بدون پشتوانه) در بند گرفتار آمده‌اند.
از سوی دیگر تاکنون نهاد‌های دولتی در آزادی زندانیان جرائم غیرعمد هم هیچ اقدام مهمی نداشته‌اند. این در حالی است که نهاد‌های دولتی توانایی پرداخت بخشی از بودجه خود برای آزادی زندانیان جرائم غیرعمد را دارند.
در سرفصل‌های بودجه دولت متأسفانه برای امر حسنه «آزادی زندانیان جرائم غیرعمد» اعتباری در نظر گرفته نشده است. حال آنکه با توجه به مصائب حبس برای این مددجویان و معضلات ناشی از این احکام برای خانواده محبوسان، این امکان وجود دارد تا به استناد بند‌های ۱۶ و ۱۷ اعتبارات مربوط به شهرداری‌ها، رقمی را برای این امر مهم اختصاص داد.
ناگفته نماند که شیوع ویروس کرونا و نبود امکان برگزاری جشن گلریزان به علت ضرورت پرهیز از تجمع و رعایت فاصله اجتماعی، کار ستاد دیه را برای جمع‌آوری کمک‌های مردمی و آزاد کردن زندانیان سخت کرد.
