ممنوع‌الخروج کردن، یعنی براساس قانون حق خروج از کشور از شخص گرفته شود و برای این مسئله باید دلایل کافی وجود داشته باشد؛ به این منظور روش‌های متعددی وجود دارد.
موارد زیر از جمله شایع‌ترین روش‌های ممنوع‌الخروج کردن افراد محسوب می‌شوند. این موارد عبارتند از:
ممنوع‌الخروج کردن بدهکاران به دولت
براساس قانون گذرنامه تمامی افراد دارای شخصیت حقیقی و حقوقی چنانچه بدهی اعم از مالیات یا سایر بدهی‌های دیگر داشته باشند، اجازه خروج از کشور را ندارند، مگر اینکه بدهی خود را تسویه کنند.
طبق ماده ۱۷ قانون گذرنامه، دولت می‌تواند از صدور گذرنامه خروج بدهکاران قطعی مالیاتی و اجرای دادگستری و ثبت اسناد و متخلفین تعهدات ارزی براساس مقررات و ضوابط طبق آیین‌نامه جلوگیری کند، بنابراین طبق ماده ۱۷قانون گذرنامه و همچنین ماده۲۰۲ قانون مالیات‌های مستقیم، افراد با داشتن بدهی به دولت اجازه خروج از کشور را ندارند.
ممنوع‌الخروج کردن مجرمان تبعه ایرانی
اگر شخصی تبعه ایران باشد و در داخل کشور خود یا حتی در کشور خارجی خلاف قانون مرتکب جرمی شود که خلاف اخلاق حسنه یا نظم عمومی باشد، پس از بازگشت به ایران تا زمانی که دوره مجازات خود را طی نکند، مجرم است. در نتیجه این فرد اجازه خروج از کشور را ندارد و برای این مسئله سه ماده قانون شایع وجود دارد که عبارتند از:
ماده ۱۸۸ قانون آیین دادرسی کیفری تصریح کرده است: «تا هنگامی که به متهم دسترسی حاصل نشده است، بازپرس می‌تواند با توجه به اهمیت و ادله وقوع جرم، دستور منع خروج متهم را از کشور صادر کند.»
بند ت ماده ۲۴۷ قانون آیین دادرسی کیفری می‌گوید: «بازپرس می‌تواند متناسب با جرم ارتکابی، علاوه بر صدور قرار تأمین، قرار نظارت قضایی را که شامل یک یا چند مورد از دستور‌های زیر است، برای مدت معین صادر کند.... بند ث: ممنوعیت خروج از کشور...»
همچنین ماده ۵۰۹ قانون آیین دادرسی کیفری می‌گوید: «هرگاه اقدامات قاضی اجرای احکام کیفری منتهی به دسترسی به محکوم علیه نشود و بیم فرار وی از کشور باشد، می‌تواند دستور منع خروج او را از کشور صادر کند و به مراجع قانونی اعلام کند، اما به‌محض حضور یا دستگیری محکوم علیه نسبت به لغو این دستور اقدام می‌کند.»
ممنوع‌الخروج کردن بدهکاران
برای ممنوع‌الخروج کردن بدهکاران با توجه به نوع بدهی روش‌های متعددی وجود دارد. در این روش افرادی که حکم بدهی آنها قطعیت یافته است در صورتی که بدهی آنها نقدی یا حتی غیرنقدی باشد، امکان خروج از کشور را ندارد و طلبکار قادر به اقدام جهت ممنوع‌الخروج کردن شخص است.
ماده ۱۷ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی هم بر این مسئله تأکید کرده و می‌گوید: دادگاه رسیدگی‌کننده به اعسار ضمن صدور حکم اعسار، شخصی را که با هدف فرار از پرداخت دین مرتکب تقصیر شده است تا موجب اعسار وی گردد، با توجه به میزان بدهی، نوع تقصیر، تعدد و تکرار آن به مدت شش‌ماه تا دو سال به یک یا چند مورد از محرومیت‌های زیر محکوم می‌کند.
براساس موارد و شرایط زیر هم می‌توان جهت ممنوع‌الخروج کردن شخص با بدهی اقدام کرد. این موارد عبارتند از:
ممنوعیت به دلیل مهریه
زمانی که خانمی مهریه خود را به اجرا گذاشته و مرد نسبت به پرداخت آن اقدام نکرده باشد، زن می‌تواند حکم جلب آن را گرفته و با او مشابه مجرمین برخورد کند و در صورتی که حتی طلاق نیز نگرفته باشد، برای ممنوع‌الخروج کردن او اقدام نماید.
ممنوع‌الخروج کردن مدیران شرکت‌ها
مدیرانی که وام دریافت کرده و نسبت به تسویه‌حساب اقدام نکرده‌اند، بانک مرکزی قادر به ممنوع‌الخروج کردن این افراد خواهد بود.
ممنوع‌الخروج کردن زوجه
خانم‌هایی که مجرد هستند، برای خروج از کشور باید حتماً اجازه پدر یا جد پدری را داشته باشند و اگر پدر یا جد پدری رضایت نداشته باشند، می‌توانند برای ممنوع‌الخروج کردن زوجه اقدام کنند.
شیوه اطلاع از ممنوع‌الخروج شدن
برای اینکه متوجه شوید ممنوع‌الخروج هستید یا خیر می‌توانید به سازمان اسناد و املاک کشور به آدرس exitban. ssaa. ir مراجعه و پس از واردکردن اطلاعات وضعیت اجازه خروج خود را بررسی کنید.
درباره مدت اعتبار ممنوع‌الخروج بودن هم باید گفت که طبق ماده ۲۴۸ قانون دادرسی کیفری مدت ممنوع‌الخروج بودن شش ماه است و قابلیت تمدید نیز دارد.
