گستره فرهنگی کشورِ با سابقه ایران که از بزرگ‌ترین خاستگاه‌های تمدن و فرهنگ بشری بوده است، مسئولان و عوامل رادیوایران را بر آن داشت تا اقدام به طراحی و پخش برنامه «پارسی‌گویان» کنند که هم اکنون پرآوازه شده است. این برنامه بخشی از منظومه‌ای است که رادیوایران برای پاسداشت و ترویج فرهنگ زبان و ادبیات فارسی به انجام می‌رساند. این برنامه به گستره «جهان فارسی» می‌پردازد؛ جهانی که امروزه بسی بزرگ‌تر از مرز‌های جغرافیایی است و از شرق دور تا مرز‌های آفریقا را دربرمی‌گیرد و فضای فرهنگی ایرانی را شکل می‌دهد.
«پارسی‌گویان» و معرفی آثار ایرانی در گستره جهان امروز
دکتر محمدجعفر محمدزاده، مدیر رادیوایران که خود دانش‌آموخته زبان و ادبیات فارسی است، با اشاره به حجم آثار اندیشه‌ای، ادبی و هنری که ایرانیان تولید کرده‌اند آن را کم‌نظیر دانسته و بازتاب این سعی با صفا و کوشش بی‌پایان را وظیفه یکایک ایرانیان می‌داند. محمدزاده می‌گوید: «ایرانیان از دوران باستان از مؤلفان حکمت و اندیشه بوده و آثار حکمی، ادبی و علمی متعددی را به دنیا عرضه کرده‌اند. با آنکه بخش زیادی از این آثار در طول تاریخ نابود شده است، اما آنچه باقی مانده نیز بر متفکران و هنرمندان جهانی تأثیر خود را نهاده و فیلسوفان و اندیشمندان بسیاری را می‌شناسیم که از آثار این دوره تأثیر پذیرفته‌اند. تصویر جهان پس از مرگ و تألیف آثار ادبی در این زمینه که قرن‌ها بعد در بین غربیان رواج یافته ابتدا در آثار باستانی و داستانی ایرانی بازتاب پیدا کرده است. کتاب «ارداویرافنامه» نمونه‌ای است که اهمیت ادبی و هنری ویژه‌ای دارد و قرن‌ها بعد «دانته» از این اندیشه وام می‌گیرد و «کمدی الهی» را خلق می‌کند. دوران پس از اسلام، دوران شکوفایی حکمی، ادبی، هنری و علمی ایرانیان است و خالقان این دوره از شکوفایی علوم اسلامی، معمولاً ایرانی بوده‌اند و آثارشان علوم مختلف را پرورانده، بسط داده و به نقاط دیگر دنیا کشانده است. روی همین اصل طراحی برنامه «پارسی‌گویان» صورت پذیرفت تا هم از آثار گذشته بگوید و هم آثار ایرانی را در گستره جهان امروز شناسایی و معرفی کند.» مدیر رادیوایران در ادامه می‌گوید: «امروزه در فراخنایی بزرگ از جهان، از پاکستان، هندوستان و بنگلادش گرفته تا تبت و اوراسیا و بوسنی و فلسطین و ترکیه و مصر، ردپای فرهنگ ایرانی و جهان فارسی وجود دارد و بر ماست در حد خویش برای بازتاب آن بکوشیم. شاید باور نکنید، اما در زبان مردم بوسنی بیشتر از هزارو ۶۰۰ واژه فارسی وجود دارد، زبان رسمی ترکیه کنونی قرن‌ها فارسی بوده و بیشتر از ۶ هزار واژه فارسی در این کشور استفاده می‌شود.» وی می‌افزاید: «سرود کشور پاکستان فارسی است و در زبان اردو و هندی، واژه‌های بی‌شماری را می‌توان یافت که از فارسی به آن‌ها راه پیدا کرده است، حتی در تبت منطقه‌ای وجود دارد که به زبان فارسی سخن می‌گویند و یادگار زمانی است که در اندازه و وسعت یک قاره، مردم دنیا به زبان فارسی سخن می‌گفته‌اند و از دُر دریای دری بهره‌مند شده‌اند. خوشبختانه برنامه «پارسی‌گویان» طرفداران خودش را پیدا کرده و سعی برنامه‌سازان بر آن است تا با رعایت ایجاز و هنروری بتوانند از این میراث کهن بهره ببرند.»
فارسی یک زبان مادری است
یدالله گودرزی، مدیر گروه فرهنگ و ادب رادیو ایران درباره این برنامه می‌گوید: «باید بگویم که دنیای زبان، دنیای بیکرانه‌ای است مخصوصاً زبان‌هایی مثل فارسی که یک فرهنگ را پدید آورده‌اند. بنده در بحث زبان‌شناسی به دو گونه زبان معتقد هستم، یعنی در عرصه جهان، ما دو گونه زبان داریم؛ یکی زبان‌های معمولی یعنی زبان‌هایی که بیشتر برای ارتباط استفاده شده و می‌شوند و دیگر «ابَر زبان». ابرزبان‌ها شامل دبیره‌ها و زبان‌هایی هستند که غنای ادبی جهانی دارند، یک فرهنگ را پدید آورده و خود را فراتر از زبان در فضای جهانی مطرح کرده‌اند. از اینگونه اَبَرزبان‌ها مثل فارسی می‌توانیم به عربی، فرانسه و انگلیسی اشاره کنیم، زیرا در این زبان‌ها آثاری وجود دارند که جامعه جهانی را تحت تأثیر قرار داده و خود را به عنوان «زبان مادر» مطرح کرده‌اند، یعنی زبان‌هایی که طیف وسیعی از پدیده‌های تمدنی، ادبی و محصولاتشان زیرمجموعه آن‌ها قرار می‌گیرند. زبان فارسی دارای چنین ویژگی‌های است و بر یکایک ما واجب است با توجه و عنایت بیش از پیش به این منظومه غنی تمدنی و فرهنگی داشته باشیم.»
آشنایی با گستره زبان فارسی
حسن همایی علاوه بر گویندگی در برنامه «پارسی‌گویان» شعر هم می‌گوید، از شاگردان استاد مرحوم حسین منزوی بوده است. همایی به «جوان» می‌گوید: «وقتی آثار فارسی‌زبانان را می‌خوانم عمیقاً لذت می‌برم چراکه خودشان انتخاب کرده‌اند تا با زبانی که زبان شعر و ادب است، سخن بگویند هر بار که حرف کارشناسی را در این برنامه می‌شنوم با فضایی تازه از گستره زبان فارسی آشنا می‌شوم.» برای آشنایی بیشتر با برنامه پارسی‌گویان و موضوعات آن هر هفته روز‌های پنج‌شنبه ساعت ۱۶ شنونده رادیو ایران باشید. این برنامه به کارشناسی مژگان نظری، گزارشگری نوید دانشفر و هماهنگی اکرم خیرخواه تولید و پخش می‌شود و بازپخش آن روز‌های سه‌شنبه بعد از خبر ساعت ۲۳ است.
