سرویس بینالملل جوان آنلاین: دولت بایدن اینطور وانمود میکند که منتظر ازسرگیری مذاکرات وین در دولت رئیسی است؛ مذاکراتی که محور آن برگشتن امریکا به برجام است، ولی از همین حالا روضه «اما و اگر» راه انداخته و گفته که اگر ایران به فعالیتهای هستهای خود ادامه دهد، برجام نمیتواند به طور کامل دوباره به دست بیاید: «توپ در زمین ایران است.»
حالا دیگر پنج هفتهای است که مذاکرات وین برای برگشتن امریکا به برجام متوقف شده؛ مکثی که البته بخشی از آن به انتقال قدرت در تهران برمیگردد و قسمت دیگری هم مربوط است به اختلافات کلیدی که شکافهایی جدی ایجاد کرده است. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا روز پنج شنبه یک بار دیگر گفت امریکا به دیپلماسی متعهد است «اما این روند نمیتواند نامحدود ادامه یابد». بلینکن ظاهراً به طور تلویحی به این اشاره میکند که با تعویق مذاکرات که ناشی از شرایط انتقال قدرت از دولت روحانی به دولت رئیسی است، مشکلی ندارد، ولی این طور وانمود میکند که مشکل، پیشرفت برنامه هستهای ایران طی این مدت است؛ موضوعی که به گفته بلینکن ممکن است منجر به این شود که توافق «برنامه جامع اقدام مشترک» به طور کامل دوباره به دست نیاید. وزیر خارجه دولت بایدن گفته که امریکا به روشنی «حسن نیت و تمایل» خود را برای بازگشت دوجانبه به توافق نشان داده است و اکنون «توپ در زمین ایران است» و ایران باید تصمیم بگیرد. در حالی که امریکا در حال حاضر تنها طرفی است که رسماً از برجام خارج شده، بلینکن به شبکه الجزیره گفته که «ایران هنوز تصمیمی مهم برای بازگشت به توافق هستهای نگرفته است.»موازی با موضعگیری بلینکن، مقامهای امریکایی در گفتگوهای غیر رسمی، موضع دولت بایدن را با صراحت بیشتری بیان میکنند. یک مقام ارشد امریکایی در گفتگو با اکسیوس گفته که هرچند دولت بایدن در حال رصد بحثهای عمومی در ایران است، ولی هیچ چیز قطعی درباره موضع دولت آتی نشنیده است. این مقام امریکایی هم مانند بایدن هشدار داده که پنجره برای رسیدن به توافق مدت زیادی باز نمیماند و ایران باید سریعاً به میز (مذاکره) بازگردد. او گفته است: «امیدواریم آنها فکر نکنند به این خاطر که سرسختتر هستند چیزی بیش از دولت قبلی به دست میآورند.»
فراتر از انتقال قدرت
عباس عراقچی اواخر تیرماه برای اولین بار تأیید کرد که مکث مذاکرات در وین، به دلیل قرار داشتن ایران در دوران انتقالی است: «یک انتقال دموکراتیک قدرت در تهران در حال انجام است. روشن است که گفتگوهای وین باید منتظر دولت جدید در ایران بماند. این اقتضای هر دموکراسی است.» امریکا دستکم از دو هفته قبل از صحبتهای عراقچی، مسئله گسترش برنامه هستهای ایران همزمان با وقفه مذاکرات را مطرح کرده و میگوید ادامه این وضعیت، بازگشت به برجام را به شکل و شمایل کنونی ناممکن خواهد کرد؛ موضوعی که روز پنج شنبه هم در سخنان آنتونی بلینکن تکرار شد. با این حال، آشکار شدن برخی اختلافات کلیدی بین ایران و امریکا طی روزهای اخیر، نشان میدهد که وقفه مذاکرات در وین صرفاً به مسئله انتقال قدرت در تهران مربوط نیست. عباس عراقچی، مذاکرهکننده ارشد ایرانی روز ششم تیر بعد از پایان دور ششم مذاکرات، گفت که یک سری مسائل باقی مانده که مذاکره درباره آنها به اندازه کافی صورت گرفته و «زمان تصمیمگیری کشورها فرا رسیده است.» اشاره تلویحی عراقچی به وجود نوعی بنبست در مذاکرات به دلیل باقی ماندن اختلافات بود؛ موضوعی که البته عراقچی از کاربرد «بنبست» دربارهاش خودداری کرد.
بعد از سخنان روز چهار شنبه مقام معظم رهبری درباره شرط طرف امریکایی برای گنجاندن بندی که ایران را متعهد به مذاکرات فرابرجامی میکند، کاظم غریبآبادی نفر دوم مذاکرات وین جزئیات بیشتری از محتوای این مذاکرات و اختلافات موجود بیان کرد. هرچند نیویورکتایمز دیروز نوشت که موضعگیری رهبری «تداوم روند مذاکرات هستهای وین را رد نکرده و آن را با شکست رو بهرو نکرده»ولی جزئیاتی که غریبآبادی بیان کرده، نشاندهنده باقی ماندن اختلافات جدی بین طرفین است. غریبآبادی گفته که امریکا میخواهد توافق هستهای را برای برنامه موشکی و منطقه گروگان بگیرد: «امریکا و طرفهای غربی برای پیشبرد تفاهم و نهاییکردن آن و همچنین رفع برخی تحریمها، اصرار کردند که بندی در بیانیه وزرا در خصوص گفتگوهای بیشتر در آینده برای سه موضوع درج شود؛ اول، اقدامات بیشتر در مورد تقویت مؤثر روابط اقتصادی و تجارت بینالملل ایران شامل تغییر در سیاست تحریمی امریکا. دوم، تضمین منافع عدم اشاعهای برجام در درازمدت و سوم، گامهایی برای حمایت و تقویت امنیت منطقهای در میان کشورهای منطقه خلیج فارس شامل کاهش تنش و اقدامات اعتمادساز از طریق گفتگو در منطقه.»
۷ اختلاف کلیدی در وین
غریبآبادی میگوید که امریکاییها ادعا میکنند آمادهاند به تعهدات خود تحت تفاهم هستهای برگردند و تحریمهای مغایر با آن را بردارند، ولی او هفت مورد کلیدی را که امریکا حاضر به توافق درباره آنها نیست بیان کرده است. به گفته غریبآبادی، امریکا حاضر به لغو دستور اجرایی تحریم تسلیحات متعارف نشده که کاملاً با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و برجام در تناقض آشکار است. همچنین امریکا حاضر به برداشتن تحریمها علیه بیش از ۵۰۰ نفر از اشخاص حقیقی و حقوقی نشده که دولت ترامپ آنها را اعمال کرده است. نماینده ایران در وین میگوید که امریکا حاضر به ارائه تضمین در مورد عدم تکرار رفتارهای مشابه دولت قبل در قبال تفاهم هستهای نیست و در طول مذاکرات وین حاضر به بحث درباره خسارات وارده به ایران در اثر خروج یکجانبه و غیرقانونی از تفاهم هستهای نشده است. به گفته نماینده ایران امریکا همچنان حاضر نیست به عنوان طرفی که ابتدا از برجام خارج شده، ابتدا «تمامی تعهدات خود را انجام» بدهد. غریبآبادی که در گفتگو با سایت KHAMENEI. IR صحبت میکرد تأکید کرده که آنچه که برای ایران باید دستورکار اساسی و با اولویت باشد، رفع عملی تحریمهاست. امریکا و غرب باید هر آنچه را که در این زمینه لازم است عملاً پذیرفته و اجرا کنند و این مغایرتی با برجام نخواهد داشت و فراتر از آن نیست. او تأکید میکند که مذاکرات صرفاً باید هستهای باشد و طرح و بررسی هرگونه ایده غیرمرتبط باید از دستور کار حذف شود. حضور و نفوذ منطقهای و موشک ابزار قدرت ایران است و بههیچوجه قابل مذاکره نخواهد بود.