حکومت امریکا برخلاف اینکه ژست دفاع از حقوق بشر را می‌گیرد، اما دچار تناقض‌گویی‌های فراوان در این زمینه است. کشور‌های زیادی تاکنون قربانی حقوق بشر امریکایی شده‌اند و این روند همچنان ادامه دارد. مردم ایران حقوق بشر امریکایی را به طرز واضحی احساس کرده‌اند؛ تا جایی که این هفته به عنوان هفته افشای حقوق بشر امریکایی در کشور نامگذاری شده است.
از آنجایی که امریکا در دیوان بین‌المللی کیفری عضویت ندارد و بررسی جنایت جنگی فرماندهان امریکایی در این دادگاه فقط با عضویت امکان‌پذیر است، جنایات جنگی ایالات متحده در هیچ دادگاه بین‌المللی پیگیری نشده و نمی‌شود.
امریکا، استاد تئاتر بازی در حقوق بشر
امریکایی‌ها مدعی هستند اعلامیه جهانی حقوق بشر در سال ۱۹۴۸ میلادی با تلاش آنها به تصویب رسید. این سخن درست است، اما تلاش برای تصویب این اعلامیه از سوی آنها، یک تلاش فریبکارانه بود چراکه امریکا رفتار‌های دوگانه‌ای در رابطه با حقوق بشر دارد.
ایالات متحده برخی معاهدات بین‌المللی حقوق بشر را امضا نکرده؛ آن تعدادی هم که امضا کرده، در مجالس قانونگذاری خود تصویب نکرده است. در واقع معاهدات بین‌المللی نخست در کنوانسیون‌ها و مجامع بین‌المللی توسط نمایندگان دولت‌ها امضا می‌شود و در ادامه از سوی مجالس قانونگذاری هر کشوری به تصویب می‌رسند.
فقط سه نهاد بین‌المللی هستند که امریکایی‌ها مورد پذیرش قرار داده‌اند. میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به علاوه کنوانسیون رفع انواع تبعیض علیه زنان و نیز کنوانسیون کودک تاکنون مورد پذیرش ایالات متحده بوده است. همین سه معاهده امضاشده هم در کنگره امریکا به تصویب نرسیده است. سایر نهاد اساسی حقوق بشر همچون کنوانسیون حقوق کارگران، میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و... از سوی امریکایی‌ها امضا نشده است.
ایالات متحده در عرصه حقوق بین‌الملل با وجود ادعا‌هایی که دارد، هر کاری کرده نمایشی بوده و حتماً به این دلیل است که در مواقع ضروری بتواند از فشار‌های جهانی در این خصوص خارج شود.
رخداد‌های تاریخی این هفته در تقویم ضد حقوق بشری امریکا علیه ایران قابل توجه است. سوءقصد نافرجام به رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی) در ۰۶/۰۴/۱۳۶۰ توسط گروهک فرقان، بمب‌گذاری دفتر مرکزی حزب جمهوری در ۰۷/۰۴/۱۳۶۰ توسط سازمان منافقین و به شهادت رساندن آیت‌الله بهشتی و ۷۲ نفر از یاران ایشان، بمباران شیمیایی سردشت توسط جنگنده‌های بعثی در ۰۷/۰۴/۱۳۶۶ که به شهادت ۱۱۰ نفر و مجروح شدن حدود ۵ هزار تن انجامید و همچنین به شهادت رساندن آیت‌الله صدوقی نماینده حضرت امام خمینی و امام جمعه یزد در ۱۱/۰۴/۱۳۶۱ توسط گروهک منافقین و در آخر شلیک موشک به هواپیمای مسافربری ایرباس ایران توسط ناو امریکایی وینسنس در ۱۲/ ۰۴/۱۳۶۶ که منجر به شهادت تمامی ۲۹۰ نفر مسافر و خدمه آن هواپیما شد.
هفته افشای حقوق بشر امریکایی باید آیینه‌ای برای انعکاس نفاق و دروغ‌گویی قدرت‌های استکباری مدعی حقوق بشر و فرصتی برای افشاگری چهره واقعی امریکای جنایتکار باشد.
حدود چهار دهه است که امریکایی‌ها به بهانه‌های مختلف پول ایران را در دنیا بلوکه و مصادره می‌کنند. با مروری بر ماجرای انفجار مرکز تفنگداران امریکا در لبنان (۳۸ سال پیش)، این موضوع روشن‌تر می‌شود، در این ماجرا امریکا بدون هیچ استنادی ایران را محکوم به مداخله کرد.
امریکا برخلاف حقوق بین‌الملل مدعی است که ایران از حمله به نیروهایش حمایت معنوی کرده است و به این بهانه در دادگاه‌های امریکا اعلام کردند که هر فردی که با تفنگداران نسبت قانونی و حتی غیرقانونی (در حد دوستی) داشته، می‌تواند علیه ایران ارائه شکایت کرده و خسارت تنبیهی یا Punitive Damage درخواست کند.
از سوی دیگر در حالی که جریمه‌های مالی بین‌المللی در اروپا مبلغ اندکی است، اما این میزان در امریکا میلیون‌ها دلار است. دستگاه قضایی امریکا در رابطه با ماجرای تفنگداران ایران را محکوم کرده و خسارات تنبیهی را نیز از مبالغ مصادره کرده ایران برمی‌دارند.
اغماض مجامع بین‌المللی در برابر نقض حقوق بشر امریکا
گزارش‌های کمیته حقوق بشر سازمان ملل (از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۷) نشان می‌دهد که امریکا ید طولایی در نقض حقوق بشر در عرصه بین‌المللی داشته است به گونه‌ای که در قضیه گواتمالا رئیس‌جمهور وقت امریکا (کلینتون) مجبور به عذرخواهی می‌شود.
حضور شرکت‌های امریکایی در کشور‌های متعدد با حکومت‌های دیکتاتوری نیز صرفاً به منظور بهره‌برداری از منابع و نیروی کار ارزان بوده و از ناقضان حقوق بشر حمایت می‌کنند.
یمن یکی از کشور‌هایی است که منابع نفتی دست نخورده بسیاری دارد و مردمان آن بسیار فقیر بوده و زندگی سختی را می‌گذرانند. امریکایی‌ها مدتی در یمن به اختلاف‌انگیزی میان «شیعه و سنی» و «شیعه و شیعه» پرداختند تا این سرزمین را با جنگ داخلی درگیر کنند، سپس بحث انتخابات و... مطرح شده و انقلاب یمن پیش آمد.
وقتی دیدند مردم یمن دنبال تعیین سرنوشت خویش هستند با همکاری قدرت‌های دیکتاتور منطقه‌ای چنین جنگ نابرابری را به مردم یمن تحمیل کردند و به طور علنی از متجاوزان و ناقضان حقوق بشر جانبداری می‌کنند، اکنون نیز امریکا از عربستان و امارات به شدت حمایت می‌کند، به طوری که در بمباران‌های اخیر هواپیما‌های امریکایی و کشتی‌های جنگی فرانسوی علیه یمن وارد عمل شدند.
هم‌اکنون ۸ میلیون یمنی در معرض قحطی و گرسنگی قرار دارند. آیا اقدامات انجام شده توسط امریکا علیه یمن، نقض حقوق بشر نیست؟ در آسیای شرقی، آفریقا، امریکای جنوبی و کشور‌های شرق اروپا نیز شاهد رفتار‌های دوگانه امریکا در رابطه با حقوق بشر هستیم.
امریکا در سال ۲۰۰۳ هم رئیس‌جمهوری قانونی گرجستان (ادوارد شواردنادزه) را مجبور به استعفا کرد و همین اقدام را در کشور‌های شرق اروپا به‌خصوص بلاروس در دستور کار دارد. امریکایی‌ها در بحرین و عربستان هم چنین می‌کنند و در شمال عراق از داعش به شدت حمایت کرده و نفت کرکوک را می‌برند و از سوی دیگر هم فشاری که به ایزدی‌ها و کرد‌ها وارد کردند هرگز قابل انکار نیست. نقض حقوق بشر در سوریه و کشتار غیرنظامیان سوری و بمباران‌هایی که اخیراً توسط امریکا انجام شد هم از این دست است. امریکا به بهانه‌های مختلف عراق، سوریه، افغانستان و پاکستان را مورد حمله قرار داده و سپس معذرت‌خواهی می‌کند، چراکه هدفشان، تخریب زیرساخت‌هاست.
گزارش کمیته حقوق بشر سازمان ملل از فعالیت امریکا در افغانستان در حوزه موادمخدر هم قابل توجه است. امریکا به دلیل همین فعالیت‌ها در سال ۲۰۰۱ از کمیته حقوق بشر سازمان ملل اخراج شد و سپس در سال ۲۰۰۲ مجدداً بازگشت.
در سال ۲۰۰۱ هم‌پیمانان امریکا این کشور را از کمیته حقوق بشر اخراج کردند، چراکه دیگر به ستوه آمده بودند! اکنون گسترش مزارع مواد مخدر در افغانستان صرفاً در حوزه‌هایی است که تحت سیطره نیرو‌های امریکایی و نیرو‌های مشترک‌المنافع است، هدفشان نیز سودجویی مالی است.
وضعیت بحرانی افغانستان در حوزه‌های آموزشی و بهداشتی هم از دیگر دستاورد‌های حقوق بشر امریکایی است. این کشور زیرساخت‌های خود را نیز طی یک جنگ طولانی (طالبان، القاعده و...) از دست داده است؛ چرا گزارش‌هایی منتشر نمی‌شود تا معلوم شود که دستاورد افغانستان از حضور نیرو‌های امریکایی و اروپایی چه بوده است؟
امریکایی‌ها در شبه جزیره کره و بالکان و... نیز جنگ‌افروزی کرده و تسلیحات بسیاری را به فروش می‌رسانند. بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار تلفات انسانی در نتیجه بمباران‌های میکروبی علیه مردم عراق گزارش می‌شود.
در جنگ تحمیلی علیه ایران، نماینده دولت امریکا (زبیگنیف برژینسکی) بعد از ملاقات با صدام در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: ما تضاد قابل ملاحظه‌ای بین ایالات متحده و عراق نمی‌بینیم و معتقدیم عراق تصمیم به استقلال دارد و در آرزوی امنیت خلیج عربی (فارس) است. تصور نمی‌کنیم که روابط امریکا و عراق سست شود.
این گونه بود که از عراق حمایت کرده و تسلیحات شیمیایی دادند. در این رابطه نیز امریکا محکوم نشد و صرفاً یک «شیمیدان و تأمین‌کننده هلندی مواد شیمیایی سلاح‌های ممنوعه ارتش عراق» از سوی مراجع بین‌المللی در ارتباط با برنامه سلاح‌های شیمیایی رژیم بعثی محکوم شد.
طی جنگ هشت ساله محموله‌های وسیعی از تسلیحات شیمیایی به عراق منتقل شد، اما این موضوع در هیچ جا منعکس نشد. ما در بمباران شیمیایی سردشت که علیه غیرنظامی‌ها بود ۱۱۰ شهید و ۸ هزار مجروح شیمیایی دادیم که بسیاری از این جانبازان هنوز هم هزینه می‌دهند. در این رابطه هرچند دفتر خدمات حقوق بین‌الملل برای مجروحان اقامه دعوی کرده (نه فقط علیه دولت امریکا، چون ۴۰۰ شرکت خارجی که ۷۰ درصدش امریکایی است در این قضیه نقش داشتند)، اما این موضوع در هیچ جا منعکس نشد.
اغماض مجامع بین‌المللی در رابطه با اقدامات جنایتکارانه امریکا به‌خاطر نفوذ امریکا در این نهادهاست. سهام شرکت‌ها نیز در دست شرکت‌های امریکایی (تراست) به صورت امانت قرار دارد، از این رو بسیاری از کشور‌ها نمی‌توانند با تصمیم‌ها و سیاست‌های خارجی امریکا مخالفت کنند.
ساختار‌های مالی نیز در امریکاست و تمامی مبادلات مالی دنیا از طریق سوئیفت (شرکت تعاونی بین‌المللی در بروکسل) انجام می‌گیرد و دو نفر از پنج هیئت مدیره این شرکت نیز امریکایی بوده و مدیرعامل این شرکت نیز فردی امریکایی است. اتهام به نقض حقوق بشر برای کشور‌هایی که در مقابل امریکا قرار دارند، یک فریبکاری است. جنگ تحمیلی علیه ایران، هدف قرار دادن هواپیمای ایرباس توسط ناو یواس‌اس وینسنس امریکایی و همچنین عدم عذرخواهی امریکا و اعطای نشان لیاقت به فرمانده این ناو نشانگر این است که امریکایی‌ها در زمینه حقوق بشر با غیرنظامی‌ها و ملت ایران مشکل دارند.
جلوگیری از انجام معاملات روزمره تاجر‌های ایرانی و ممانعت در رابطه با واردات برخی دارو‌ها به ایران هم مصداق بارز نقض حقوق بشر است. طبق گزارش اخیر دیوان حقوق بشر، امریکا، ماهانه ۳۰۰ تصویر از زندگی خصوصی شهروندان خود می‌گیرد. امریکا هیچ توجهی به آرای مجامع بین‌المللی ندارد و به بهانه این که احساس خطر کند به سرزمین دیگران وارد شده و دخالت می‌کند. چنانچه شورای امنیت اجازه ورود به عراق، سوریه و... را به امریکا نداده بود، اما امریکا وارد شده و مداخله کرد و متأسفانه سازمان‌های بین‌المللی هم نمی‌توانند در این رابطه کاری کنند چراکه نیازمند حمایت‌های امریکا هستند.
غلامرضا حاجی‌نوری
استادیار دانشکده حقوق و علوم اجتماعی دانشگاه تبریز
باید فکر اینجا را هم می‌کردند!
ایالات متحده همیشه از ابزار اعدام برای فشار حقوق بشری علیه کشور‌های مخالف خود استفاده کرده است. در همین حوزه گزارش‌های سازمان عفو بین‌الملل و دیده‌بان سازمان ملل حقوق بشر، وضعیت حقوق بشر در امریکا را به چالش کشیده‌اند. ایالت‌های مختلف امریکا به صورت گسترده از اعدام استفاده می‌کنند و امریکا یکی از کشور‌هایی است که در زمینه اعدام فعال است و حتی افراد زیر ۱۸ سال نیز اعدام می‌شوند. این مسئله را رسانه‌های امریکایی با وسواس فراوان از مخاطبان مخفی می‌کنند و اخبار اعدام در کشور‌های مخالف خود را به صورت گسترده منتشر می‌کنند.
ایالات متحده بار‌ها برنامه‌های زیادی به عنوان حقوق افراد اعدامی با هزینه‌های کلان اجرا کرده است. هدف از اجرای این برنامه‌ها و صرف هزینه‌های بالا هم این است تا خود را مدافع این حقوق معرفی کنند. سازمان عفو بین‌الملل یک بار در گزارشی از این قضیه با عنوان فریب افکار عمومی جهانی یاد کرد و رسوایی زیادی در دوره جرج بوش پسر به‌وجود آمد هرچند که رسانه‌های امریکایی آن را هم جمع و جور کردند.
به قتل رساندن سیاه‌پوست‌ها و پاسخگو نبودن نظام قضایی امریکا به این کشتار‌ها هم از دیگر موارد جالبی بوده که قبلاً دیده‌بان حقوق بشر در گزارشی ۵۰۰ صفحه‌ای به آن پرداخته است. در همین گزارش تأکید شده که ایالات متحده در زمینه حمایت از خانواده قربانیان هم اقدامی انجام نداده و حتی فرصت اقامه دعوی و درخواست رسیدگی را نیز به آنها نمی‌دهد.
در یک نمونه بسیار جالب، مقامات قضایی واشنگتن دی. سی کسانی که در تظاهرات ۶ ژانویه به کنگره وارد شده بودند را تاکنون که حداقل هفت ماه گذشته است در بازداشت نگه داشته‌اند آن هم بدون اینکه دادگاه این افراد برگزار شود. وقتی به مقامات قضایی امریکا گفته شده که حبس طولانی‌مدت متهم قبل از اثبات جرم خلاف آیین دادرسی و غیرقانونی است، فکر می‌کنید چه جوابی داده‌اند؟ مقامات قضایی امریکا گفته‌اند این افراد باید قبل از اینکه به کنگره حمله می‌کردند، فکر اینجا را هم می‌کردند! یعنی دقیقاً جوابی که در پاکستان، مصر یا عربستان هم بعید است که از مقامات قضایی شنیده شود.
در نمونه‌ای دیگر وزارت دادگستری امریکا یک جوان ۳۱ ساله را به جرم فریب افکار عمومی در انتخابات ۲۰۱۶ با کمک شرکت توییتر بازداشت کرد! این جوان یک پوستر تبلیغاتی فیک برای کلینتون ساخته بود که می‌گفت نروید صف بایستید برای دادن رأی، اس‌ام‌اس هم بدهید امکان‌پذیر است!
البته واقعاً چنین امکانی وجود نداشت و نمی‌شد با اس‌ام‌اس رأی داد. صرفاً یک جور سر کار گذاشتن رأی‌دهندگان بود، ولی بیشتر برای تمسخر این واقعیت بود که یک عده از طرفداران این حزب واقعاً باور می‌کنند!
وزارت دادگستری مدعی شد، چون یک عده واقعاً باور می‌کنند، این پست مردم را فریب داده و بدین‌وسیله فرصت رأی را از آنها سلب کرد! و گرفتن فرصت رأی دیگران هم جرم است!
با این منطق ۹۰ درصد محتویات طنز اینترنت، می‌توانند جرم باشند. یعنی طعنه، کنایه، متلک، تیکه‌های چندپهلو و تمسخر غیرمستقیم، می‌توانند جرم باشند. چند وقت قبل هم یک دختر در رستورانی در تگزاس را بازداشت کردند که اگر محکوم شود، چند سالی را باید در زندان سپری کند. جرم چه بوده؟ سرو کردن الکل برای یک مشتری که بعداً رفته هشت نفر از جمله زنش را کشته است! طبق قانون ایالتی تگزاس اگر مسئول رستوران علائمی ببیند در مشتری که نشان بدهد ممکن است بر اثر مستی دست به خشونت بزند، علاوه بر اینکه نباید به او مشروب دهد باید به پلیس هم زنگ بزند.
جامعه از مرگ این هشت نفر عصبانی است، خود قاتل هم که در درگیری با پلیس کشته شده است، پس باید از یکی انتقام گرفت و چه کسی مظلوم‌تر از این دختر؟
اما نکته در قسمت علائم است. بیشتر این قاتلان علائم خاصی ندارند، یا اگر داشته باشند احتمال نادیده گرفته شدن آن زیاد است. با تشخیص حس ششم کارگر رستوران نمی‌شود جلوی این جنایات را گرفت، اما قانون را طوری تنظیم کردند که بشود یقه یکی را گرفت! اگر الکل واقعاً سم است، که هست، کلاً نباید فروخته می‌شد، نه اینکه بفروشیم بعد مسئولیت حفظ امنیت مردم را بگذاریم روی دوش یک کارگر خسته رستوران!
سپیده مرادی
حقوقدان
