کد خبر: 1046398
تاریخ انتشار: ۱۳ ارديبهشت ۱۴۰۰ - ۱۸:۰۲
بدون راهبردهاي علمي و پژوهشي کشاورزی ایران تغییر نمی کند
انگار بحث تغییر الگوی کشت در ایران به یک شوخی تبدیل شده است. وقتی کم آبی به جامعه فشار می آورد همه فریاد بر می آورند که چرا شیوه های سنتی کشاورزی به صنعتی و نوین تغییر نمی کند و...
حوریه ملکی

حوریه ملکی

 

انگار بحث تغییر الگوی کشت در ایران به یک شوخی تبدیل شده است. وقتی کم آبی به جامعه فشار می آورد همه فریاد بر می آورند که چرا شیوه های سنتی کشاورزی به صنعتی و نوین تغییر نمی کند و الگوهای کشت مورد بازبینی قرار نمی گیرند و درسال بعد و با بارشی نسبی، همگان فراموش می کنند به دنبال چه بودند و چه می خواستند و درد بی آبی کجاست. به گفته کارشناسان تغيير الگوي كشت با توجه به ادامه خشكسالي ها و كم آبي ها در فلات ايران ضرورتي اجتناب ناپذير است اما اينكه اين موضوع مهم تا چه اندازه از راهبردهاي علمي و پژوهشي بهره مي گيرد سوالیست که نمی توان جواب درستی برای آن یافت.

 

***

 

وقتی موضوع تغییر الگوی کشت در ایران مطرح شد گروهی از همان ابتدا شروع به برنامه ریزی و جدی گرفتن آن کردند.

آنها خوب می دانستند که نباید این مبحث را نادیده گرفت، زیرا دیر یا زود اهمیت آن نمایان می شود.

رضا نقیلو کارشناس کشاورزی با بیان اینکه رويكردهاي جديد الگوي كشت در ايران در قالب سه محور امنيت غذايي، آبي و انرژي مطرح است، به "جوان" می گوید: «كارايي اين محورها در گرو همگرائي ملاحظات آنهاست در غير اين صورت به بخش هاي ديگر آسيب مي زند. تغيير الگوي كشت در ايران و بخصوص استانهای مرکزی و جنوبی که از کم آبی رنج می برند ضروري است چرا كه در چنین منطقه ای که ایران قرار دارد و ميزان بارندگي آن يك چهارم و تبخير آب آن 2 برابر جهان است بايد تمام برنامه ريزي ها در زمينه توليد محصولات كشاورزي به صورت همگرا مورد توجه قرار بگيرد.»

 

*مصرف 90درصد آب در کشاورزی

 

طبق آمار وزارت نيرو، حدود 90 درصد آب مصرفي در كشور مربوط به كشاورزي است در حالي كه متوسط مصرف آب جهاني در بخش كشاورزي 70 درصد است.

با وجود ارايه آمارهاي متفاوت، ‌سالا‌نه در كشور 95 ميليارد مترمكعب آب مصرف مي‌شود كه 90 درصد آن در بخش كشاورزي، هشت درصد در بخش آشاميدني، 2 درصد صنعت و بخش عمومي و پارك‌ها و فضاي سبز مصرف مي‌شود.

از بين 66 محصول اصلي كشاورزي، ايران 25 نوع آن را توليد مي كند كه اغلب آن ها جزو محصولات باغي هستند و از نظر تنوع محصولات، ايران رتبه سوم را در جهان داراست.

حالا كارشناسان بر اين باورند كه انتخاب هر الگوي كشت به دليل چند بعدي بودن كشاورزي مي تواند پيامدهاي مهمي در زندگي كشاورز و جامعه روستايي داشته باشد، اما در برخي از شرايط كشاورزان به جهت تغيير در شرايط محيطي، تغيير در تقاضا و مصرف گرايش به تغيير الگوي كشت پيدا مي كنند كه يكي از مهمترين عوامل تأثيرگذار در چند سال اخير در تغيير الگوي كشت بين كشاورزان ايراني، مساله خشكسالي بوده است.

 

*تولیدکنندگان موادغذایی، موفق ترین کشورها هستند

 

كشاورزي دانش محور كه در يكصد سال اخير وارد ايران شد به تاكيد صاحبنظران امر با وجود رشد و توسعه صورت گرفته در اين بخش، متاسفانه هنوز بخش كشاورزي ايران نتوانسته با دانش روز خودش را منظبق و بسياري از چالشها را نيز برطرف كند.

از سوي ديگر برخي از تحقيقات دانشمندان اين عرصه تاكيد دارند تا 2 دهه آينده كشورهايي در جهان موفق هستند كه موادغذايي شان را خودشان توليد كنند و به خارج نياز نداشته باشند.

به باور اين استادان اين بخش اقتصادي كشور به خاطر اهميت توليد مواد غذايي يكي از بحث هاي جدي محافل اقتصادي و اجتماعي است و بر ضرورت اتخاذ رويكرد علمي و عملي و برنامه ريزي اصولي متناسب با شرايط موجود تاكيد كردند.

بخش كشاورزي به دليل تامين 85 درصد نيازهاي غذايي و 90 درصد مواد اوليه صنايع تبديلي و داراي بودن 25 درصد سهم صادرات غيرنفتي، نقش تعيين كننده اي در اقتصاد كشور دارد.

وزارت جهادكشاورزي بايد ارزيابي درستي از منابع آبي موجود داشته و بر اساس آن به كشاورزان الگوي كشت بدهد زيرا ميزان بهره وري آب در بخش كشاورزي تنها 33 درصد و به عنوان يكي چالش مطرح است.

براساس آمار موجود از بين 66 محصول اصلي كشاورزي، ايران 25 نوع آن را توليد مي كند كه اغلب آن ها جزو محصولات باغي هستند و از نظر تنوع محصولات، ايران رتبه سوم را در جهان داراست.

 

*منابع آبی محدود و تمام شدنی هستند

 

نقیلو با بیان اینکه مدت هاست کارشناسان به این نتیجه رسیده اند که منابع آب موجود كشور نمي تواند ما را به سمت خودكفايي موادغذايي ببرد، می گوید: «براساس تحقيقات از دهه هاي اخير ادامه اين رويكرد باعث از بين رفتن منابع آبي كشور و تحت تاثير قرار گرفتن تمام فعاليت هاي صنعتي و كشاورزي مي شود. با شرايط كنوني ميزان بهره وري محصولات كشاورزي حدود یک و نیم كيلوگرم بر مترمكعب مصرف آب است كه با رشد جمعيت فعلي پيش بيني مي شود در آينده اي نه چندان دور بايد بهره وري را به حدود 2 كيلوگرم بر مترمكعب مصرف آب برسانيم.»

این کارشناس کشاورزی ادامه می دهد: «با توجه به اينكه منابع آبي محدود بوده تنها راهكار توجه به مباحث بِه زراعي، بِه نژادي و مهندسي زيست فناوري يا بيوتكنولوژي است.»

كشت خودسرانه و بدون برنامه ريزي، يكي از نمودهاي آشكار كشاورزي سنتي در كشورهاي جهان سوم از جمله ايران است. الگويي كه نه تنها براي تعادل بازار آسيب زاست بلكه تاكيد بر كشت يك يا چند محصول براي منابع آبي، اكوسيستم و خاك نيز آسيب هاي زيادي به دنبال دارد.

برآيند آمارهاي ارايه شده، با اصلاح الگوي كشت، توليد محصولات باغي در يك هكتار تا حدود 50 درصد نسبت به كشاورزي سنتي افزايش مي يابد و در مصرف آب هم سالانه صرفه جويي 200 هزار ليتر در ثانيه در 10 هزار متر مربع عرصه كشاورزي شاهد خواهيم بود.

در حال حاضر در تمام دنیا مرسوم است که هر كشوري طبق شرايط محيطي و منابعي كه دارد بايد برنامه توسعه را به پيش ببرد اگر کشوری از لحاظ يك يا چند منبع ضعيف و فقير است بايد توسعه با دقت دوچندان به آن منابع محدود باشد.

اگر منبعي ناياب، كمياب و ضربه پذير است الگوي توسعه نبايد به گونه اي باشد كه منبع را تخريب و يا به زوال بكشاند.

بر همین اساس در كشوري همچون ايران كه بارندگي يك چهارم دنيا و تبخير آب حدود سه برابر متوسط جهاني است برنامه ريزي هاي توليدي كه مبتني بر مصرف آب است بايد با عنايت به اين مساله باشد.

 

 

 

نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر
آخرین اخبار