سرویس سبک زندگی جوان آنلاین: امام صادق (ع) فرمودند: از دو خصوصیت و خصلت بپرهیز: «الضَّجرَ وَ الکسَل.» ضجر؛ به معنای دلتنگ، ملول و بی‌حوصله شدن است. انسان یک وقتی از یک وضعیتی یا از یک حادثه‌ای مثلاً - از وضع مزاجی خودش یا از کاری که به عهده او هست- ملول می‌شود، دلتنگ می‌شود.
می‌فرماید: مراقب باش دچار دلتنگی، ملالت یا این کم‌حوصلگی نشوی، کم‌حوصلگی؛ این ضجر است.
کسل؛ عبارت است از تنبلی. یک کاری را انسان تأخیر بیندازد به‌خاطر تنبلی؛ مطالعه‌ای دارد، کاری دارد، اشتغالی دارد، دنبال‌گیری‌ای دارد، تنبلی کند و این کار را نکند. می‌فرماید: از این دو چیز پرهیز کن.
درباره این مسئله ضجر که بی‌حوصلگی است، این را ما به شما جوان‌ها عرض کنیم که یکی از بزرگ‌ترین نعم الهی برای انسانی که جوان هست، حوصله است. حالا این [چیزی]که ما - امثال بنده که وارد وادی پیری شدیم و مبالغی در این وادی پیش رفتیم- خوب درک می‌کنیم و جوان‌ها درست توجه ندارند به این نعمت بزرگ، یکی آن این است؛ نعمت حوصله، حوصله.
حوصله که بود، انسان از قوای خود و از نیرو‌های خود استفاده می‌کند. فرض بفرمایید یک مطلبی را می‌خواهید تحقیق کنید، یک مسئله علمی را می‌خواهید تحقیق کنید، یک وقت آدم باحوصله هست، یک وقت بی‌حوصله؛ بی‌حوصله که باشد یک مقداری جلو می‌رود بعد رها می‌کند. آدم با حوصله نه، همینطور هی دنبال می‌کند، تحقیق می‌کند، هی ان قلت می‌آورد، اشکالی به نظرش می‌رسد، آن اشکال را دفع می‌کند، باز اشکال دیگری به نظرش می‌رسد، باز یک راه جدیدی به نظرش می‌رسد. حوصله این است. انسان از نیروی ذهنش استفاده می‌کند.
نیروی بدنی هم همینطور است. گاهی انسان به‌خاطر بی‌حوصلگی از قوای بدنی استفاده نمی‌کند. حوصله اینقدر اهمیت دارد. این ضجر که فرمودند، بی‌حوصلگی و ملالت، دلزدگی این‌ها همه‌اش یکی است، در واقع ابعاد یک حالت است که هرکدام یک بخشی از این حالت را بیان می‌کند.
تنبلی هم همین طور است، تنبلی هم مثلاً اینکه فرض کنید صبح - حالا بعد از نماز- خواب رفته، گرفته خوابیده است. کار واجبی هم دارد، تنبلی می‌کند، بلند نمی‌شود. پهلوی زن و بچه‌اش نشسته است، تنبلی می‌کند؛ در یک جلسه‌ای نشسته است، تنبلی می‌کند، حرکت نمی‌کند، راه نمی‌رود.
یعنی این دو خصوصیت، دو خصوصیتی است که یک انسان را از عمل - که عمل در اسلام فوق‌العاده مورد اهمیت است- بازمی‌دارد؛ از عمل صالح که عدل ایمان است؛ شما در قرآن ملاحظه می‌کنید عدل ایمان، عمل صالح است [باز میدارد.]عمل صالح هم خب کار است دیگر، عمل است، تحرک است، فعالیت است؛ اگر ضجر بود یا کسل، انسان این عمل صالح را انجام نمی‌دهد.
بعد فرمود: «فَإنَّک إن ضَجِرتَ لَم تَصبِر عَلی حَقٍّ»
آن نقطه اصلی را امام (س) مورد توجه قرار می‌دهند. ما حالا به جوانب قضیه می‌پردازیم. امام (ع) آن اصل مطلب را، نقطه اساسی مورد توجه قرار می‌دهند؛ می‌فرماید اگر «ضجرتَ»، یعنی اگر بی‌حوصله شدی، برحق صبر نمی‌کنی. یک راه حقی یک کلمه حقّی است، یک مسیر حقّی است که شما آن را انتخاب کردید؛ وقتی دچار بی‌حوصلگی شدید، پایداری در آن نمی‌کنید. یک مقداری سخت می‌گذرد، مشکل درست می‌شود، بی‌حوصله می‌شوید، رها می‌کنید.
بی‌حوصلگی خاصیتش این است که انسان بر حق باید پایداری و پافشاری کند، بر سر حق بماند، انسان از این محروم میماند. وقتی که [انسان]دچار ضجر و دچار همین حالت ملالت و بی‌حوصلگی شد، بر حق پافشاری نمی‌کند.
فَإنَّک إن ضَجِرتَ لَم تَصبِر عَلی حَقٍّ و إن کسِلتَ لَم تُؤَدِّ حَقّاً
وقتی دچار «کسل» یعنی تنبلی شدی، آن وقت حق را ادا نمی‌کنی، آن کاری را که باید انجام بدهی، حقی را که باید ادا بکنی، آن را ادا نمی‌کنی به خاطر تنبلی؛ به خاطر تن‌پروری و تنبلی.
گزیده بیانات رهبر معظم انقلاب
در ابتدای جلسه درس روز سه‌شنبه ۱۶/۹/۱۳۹۵
