سرویس سبک زندگی جوان آنلاین: در چند سال اخیر شاهد پررنگشدن آسیبها و اثرات مخرب فضای مجازی هستیم و به معنای حقیقی اخلاق و فضائل انسانی را با چالش روبهرو ساخته است. در این میان اخیراً شاهد شوخیها و رفتارهای زنندهای هستیم که به بهانه خنده و تفریح رواج پیدا کرده و کاملاً با حیا و عفت در جامعه به مبارزه برخاسته است. چالشهای شرمآوری که بهراستی شرم و حیا را به چالش کشیده است.
فضای مجازی و مهندسی افکار
در عصر و دنیای حاضر، ذهن و افکار تمام مردم با رسانه و فضای مجازی پیوندی عمیق دارد و این پیوند به طور گسترده تمام ابعاد زندگی انسان فعلی را تحتالشعاع خود قرار داده است؛ به گونهای که در بسیاری از مواقع کنش و واکنش افراد جامعه کاملاً بستگی به درون محتوای فضای مجازی داشته و در واقع تعیینکننده جهت حرکت و نوک پیکان هر تصمیمی کاملاً متأثر از درونمایه این فضای پهناور ارتباطی میباشد. رسانه و فضای مجازی هم به افکار عمومی شکل میدهند و هم آن را بیان و تفسیر میکنند. بنابراین عجیب نیست که با رشد و توسعه رسانهها در دوره جدید شاهد تأثیر عمیقتر و گستردهتر آنها بر افکار عمومی باشیم. تأثیر این فضا بر شکلگیری افکار عمومی زمانی فزونی مییابد کـه ویژگـیهـایی چـون تعاملی بودن، غیرتمرکزیبودن و قابلیت تکثیر انبوه و درنوردیدن تمامی مرزهای حقیقی به قابلیتهای ذاتی این فضا اضافه میشود؛ بنابراین اهمیت و جایگاه فضای مجازی و رسانه را باید در میزان اثرگذاری در ادراکات هر انسانی و شکلدهی به ساختمان افکار او جستوجو کرد. این مهم در کشور و جامعه در سالهای اخیر که میزان استفاده و به کارگیری فضای مجازی، رشدی صعودی و سریع داشته به وضوح قابل مشاهده است که مردم ما بهخصوص قشر جوان جامعه، در میزان استفاده از فضای مجازی و تأثیرپذیرفتن از آن مانند بسیاری از مردم سراسر نقاط جهان، ضریب تأثیرپذیری بالایی دارند و این امر بر کسی پوشیده نیست. پس در یک کلام باید قدرت فضای مجازی و رسانه را در عبارت مهندسی افکار خلاصه کرد.
این مهندسی افکار که در واقع اصلیترین کارکرد فضای مجازی است هم میتواند در جهتی مثبت نقش ایفا کند و هم این قابلیت را دارد که در سمتوسویی کاملاً منفی و مضر در جریان باشد. به عبارت دیگر فضای مجازی مانند بسیاری دیگر از پدیدهها و اختراعات بشری کارکرد و قابلیتهای خوب و بدی دارد که ظهور و بروز آنها بسته به نوع استفاده و نگاه ما میتواند کاملاً متغیر و متفاوت باشد.
روی مثبت و انسانی فضای مجازی
هر کسی با کمی دقت به این نکته مهم پی میبرد که چگونه فضای مجازی توانسته به سبک زندگی و جامعه ما رنگوبوی متفاوت ببخشد و نظام تصمیمات ما را تحت تأثیر خویش قرار دهد و همانطور که گفته شد این تأثیرپذیری میتواند اثری خوب و نیکو و نیز میتواند اثری زشت و ناپسند باشد. در جامعه ما، شاهد مثالهای فراوانی برای اثرات زیبا و انسانی فضای مجازی وجود دارد که از جمله آنها میتوان به پویشهای کمکرسانی به یکدیگر در شرایط سخت اشاره کرد. در طول این مدتی که ایران ما درگیر بیماری کروناست، همین فضای مجازی و شبکههای اجتماعی بسیار نقشآفرین بودند و در زمینه آگاهسازی و کمکرسانی، نقش بسیار مؤثری را ایفا کردند. به واسطه همین فضای مجازی بود، در شب عاشورایی که گذشت توانستیم نام زیبای حضرت سیدالشهدا (ع) را در سراسر دنیا، به ترند جهانی تبدیل کنیم و بسیاری را با نام و مرام آن حضرت آشنا نماییم. در حال حاضر نشر و گسترش بسیاری از معارف اسلام و قرآن از طریق همین فضای مجازی صورت میگیرد و بسیاری از افراد جامعه به واسطه این شاهراه از امور گوناگون دینی آگاهی پیدا میکنند. البته همه اینها گوشهایی از کارکرد مثبت این فضاست و ذکر بیشتر آن نیاز به بحثی جداگانه دارد.
روی منفی و آسیبزای فضای مجازی
روی سخن ما با آسیبها و اثرات مخرب فضای مجازی است که متأسفانه در این چند سال اخیر شاهد پررنگ شدن آن هستیم و به معنای حقیقی اخلاق و فضائل انسانی را در جامعه ما با چالش روبهرو ساخته است. شوخیها و رفتارهای زشتی که بهانه خنده و تفریح برخی شده کاملاً با حیا و عفت در جامعه ما به مبارزه برخاسته و گاهی اوقات نیز برای آن هیچ حد و مرزی مشاهده نمیشود. در چند مورد اخیر که در فضای رها شده اینستاگرام و تلگرام شاهد آن بودیم، به اسم و بهانه شوخی و خنده، تعدادی جوان در مقابل پدر و مادر اقدام به کشیدن سیگار کرده و از نوع واکنش والدین فیلم گرفته و در فضای مجازی منتشر میکردند؛ یا آنکه در شوخیهای زشتتر حتی در کوچه و خیابان دست به کشیدن شلوار و لباس یکدیگر کرده و اسم این بیحیایی مسخره را یک نوع چالش گذاشته بودند؛ یا آنکه از پای ناموس خود عکس گرفته و در کانالهای تلگرامی معلومالحال به اشتراک میگذارند. البته موارد بیشتری از نوع رفتارهای ناهنجار به اسم چالشها نیز رخ داده است که ما به دلیل حیا از بردن نام آنها معذور هستیم، اما هرکسی که مقداری با این و فضا و محتوای موجود در آن آشنا باشد از این کلیپها به خوبی باخبر است. البته شایان ذکر است که ریشه اکثر این چالشها در رسانهها و سبک زندگی غربی یافت میشود و آبشخور ابتدایی این موضوعات ضدحیا و ضدخانواده مانند بسیاری از موضوعات بیشرمانه دیگر که ریشه در فرهنگ لیبرال این جوامع دارد، در تمدن غرب قرار دارد. در مورد فرهنگ تمدن غرب و نقد آن تاکنون زیاد سخن گفتهایم و قطعاً باید به بررسیهای بیشتر در این زمینه پرداخت، اما اکنون روی سخن ما به فرهنگ و آموزش درون کشور است که چه عواملی باعث شده تعدادی از مردمان ما به تهیه و انتشار این کلیپ و محتواها که خبر از تنزل اخلاقی و انسانی میدهد، روی بیاورند؟
چه کسانی مقصر و مسئولند؟
یک بُعد این ماجرا قطعاً ناظر بر نهاد خانواده و نقش ارکان خانواده یعنی پدر و مادر در این موضوع است که چه مقدار روی تعلیم و تربیت و مهندسی شخصیت فرزند خود وقت گذاشته و به سؤالات و نیازهای او جواب درست دادهاند. براساس یک آمار میدانی بیشتر کسانی که در فضای مجازی اینگونه غرق در ابتذال موجود در آن میشوند، در خانوادههایی زندگی میکنند که اتفاقاً از جهت مالی در شرایط خوبی قرار داشته، اما از جهت عاطفی و رابطه صمیمی و گرم بین اعضای خانواده که اساس آرامش در یک خانواده میباشد، به دلایل گوناگونی مانند طلاق، محروم هستند و این امر به خودی خود، سبب میشود یک جوان که سراسر هیجان و بیتجربگی است خواسته و ناخواسته به پیروی کورکورانه از محتوای مستهجن این فضا بپردازد؛ بنابراین همه خانوادههایی که دلسوز فرزند خود هستند باید هوشیار باشند که اگر در قبال تربیت و آگاهی فرزندان خویش به هر دلیلی کوتاهی کند، ممکن است فرزندشان در این فضای وحشی و شلوغ، حتی جان عزیز خود را هم از دست بدهد! مانند چالش آموزش خودکشی که در فضای مجازی به وجود آمد و تعدادی نوجوان قربانی آن شدند و خانوادههایی را عزادار کرد. بُعد دوم این رویداد نیز متوجه همه نهادهای آموزشی و فرهنگی کشور، مانند آموزش و پرورش، رسانه ملی، دانشگاها و حوزه علمیه است تا با فرهنگسازی و هدایت فکری نسل نوجوان و جوان، زمینه رشد فکری این عزیزان را فراهم کنند.
مخاطب پایانی این سخن نیز نهادهای دولتی مانند وزارت ارتباطات و شورای عالی مجازی است، همانگونه که رهبر معظم انقلاب گلهمند بودند، در زمینه ایجاد شبکه ملی اطلاعات و نیز کنترل فضای رهاشده مجازی کوتاهی و کمکاری و اهمال داشتهاند و امیدواریم قبل از آنکه تلفات این جریان زشت در فضای مجازی و اثرات آن بر خانوادهها بیشتر شود، دست به تدابیر و اقدامات لازم بزنند و امیدواریم پلیس فتا نیز در برخورد با این جریانات جدیت بیشتری به خرج دهد.