سرويس جامعه جوان آنلاين: ۶۰ درصد جمعیت بالای ۱۸سال دچار چاقی و اضافه وزن هستند. این یعنی ۶۰ درصد از جمعیت کشورمان از سوء تغذیه رنج میبرند و ریزمغذیها و موادغذایی مفید به بدنشان نمیرسد. در حالی که شکمشان سیر شده، اما سلولهایشان گرسنه ماندهاند. مسائل اقتصادی و گرانیها هم در این سوء تغذیه بیتأثیر نبوده و نیست. با تمام اینها مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت معتقد است: «با بودجه محدود هم میتوان انتخابهای درستی برای یک برنامه غذایی متعادل داشت.»
هر کدام از ما وقتی بناست تا برای خرید سبد خوراکیهای روزانه اقدام کنیم، میتوانیم به سلامت چیزی که برای گذاشتن در این سبد انتخاب میکنیم، توجه بیشتری داشته باشیم. اما خیلی وقتها تحت تأثیر برخی تبلیغات تلویزیونی یا هزینه خوراکیهای سالمتر و شاید حتی بیتوجهی به سلامت خوراکیهایی که برای خود و خانوادهمان انتخاب میکنیم، موجب شود نتوانیم سبدغذایی سلامت و متعادلی را بر سر سفرههایمان ببریم. این در حالی است که خیلی وقتها میتوان سبدغذایی خانواده را بدون آنکه هزینههای بیشتری به ما تحمیل شود به نفع سلامت بیشتر مدیریت کرد.
انتخابهای جایگزین
زهرا عبداللهی، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، با تأکید بر اینکه مردم باید با گروههای غذایی آشنا باشند، میگوید: «شناسایی گروههای تغذیهای کمک میکند که جایگزین یک نوع ماده غذایی را در سایر اقلام غذایی پیدا کنند. نکته مهم آن است که با بودجه محدود هم میتوان انتخابهای درستی برای یک برنامه غذایی متعادل داشت. به عنوان مثال به جای مصرف نانهای سفید که سبوس ندارند از نانهای سبوسدار استفاده کرد، یا آگاه باشند که میتوانند به جای استفاده از گوشت از حبوبات که منبع ارزانتر پروتئین هستند، استفاده کنند. حبوبات دارای مقادیر قابل توجهی فیبر است و به بهبود عملکرد دستگاه گوارش نیز کمک میکند. جایگزین کردن مصرف دوغ به جای نوشابه و در عین حال مصرف انواع سبزیهای ارزانتر مثل هویج، شلغم، کلم و ترب هم توصیه میشود.»
مرگ سالانه ۱۱میلیون نفر در جهان به دلیل تغذیه نامناسب
به گفته عبداللهی سالانه ۱۱میلیون نفر در جهان به دلیل تغذیه نامناسب میمیرند. براساس آخرین گزارش جهانی تغذیه برای جلوگیری از این تعداد مرگ، باید مصرف سبزی، میوه، حبوبات و نان و غلات سبوسدار تا دو برابر یعنی ۱۰۰درصد افزایش یابد. این در حالی است که مصرف قند، شکر و گوشت قرمز نیز باید تا ۵۰ درصد در جهان کاهش یابد.
وی با اشاره به اهمیت مصرف میوه و سبزی در تغذیه روزانه افراد تأکید میکند: «نکته مهم آن است که مردم بدانند قیمت بالای یک نوع از میوه یا سبزی دلیلی برای داشتن خاصیت بیشتر آن نیست، به همین دلیل توصیه میکنیم از هر نوع میوه و سبزی که میتوانند استفاده کنند. متأسفانه الگوی غذایی در حال حاضر چندان مناسب نیست و مصرف میوه و سبزی که از فاکتورهای پیشگیریکننده بیماری هستند، قابل قبول نیست. یک فرد باید در طول روز حداقل دو واحد میوه و سه واحد سبزی مصرف کند که این اتفاق نمیافتد.»
هم شورش را در آوردهایم و هم شیرینش را!
آنطور که مدیر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت میگوید، در کشور ما هم به دلیل الگوی غذایی نامناسب و مصرف زیاد قند، نمک و چربی، با شیوع بالای چاقی، دیابت و بیماریهای قلبی عروقی مواجه هستیم. طبق توصیههای سازمان جهانی بهداشت میزان مجاز مصرف قند و شکر روزانه ۲۵گرم است، در حالی که در کشور ما افراد روزانه ۶۶گرم قند مصرف میکنند. همچنین مقدار توصیهشده برای مصرف نمک کمتر از پنج گرم در روز است، اما در ایران آمار مصرف روزانه نمک در آقایان ۱۰گرم و در خانمها هشت گرم است. عبدالهی تأکید میکند: «بیان موارد فوق به هیچ عنوان نباید موجب قطع مصرف قند یا شکر شود بلکه باید مردم آگاه باشند که مصرف به اندازه موادغذایی بسیار مفید است و تغذیه خوب تغذیهای است که شامل تمام گروههای غذایی بوده و متنوع و متعادل باشد.»
به گفته وی ۸۲درصد علل مرگومیر، بیماریهای غیرواگیر است و تغذیه نقش بهسزایی در کاهش بروز بیماریهای غیرواگیر دارد. به همین خاطر هم اصلاح سبک تغذیه و الگوی غذایی کمک شایانی به جلوگیری از بروز بیماریهای غیرواگیر و مرگ و میر ناشی از آن میکند.
برنامههایی برای بهبود تغذیه در ۷ استان محروم
وزارت بهداشت برای کاهش بیماریهای غیرواگیر و بهبود وضعیت تغذیه مردم چه کرده و چه برنامههایی در دست اقدام دارد؟
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در پاسخ به این سؤال میگوید: «برای رفع مشکلات تغذیهای در مناطق محروم برای هفت استان سیستان و بلوچستان، کرمان، هرمزگان، خوزستان، بوشهر، ایلام و کهگیلویه و بویراحمد، سند ملی تغذیه و امنیت غذایی به تصویب رسیده است که به موجب این سند برنامههای ویژهای در این استانها اجرا میشود.»
به گفته وی بررسی مادران باردار و کودکان زیر پنج سال و معرفی آنها به کمیته امداد و سازمانهای حمایتی برای دریافت سبدغذایی رایگان که ترکیبات آن بسته توسط کارشناسان وزارت بهداشت مشخص میشود، از اقداماتی است که اکنون در مناطق مذکور انجام میشود. برنامههای کمک معیشتی هم با همکاری وزارت رفاه در اختیار خانوادههای نیازمند قرار میگیرد و ماهانه مبلغی برای کمک به تغذیه آنها به حساب سرپرست خانوار واریز میشود.
عبداللهی همچنین از آغاز توزیع شیر مدرسه برای دانشآموزان مقطع دبستان و متوسطه اول مناطق کمتر برخوردار خبر میدهد و میافزاید: «علاوه بر آن برنامههای مکمل یاری برای تمام کشور با اولویت گروههای آسیبپذیر نیز در حال انجام است؛ به صورتی که اقدام به توزیع قرص آهن و ویتامین D برای رفع کمبود ریزمغذیها انجام میشود. البته امسال به دلیل محدودیتهای اعتباری ممکن است توزیع مکمل در برخی نقاط با مشکل روبهرو شده باشد که به دنبال رفع آن هستیم.»
وی با بیان اینکه برنامه مکمل یاری از سال ۹۳ ابتدا در مدارس متوسطه دخترانه آغاز شد، تصریح میکند: «مقرر شد در صورت فراهم شدن بودجه، توزیع مکمل ویتامین D برای دبیرستانهای پسرانه نیز انجام شود که در حال حاضر هر دو دوره متوسطه اول و دوم برای دختران و پسران مکمل ویتامین D توزیع میشود.»