سرویس بین الملل جوان آنلاین: جنگ سرد میان آمریکا با روسیه و چین علاوه بر عرصههای نظامی، به فضا هم کشیده شده است. واشنگتن تلاش دارد همچون دوران دو قطبی، بار دیگر توان روسیه و همچنین چین را به چالش بکشد. اقدامی که با واکنش تند روسیه روبرو شده است و مقامات مسکو به آمریکا برای از سرگیری طرح جنگ ستارگان و رقابت تسلیحاتی در فضا به بهانه مقابله با برنامههای موشکی دیگر کشورها هشدار داده اند.
برای بررسی این موضوع با دکتر سید رضا میرطاهر، کارشناس مسائل استراتژیک به گفتگو نشستیم تا به سوالاتی در این زمینه پاسخ دهیم.
چند ماه پیش دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به صورت رسمی تشکیل مرکز نظامی جنگ فضایی در آمریکا را اعلام کرد و برخی تحلیلگران تبدیل شدن فضا به میدانی برای جنگ را دلیل تشدید رقابتهای تسلیحاتی و نابودی احتمالی زمین ارزیابی میکنند. باتوجه به اینکه معاهدات بینالمللی با صراحت، نظامی کردن فضا را ممنوع کرده اند، این اقدام آمریکا در چه راستایی انجام شده است؟ آیا به نوعی احیای جنگ ستارگان با روسیه است؟
با تشکیل نیروی فضایی آمریکا، عرصه برای مقامات جنگ افروز پنتاگون به منظور توسعه، آزمایش و استقرار تسلیحات فضایی بویژه تسلیحات ضد موشکی فراهم شده است. بدین ترتیب آمریکا در راستای تثبیت موقعیت خود به عنوان قدرت برتر نظامی جهان با نظامی کردن فضا گامی دیگر در مسیر افزایش ناامنی و تضعیف امنیت جهانی برداشته است. آمریکاییها مدعی هستند که تهدیدات فضایی از جانب روسیه و چین در سالهای اخیر افزایش یافته و آنها به دنبال آن بودهاند که سلاحهای جدید جنگی را در فضا مستقر کنند. واشنگتن مدعی است که روسیه در حال طراحی یک سامانه لیزری هوایی است که هدف آن اخلال در سامانههای فضایی آمریکا است. پنتاگون نیز ادعا میکند که روسیه برای نابود کردن ماهوارههای آمریکا در حال توسعه موشکهایی است که از هواپیماهای جنگنده پرتاب میشوند که این اقدامات به شدت امنیت فضایی آمریکا را مورد تهدید قرار میدهد. اکنون آمریکا هزاران ماهواره در مدار زمین دارد و مدعی است که افزایش توانایی نظامی روسیه و چین تهدید مستقیمی علیه توانمندی فضایی واشنگتن است.
به طور مثال، الآن اینترنت متکی به استفاده از ماهوارههای ارتباطی است و هر گونه سناریوی احتمالی ممکن است تا طرف مقابل بتواند با نابودی ماهوارههای ارتباطی آمریکا، توانمندی فرماندهی و کنترل ارتباطی این کشور را نابود کند. به هر حال، این مسائل به مثابه دستاویزی برای دولت ترامپ درآمده است و او دستور تشکیل نیروی عملیاتی فضایی را داده است. وظیفه این نیرو این است که ضمن مقابله با تهدیدات دشمنان آمریکا در فضا، اقدامات جدیدی را هم برای مقابله احتمالی با تهدیدات فضایی انجام دهد. تصور من این است که آمریکاییها به دنبال اقداماتی مانند استقرار سیستمهای تسلیحاتی لیزری مستقر در فضا خواهند بود تا بتوانند در صورت نیاز ماهوارهها و دیگر اجسام فضایی قدرتهای رقیب را از بین ببرند. همچنین بتوانند از فضا برای نابودی توان موشکی رقبایشان اقدام کنند.
دشمنی آمریکا با روسیه که در اسناد بالا دستی این کشور با معرفی روسیه به عنوان تهدید شماره یک آمریکا نمود یافته است، موجب واکنش مسکو شده است. در این چارچوب ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه هم به عنوان بالاترین مقام اجرایی این کشور که نقشی اساسی در ترسیم سیاستهای روسیه در ابعاد مختلف دارد، خواهان افزایش توانمندی نظامی به ویژه در حوزه تسلیحات استراتژیک و نیز توسعه نیروی هوافضای روسیه شده است. پوتین چند ماه پیش در یک سخنرانی، دستور توسعه نیروی هوافضای روسیه و تشکیل نیروی دفاعی در برابر تسلیحات فرا صوت به عنوان یکی از اولویتهای دفاعی را صادر کرده است.
اینکه این اقدام آمریکا به نوعی احیای جنگ ستارگان میباشد باید بگوییم که جنگ ستارگان در دوره رونالد ریگان، رئیس جمهور وقت آمریکا مطرح شد و واشنگتن قصد داشت در چارچوب این پروژه با استقرار تسلیحات فضا پایه در صورت وقوع جنگ هستهای بتواند موشکهای قاره پیمای هستهای شوروی را در فضا و قبل از رسیدن به زمین نابود کند. چنین ایدههایی الان هم از سوی آمریکا دنبال میشود و تصور من این است که حتما رقبای آمریکا یعنی چین و روسیه هم دنبال ایدههای مشابهی خواهند بود. در واقع، اقدامات آمریکا و اقدامات متقابل روسیه و چین سبب افزایش ناامنی حتی در فضای خارج جو خواهد شد و این مسئله باتوجه به اهمیت ارتباطات ماهوارهای و دیگر استفادههایی که از فضا میشود، بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
در سالهای اخیر فروش تسلیحات روسیه و آمریکا به کشورهای دیگر گسترش یافته است و این دو رقیب نظامی به شدت روی این طرحها سرمایه گذاریهای کلانی انجام دادهاند تا از یکدیگر سبقت بگیرند. هدف روسیه و آمریکا از سیاست افزایش فروش تسلیحات در جهان چیست؟
اخیرا چینی ها از موشک جدید بالستیک «دیافــ41» رونمایی کردند که قابلیت حمل کلاهک هستهای را دارد، و به گفته چینیها قادر است ظرف مدت ۳۰ دقیقه مسافت چین تا آمریکا را پیموده و شهر نیویورک یعنی پرجمعیتترین شهر آمریکا را با خاک یکسان کند. به نظر شما این موشک جدید چین چه قابلیتهایی دارد و گفته چینیها چقدر صحت دارد؟
در پایان ارزیابیتان را از روند رقابت تسلیحاتی بین روسیه و آمریکا بیان کنید؟
روسیه با توجه به جمع بندی خود از تهدیدات کنونی و آتی علیه این کشور، سیاست تسلیحاتی خود را بر ساخت و توسعه جنگ افزارهایی قرار داده که می توانند در صحنه جنگ های آینده نقش سرنوشت سازی در نتیجه نهایی جنگ ایفا کنند. در عین حال، آمریکا به عنوان رقیب تسلیحاتی اصلی روسیه نیز با توجه به تغییرات در ماهیت جنگ، در دو حوزه تسلیحات هسته ای تاکتیکی و تسلیحات تغییر دهنده قواعد بازی توجه خود را متمرکز کرده است. با توجه به تاکید دولت دونالد ترامپ بر توسعه سریعتر و هر چه گسترده تر تسلیحات هسته ای، تشکیل نیروی فضایی و تلاش برای سلطه بر فضا و نیز توسعه و استقرار انواع سامانه های ضد موشکی به منظور کاهش تاثیر گذاری توانمندی موشکی استراتژیک روسیه، دورنمای مثبتی در باره تغییر رویکرد یکجانبه گرایانه و جنگ طلبانه آمریکا به عنوان سردمدار ناتو به چشم نمی خورد. بنابراین، تلاش آمریکا آشکارا در راستای توسعه هر چه بیشتر تسلیحات استراتژیک و افزایش رویارویی نظامی با روسیه است.
روندی که دولت ترامپ در خروج از پیمانهای نظامی و باطل کردن این پیمانها در پیش گرفته است، در وهله اول سبب می شود تا چنین پیمانهایی موجودیت خود را از دست بدهند و در وهله دوم، واکنش روسیه و چین را در پی خواهد داشت. پیامد این اقدامات، افزایش رقابت و مسابقه تسلیحاتی بین قدرتهای بزرگ به ویژه روسیه و آمریکا خواهد بود. همچنین اروپا سعی خواهد کرد تا در این رقابت تسلیحاتی عقب نماند و الآن فرانسه دنبال ساخت سلاحهای هایپرسونیک است و نشان می دهد که اروپاییها متوجه این مسئله هستند که اگر در این مسابقه تسلیحاتی از آمریکا و روسیه عقب بمانند، در آینده به یک قدرت ضعیف نظامی تبدیل خواهند شد.