سرویس جامعه جوان آنلاین – مهسا گربندی: دوره و زمانه عوض شده، قدیم‌تر‌ها که زوج‌های جوان به خانه بخت می‌رفتند تا یک الی دو سال بعد بچه‌دار می‌شدند و در حالی که هنوز آن بچه از آب و گل در نیامده بود به فکر بچه دوم می‌افتادند. آن موقع‌ها داشتن دو، سه یا حتی چهار بچه، مسئله‌ای عادی بود و اکثر خانواده‌ها پرجمعیت بودند. امروز، اما پای صحبت زوج‌های جوان که بنشینی می‌گویند یک بچه هم سخت است، چه برسد به دو یا سه بچه! آن‌ها می‌گویند فعلا قصد بچه‌دار شدن ندارند و پدر و مادر شدن‌شان را به تعویق می‌اندازند. همین مسئله موجب شده که میزان جمعیت سالمندان در کشور روبه افزایش برود و از آینده جمعیت ایران به عنوان سونامی سالمندی یاد شود.
چرا میلی به فرزندآوری نیست؟
دلایل زیادی برای بی میلی زوجین برای بچه دار شدن وجود دارد، اما شاید یکی از دلایل اصلی آن نبود مشوق‌های کافی برای فرزندآوری باشد.
هنوز از یاد‌ها نرفته است که خردادماه سال ۹۱ مصوبه‌ای در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به تصویب نهایی رسید که در آن امکاناتی از اعطای سکه تا واگذاری زمین و وام مسکن به عنوان مشوق‌های فرزندآوری تعیین شد، اما عمر زیادی نداشت و اجرای آن به فراموشی سپرده شد. در حال حاضر تنها مشوق فرزندآوری در کشور ما مسئله ۶ تا ۹ ماه مرخصی زایمان برای مادران است که البته آن هم به‌درستی در کشور اجرا نمی‌شود!
۲۰ خرداد ۹۲ بود که مجلس شورای اسلامی در مصوبه‌ای که۱۴روز بعد از آن به دولت ابلاغ شد، مصوب کرد: «به دولت اجازه داده می‌شود مرخصی زایمان مادران را به ۹ ماه افزایش دهد و همسر ان آنان نیز از دو هفته مرخصی اجباری (تشویقی) برخوردار شوند.» قانونی که سال‌ها در حال خاک خوردن بود و نه تنها شرکت‌های خصوصی از اجرای آن سرباز می‌زدند بلکه بخش‌های دولتی نیز توجهی به آن نکردند! تا اینکه ۱۳مهر۹۷ مریم ابتکار، معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور گفت: «اجرایی شدن ۹ ماه مرخصی بعد از زایمان زنان اولویت معاونت امور زنان است. تلاش دولت این است که بین خانواده و کار تعادل ایجاد شود و قوانینی باشد که به زنان کمک کند.» موضوعی که به نظر می‌رسد هیچ تغییری در اجرای این مشوق فرزندآوری در کشور ایجاد نکرده است.
شش ماه مرخصی زایمان که فقط با دو هفته آن موافقت شد!
«غزل» که ۲۸ سال دارد و به تازگی صاحب فرزند شده است از مشکلات مرخصی زایمانش گلایه می‌کند و به خبرنگار «جوان آنلاین» می‌گوید: «در یک شرکت نیمه خصوصی کار می‌کنم و حدود ۴ سال سابقه دارم. از وقتی که فهمیدم باردار هستم استرس بیکاری تمام وجودم را گرفت و نمی‌دانستم این مسئله را چطور با مدیر مجموعه مطرح کنم. از آنجایی که حقوق همسرم پایه حقوق اداره کار است، برای چرخاندن زندگی به حقوق من نیز احتیاج داریم برای همین با مدیر شرکت‌مان صحبت کردم، اما او گفت که نمی‌تواند ۶ ماه منتظر بازگشت من بماند.»
او ادامه می‌دهد: «تمام ۹ ماه بارداری را سرکار می‌رفتم و امیدوار بودم که مدیر شرکت‌مان اخراجم نکند تا اینکه یک روز گفت فقط دو هفته می‌تواند منتظر بازگشت من به سرکار بماند و اگر این زمان بیشتر شود نیروی دیگری را جایگزین من می‌کند.»
این خانم ۲۸ ساله با ناراحتی می‌گوید: «فکر اینکه باید هر روز صبح پسر ۱۴ روزه‌ام را مهدکودک یا پیش همسایه و دوست و آشنا بگذارم و سرکار بروم من را آزار می‌داد، اما چاره‌ای نداشتم. برای همین بعد از دو هفته به سرکار برگشتم.»
اخراج به جرم مادر شدن!
غزل با اشاره به وضعیت سایر دوستانش که بعد از بارداری اخراج شده‌اند می‌گوید: «برای چند نفر از دوستانم که در شرکت‌های خصوصی و نیمه خصوصی کار می‌کنند نیز همین مشکل پیش آمده و آن‌ها نیز بعد از بچه‌دار شدن شغل‌شان را از دست داده‌اند. در صورتی که اعلام می‌شود ۶ ماه مرخصی زایمان قانونی است و بعد از آن هم باید به سرکار بازگردیم، اما گویا این قانون فقط در برگه نوشته شده و ضمانت اجرایی ندارد.»
نبود شغل و درآمدی مناسب از دلایل عدم تمایل زوج‌ها به فرزندآوری
«عاطفه» که متولد سال ۷۱ است و حدود ۵ سال از ازدواجش با «آرمین» می‌گذرد، درباره اینکه چرا تا امروز بچه‌دار نشدن می‌گوید: «زندگی برای ما دو نفر هم سخت است چه برسد به اینکه بخواهیم سه نفر شویم! برای همین صبر کرده‌ایم تا وضعیت شغل و درآمدمان بهتر شود و آن‌وقت اقدام به بچه‌دار شدن کنیم.»
او درباره وضعیت شغل خود و همسرش می‌گوید: «آرمین یکسالی می‌شود که بیکار شده و با ماشین در تاکسی‌های اینترنتی مشغول به کار است. درآمدش ثابت نیست و بیمه هم ندارد. به همین دلیل نمی‌توانیم روی آن حساب باز کنیم. از طرفی من در یک شرکت خصوصی کار می‌کنم که بیمه نیستم و به صورت ساعتی حقوق می‌گیرم. به همین خاطر اگر باردار شوم و بچه بیاورم نه تنها شغلم را از دست می‌دهم بلکه به دلیل نداشتن بیمه مرخصی زایمان هم ندارم!»
مشوق‌های فرزندآوری در سایر کشور‌ها
در حال حاضر تقریبا نیمی از کشور‌های جهان با پیری جمعیت مواجه هستند، یعنی تعداد نوزادان تازه متولد شده در این کشور‌ها از تعداد افرادی که به سنین پیری می‌رسند، کمتر است. مسئله‌ای که می‌تواند ضربات جبران ناپذیری در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و حتی بین المللی وارد کند. به همین دلیل بسیاری از این کشور‌ها انواع سیاست‌های تشویقی افزایش جمعیت را به دنبال گرفته‌اند تا مردم را به فرزندآوری تشویق کنند.
مثلا در فرانسه، دریافت دستمزد بیشتر و امتیازات مراقبت کامل از کودک شامل حال پدران و مادرانی می‌شود که صاحب فرزند شده باشند. تا جایی که مسئولان این کشور امیدوارند که با این مشوق‌های فرزندآوری به زودی به یکی از پرجمعیت‌ترین کشور‌های اروپا تبدیل شود. همچنین خانواده‌های دارای دو یا سه فرزند در این کشور برای استفاده از امکانات مختلفی از بلیت قطار گرفته تا بلیت سینما از تخفیف‌های ویژه‌ای بهره‌مند می‌شوند.
کشور ژاپن نیز حدود ۲۹.۳ میلیون دلار برای تشویق زوج‌ها به بچه دار شدن هزینه می‌کند. پویش‌های تبلیغاتی مشوق در دانمارک و سنگاپور به زوج‌های جوان یادآوری می‌کند که چه مسئولیت اجتماعی مهمی در مورد فرزندآوری دارند.
همچنین فنلاند به خانواده‌هایی که به تازگی صاحب فرزند شده اند، پکیج زایمان شامل انواع لباس گرم، لباس خواب و کتاب و یا کمک مالی به ارزش ۱۴۰ یورو اعطا می‌نماید.
آنطور که مشخص است دولت‌ها در بسیاری از نقاط جهان با اقداماتی چون راه اندازی کمپین‌های تبلیغاتی و برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی و همچنین با اعطای جوایز نقدی و غیر نقدی به زوج‌های دارای کودک نوزاد و یا حتی ارائه تسهیلات قابل توجه به خانواده‌های دارای ۲ فرزند یا بیشتر، در جهت مقابله با بحران جمعیت تلاش می‌کنند، اما سیاست‌های فرزند آوری در ایران به فراموشی سپرده شده است و متاسفانه اصلی‌ترین مشوق فرزندآوری در کشورمان که همان مرخصی زایمان است لاینحل باقی مانده و مشخص نیست که چه زمانی قرار است به‌درستی اجرا شود؟
سلام
