سرویس حقوق جوان آنلاین: قوانین مربوط به مالیات بر ارث در سال‌های اخیر دستخوش تغییر شده است. اهمیت آن هم در این است که حتماً و حتی به‌رغم میل‌مان با آن سر و کار خواهیم داشت.
در صورتی که دارایی‌هایی منقول و غیرمنقول از متوفی به جا مانده باشد، این اموال و دارایی‌ها متعلق به وراث بوده و در صورتی که ورثه تمایل به تقسیم این دارایی‌ها داشته باشند به ترتیب مقرر در قانون مدنی میان وراث تقسیم خواهد شد.
تقسیم دارایی‌های شخص فوت شده به عنوان ارث که به بازماندگان متوفی تعلق می‌گیرد، مستلزم پرداخت مالیات بر ارث است کما اینکه مالیات تعلق گرفته به اموال پرداخت نشود، نقل و انتقال آن دارایی‌ها و تحویل آن‌ها به وراث امکان‌پذیر نخواهد بود.
فقط یک بار مالیات در ایران
قوانین این بخش شامل دو نوع مالیات است: مالیات بر اموال (یا همان ترکه) و مالیات بر ارث به معنای خاص.
مالیات بر اموال، شامل دارایی‌هایی باقی‌مانده از متوفی است. حتی اگر این اموال به ارث نرسند. مثل اینکه شخص فوت شده ورثه‌ای نداشته باشد یا ورثه گرفتن اموال را رد کرده و قبول نکند.
از سوی دیگر مالیات بر ارث، فقط در صورتی دریافت می‌شود که اموال به بازماندگان به ارث برسد که در این صورت، هر یک از ورثه باید قسمتی از اموالی را که از طریق ارث دریافت می‌کند، به عنوان مالیات به دولت پرداخت کند.
در واقع ممکن است اموال باقی‌مانده از شخص فوت شده دو بار مشمول مالیات قرار گیرد. البته در برخی کشور‌ها مانند ایران فقط یک نوع مالیات دریافت می‌شود که آن هم مالیات بر ارث به معنی خاص آن است.
نقص‌هایی که برطرف شد
قانون «مالیات بر ارث و نقل و انتقالات بلاعوض» برای اولین بار در کشور ما آبان ۱۳۱۶ مصوب شد و پس از آن قوانین دیگری که در همین باره به تصویب رسیدند جایگزین قانون مذکور شدند.
تیرماه سال ۹۴ هم قانون اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم به تصویب رسید و اجرای آن از ابتدای فروردین ۱۳۹۵ آغاز شد.
مهم‌ترین تغییر ایجاد شده در این قانون مربوط به شیوه محاسبه دارایی شخص فوت شده و صدور مفاصا حساب مالیاتی است که در قانون جدید با آسان شدن و حذف بند‌ها و تبصره‌هایی که دشواری‌هایی را برای ورثه ایجاد می‌کرد، این نقایص رفع شده است.
امکان محاسبه جداگانه اموال
بر همین اساس دیگر نیازی نیست که همه دارایی باقی‌مانده از متوفی به صورت کلی مورد محاسبه قرار گیرد بلکه وراث می‌توانند به شکل جزئی نیز نسبت به تعیین تکلیف اموال و دارایی‌های متوفی اتخاذ تصمیم کرده و مالیات آن جزء را بپردازند و در مورد سایر اموال، در زمان دیگری تصمیم‌گیری کنند.
بر اساس قانون اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم، امکان محاسبه جداگانه اموال به اجزای مختلف و پرداخت مالیات آن اجزا به صورت مستقل فراهم شده و ضرورتی ندارد که وراث، تمامی مالیات متعلقه به ماترک مورث خویش را به صورت یکجا به اداره امور مالیاتی پرداخت کنند.
طبق این اصلاحیه پرداخت مالیات بر ارث در صورتی باید حساب شود که وراث بخواهند تمام یا بخشی از اموال متوفی را به مالکیت خود منتقل کنند و در صورتی هم که ورثه قصد تملک بخشی از اموال شخص را تا مدتی پس از فوت نداشته باشند، ضرورتی به پرداخت مالیات بر ارث درخصوص آن بخش را نخواهند داشت.
کارشناسان معتقدند این مورد علاوه بر افزایش درآمد مالیاتی کشور، از موارد پرداخت نکردن مالیات بر ارث نیز به طرز چشمگیری خواهد کاست.
حذف معافیت‌ها
حذف معافیت‌های مالیاتی وراث از دیگر موارد مهمی است که در قانون جدید دچار تغییر شده است. یعنی با کنار گذاشتن ماده ۲۰ قانون مالیات‌های مستقیم، این معافیت مالیاتی حذف شده و دیگر معافیتی بر مالیات بر ارث موجود نیست.
در قوانین سابق، ورثه طبقه اول تا مبلغ ۳ میلیون تومان از معافیت مالیاتی برخوردار بودند و در صورتی که معلول یا از کار افتاده بودند هم این معافیت تا حداکثر مبلغ ۵ میلیون تومان قابل افزایش بود.
افزایش زمان ارائه اظهارنامه مالیاتی، دیگر تغییر مهم در این بخش از قانون است که در سال ۹۴ مصوب شد. طبق تغییرات این مدت زمان از شش ماه به یک سال افزایش یافته است.
برخلاف مقررات سابق، ورثه متوفی در حال حاضر یک سال از تاریخ وقوع فوت نزدیکان خود زمان دارند با مراجعه به سازمان مالیاتی منطقه؛ نسبت به ارائه اظهارنامه مالیاتی‌شان اقدام کنند.
ارزش ثروت به قیمت روز
چنانچه ورثه یک سال پس از تاریخ درگذشت متوفی اقدامی در این باره انجام ندهند، مالیات مربوطه در زمان تحویل یا انتقال اموال و دارایی‌ها به ورثه، بدون کسر هزینه‌هایی مثل هزینه کفن و دفن وصول خواهد شد. در حالی‌که در قانون سابق با کسر این هزینه‌ها صورت می‌گرفت.
از سوی دیگر قیمت‌های جدیدی که در اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم برای هر یک از اموال و دارایی‌های متوفی در نظر گرفته شده نیز تغییراتی را به دنبال داشته است.
در قانون سابق، ارزش ثروت و دارایی‌های شخص فوت شده مطابق با قیمت‌های زمان فوت وی محاسبه و مالیات بر اساس ارزش دارایی در زمان فوت دریافت می‌شد، در حالی که با اصلاح ایجاد شده در قانون ارث در سال ۹۴، ارزش ثروت متوفی به قیمت زمان انتقال دارایی یا تحویل به ورثه، ملاک محاسبه مالیات بر ارث قرار می‌گیرد.
اعلام دارایی بدون گواهی، ممنوع
ماده ۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم هم در اصلاحیه اخیر حذف شده است. این ماده درمورد ارائه گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث برای دریافت گواهی حصر وراثت بود. با این تغییر شورا‌های حل اختلاف، بدون دریافت گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث می‌توانند نسبت به صدور گواهی حصر وراثت برای وراث متقاضی گواهی انحصار وراثت اقدام کنند.
در قانون سابق، بانک‌ها و شرکت‌ها و مؤسسات و اشخاصی مکلف شده بودند که در عرض یک ماه از تاریخ اطلاع از فوت، صورت اموال اعم از وجوه نقد، سفته یا جواهر و نیز مقدار سهام یا سهم‌الشرکه متوفی را تنظیم و به حوزه مالیاتی محل تسلیم کنند.
در قانون جدید این قضیه منتفی شده و بانک‌ها و سایر مؤسسات مالی و اعتباری، شرکت‌ها، مؤسسات، نهاد‌های عمومی غیردولتی و سایر اشخاص حقوقی دولتی و غیردولتی که وجوه نقد یا سفته یا جواهر و یا هر نوع مال دیگر از متوفی نزد خود دارند، مجاز نیستند قبل از اخذ گواهی پرداخت مالیات مربوط موضوع این قانون، اموال و دارایی‌های متوفی را اعلام و تسلیم کنند.
