محمدرضا سوري
وجود هزاران اثر باستانی و طبیعی ، آبشارهای خروشان و کوههای سربه فلک کشیده در كنار آب و هوايي چهار فصل سبب شده تا لرستان به يكي ازاستانهاي بكر براي گردشگري به شمار رود. دراين ميان روستاهاي لرستان با داشتن تنوعي از صنايع دستي وانواع غذاها وتوليدات گياهي سبب شدند تا بهترين مكان براي گردشگرانداخلي وخارجي به شمار روند. اين مهم موجب شده تا رونق گردشگري روستايي در دستور كار مسئولان ميراث فرهنگي وگردشگري اين استان قرار بگيرد. موضوعي كه سبب شد تا مدیرکل بنیاد مسکن لرستان اعلام كند:« 1515 روستا از روستاهای استان به عنوان روستاهای هدف گردشگری شناخته شده‌اند و پیگیر هستیم که مجوز تعدادی از این روستاها تحت عنوان روستاهای هدف گردشگری گرفته شود.»
******
وجود بیش از پنج هزار اثر تاریخی و فرهنگی در لرستان ازجمله برخی از این آثار مانند نقوش و کنده کاری های داخل غارها و اشیا مفرغی و سفالینه ها، حکایت از تاریخ 40 هزار ساله زیست در این دیار دارد.
علاوه بر آن وجود بیش از 250 غار مسکونی و پناهگاه صخره ای نظیر غارهای پاسنگر گنجی قمری، یافته ، غار کوگان ، گر ارجنه و غار شگفت انگیز کلماکره در نقاط مختلف لرستان، جلوه ای خاص و دیدنی به این سرزمين بخشیده است.
دراين ميان مي توان ازغارهای منقوش پیش از تاریخ مانند غار هومیان یک ، هومیان دو، میرملاس کوهدشت و دوشه بخش چگنی خرم آباد از دیگر جاذبه های منحصربفرد این استان نام برد.
وجودپنج هزار اثر باستانی منحصر به فرد و سه هزار و 200 اثر باستانی ثبت شده در فهرست آثار ملی نیز بخشی از تاریخ و فرهنگ کهن لرستان می باشد که هر گردشگر خارجی و داخلی را به خود جذب می کند.
همچنين بناهای تاریخی شگفت انگیز این استان همچون قلعه فلک الافلاک، پل شکسته، گرداب سنگی، سنگ نبشته و مناره آجری از دیگر بناهایی هستند که در خرم آباد مرکز استان لرستان از عهد ساسانی و پیش از آن در این سرزمین همچون گوهری گرانبها زینت بخش چشمان رهگذران و مردم علاقه مند به تاریخ ایران زمین شده اند.
دركنار اين مهم ،لرستان با داشتن آب و هوایی متنوع و چهار فصل دارای طبیعتی بسیار زیباست که بهره مندی از آبشارهای بکر و چشم نواز، بخشی از زیبایی های خدادادی این دیار است که در دل کوههای سر به فلک کشیده استان، خودنمایی می کنند.
آبشارهای زیبایی همچون نوژیان ، بیشه، وارک، شوی، آب سفید، چکان، سرکانه و افرینه تنها نمونه هایی از این ظرفیت خدادادی هستند که منظره زیبا و چشم نوازی را به خود اختصاص داده اندو جلوه های بی نظیر طبیعی را به گردشگران این سرزمین مي بخشد.
روستاهاي لرستان جذاب براي گردشگران
تنوعي از انواع غذاها وصنايع دستي در كنار خانهئ هاي سنتي وزبان شيرين لري ورسومات متنوع از جمله عواملي است كه سبب شده تا گردشگران درسفربه مناطق مختلف اين استان خصوصا روستاهاي آن جذب آنها شوند.
مدیرکل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری لرستان با تاييد اين موضوع مي گويد:« لرستان علاوه بر دارا بودن مواهب گسترده طبیعی دارای ظرفیت های فرهنگی و تاریخی منحصر به فرد ومناطق روستایی و عشایری و کوچ نشینی زیبایی است.»
غلامرضا سلیمانی مي افزايد:« یکی از ظرفیت های بزرگ گردشگری روستایی که علاقمندان بسیاری را به خود جذب می کند بافت زندگی عشایری است.»
به گفته وی لرستان دارای روستاهای متعددی با ظرفیت گردشگری روستایی است و یکی از محورهای مهم گردشگری در این استان گردشگری روستایی است.
وی با بیان اینکه در حال حاضرمحور گردشگری خرم آباد - سنگ تراشان - آبشار نوژیان ، خرم آباد از پتانسیل گردشگری مناسبی برخوردار است ادامه مي دهد: «در روستای تاریخی سنگ تراشان با وجود اینکه متاسفانه زیر ساخت های لازم گردشگری ایجاد نشده اما زیرساخت های طبیعی بسیار چشمگیری وجود دارد.»
مدیرکل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری لرستان مي گويد:« این روستا بافت کاملا سنتی خود را حفظ کرده و یک محوطه پیش از تاریخی است که دارای یک معبد سه هزار ساله به نام معبد پایتخت سنگ تراشان با شش فصل کاوش است.»
به گفته وی این روستا ویژگی طبیعی خاصی دارد که بعد از هر بارندگی اقیانوسی ابری فضای روستا را در برمی گیرد.
یکی دیگر از روستاهای هدف گردشگری مشهور در لرستان روستای بیشه است که در حال حاضر دارای زیر ساخت های کامل گردشگری ،راه دسترسی آسان ، اقامتگاه ، رستوران ، سکوی استراحت ، سرویس بهداشتی ، پاسگاه انتظامی و خط راه آهن است.
معاون گردشگری میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری لرستان دراين خصوص مي گويد:« لرستان ظرفیت بسیار بالایی در راستای گردشگری روستایی و اکوتوریسم طبیعی و مردم شناسی دارد.»
دیانوش چراغی مي افزايد : «در حال حاضر 44 روستای هدف گردشگری در این استان وجود دارد که این تعداد روستا در حقیقت بیانگر ظرفیت غنی استان در این راستا است.»
به گفته وی در این استان 12 روستا به عنوان روستای هدف گردشگری به تصویب سازمان میراث فرهنگی رسیده و تهیه طرح های مطالعاتی این روستاها هم اکنون در دست اقدام است.
اين كارشناس فرهنگي ادامه مي دهد: «علاوه بر این تعداد 30 روستای دیگر در این استان به عنوان روستاهای مستعد گردشگری شناسایی شده اند که شرایط لازم را برای قرار گرفتن در لیست روستاهای هدف گردشگری دارند.»
به گفته وي ،در برخی از روستاهای استان علاوه بر ظرفیت گردشگری طبیعی و اکوتوریسم ، ظرفیت گردشگری تاریخی ،فرهنگی و مذهبی نیز وجود دارد،و توسعه گردشگری روستایی در روستاهای دارای ظرفیت علاوه بر جذب گردشگر رونق اقتصادی در جوامع روستایی را نیز افزایش می دهد.
توسعه گردشگري روستايي
بكي از انواع مهم و در حال رشد تورسیم، توریسمی است که مربوط به روستا و مناطق روستایی می باشد. تورسیم وابسته به روستا در کشورهایی که دارای صنعت توریسم رشد یافته ای هستند به شدت در حال رشد و گسترش می باشد.
با توجه به ویژگی بارز گردشگری روستایی به مثابه یکی از مردمی ترین اشکال گردشگری، می توان انتظار داشت که این صنعت از یک سو به رشد اقتصادی و تنوع فعالیت های روستایی و از سوی دیگر با جذب مازاد نیروی انسانی ، به ایجاد اشتغال و درآمد زایی برای ساکنان روستاها کمک کند و فرصتی برای توسعه همه جانبه قلمداد شود
. سکونتگاه های روستایی، به خصوص در کشورهای جهان سوم که نزدیک به 2/1 جمعیت این گونه کشورها را در خود جا داده اند، با مسائل و مشکلات حادتری از قبیل مهاجرت های روستایی، پایین بودن سطح اشتغال، پایین بودن سطح بهره وری در بخش کشاورزی، فقدان یا کمبود زیربناهای رفاهی و خدماتی مواجه اند.
این در حالی است که تعداد قابل توجهی از این گونه سکونتگاه ها به لحاظ موقعیت مکانی و داشتن عناصر مهم جذب گردشگر، مانند مناظر طبیعی، آثار باستانی، تنوع اقلیمی، آداب و سنن اجتماعی، زمینه های مناسبی برای توسعه ی فعالیت های گردشگری دارند.
توریسم روستایی را هر شکلی از توریسم که نشان دهنده نوعی از زندگی روستایی، هنر، فرهنگ و میراث فرهنگی در مکان های روستایی باشد و به موجب آن سودآوری برای جوامع محلی هم به لحاظ اقتصادی و هم اجتماعی به همراه داشته باشد و نیز تعاملاتی را بین گردشگران و افراد محلی به منظور توسعه تجربه بیشتر و تبادلات فرهنگی و اجتماعی ایجاد كند.
يكي از كارشناسان گردشگري روستايي دراين خصوص مي گويد: «گردشگری روستايي انواعي دارد كه مهمترين آن عبارتند ازگردشگري با تکیه بر کشاورزی در مزرعه، گردشگری بدون تکیه بر کشاورزی و خارج از مزرعه محور فعالیت ها چیزی غیر از فعالیت های کشاورزی است مانند گشت و گذار در طبیعت، حضور در روستا، دوچرخه سواری، اسب سواری و غیره...»
علي اکبر شيرخاني مي افزايد:«اساس توریسم روستایی، ترکیب محیط زیست روستایی، فعالیت های مزرعه و فرهنگ های خاص موجود در روستا بمنظور فراهم نمودن گردشگری و تنوع برای گردشگران و ایجاد فرصتی برای افراد محلی در جهت کسب درآمد بیشتر، ایجاد اشتغال و آشنایی با فرهنگ های مختلف و ایجاد ارتباط با سایر افراد روستای خود می باشد و ایجاد این فرصت بدون تخریب محیط زیست طبیعی مدنظر است.»
وي ادامه مي دهد:« کارآفرینی برای جوانان و زنان روستایی، توسعه مراکز اشتغال کوچک و ایجاد شغل های متعدد و جلوگیری از مهاجرت
، مشارکت افراد محلی در مدیریت و برنامه ریزی ها و نیز جلب مشارکت آنان در توسعه اقتصاد ملی با پتانسیل حفظ و حمایت از منابع طبیعی و محیط زیست،تزریق سرمایه به روستا و کاهش فقر با ایجاد یک کانال جهت ارزش افزوده محصولات محلی، رشد و حفظ صنایع دستی و خارج شدن از اقتصاد تک بعدی روستا و افزایش و تغییر شکل منابع در معرض خطر به سمت منابع پربازده و همراه با سودمندی و توزیع درآمد
و ارتباطات بیشتر روستاییان با سایر جوامع و فرهنگ های متنوع و ارتقاء سطح فرهنگ مردم محلی، حفظ و تداوم ارزش های فرهنگی و شناساندن هویت محلی از جمله مزاياي رونق گردشگري روستايي است.»
شناسایی 1515 روستای لرستان
روستاهای استان لرستان به دلیل موقعیت جغرافیایی و ویژگی های آب و هوایی از زیبایی خاصی برخوردار است و بارش های مناسب سبب شده تا زیبای دوچندانی به این مناطق می دهد و گردشگران می توانند با حضور در این روستاها از طبیعت بکر و هوای پاک آن استفاده کنند.
اين مهم سبب شده تا شناسایی و مستندنگاری ظرفیت‌های ناشناخته گردشگری در سه حوزه جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و آئینی، میراث ناملموس و طبیعی مانند تالاب‌ها، آبشار، چشمه‌ها و دره‌های روستاهای هدف گردشگری در استان لرستان در دستور کار قرار بگيرد.
مدیرکل بنیاد مسکن لرستان با اشاره به اينكه 1515 روستا به عنوان روستاهای هدف گردشگری شناخته شده‌اند مي گويد:« پیگیر هستیم که مجوز تعدادی از این روستاها تحت عنوان روستاهای هدف گردشگری گرفته شود.»
اين درحالي است كه گردشگری روستایی، یکی از مفاهیم و اشکال توسعه پایدار روستایی است که در آن از منابع موجود در مناطق روستایی استفاده می شود.
