حوريه ملکي
اواخر سال گذشته بود که یکی از دستور جلسه های ستاد اقتصاد مقاومتی استان زنجان ، گزارش عملکرد خوشه فرش زنجان بود. در آن روز معاون صنایع کوچک شرکت شهرک های صنعتی استان زنجان ابتدا به گزارشی از فعال سازی خوشه های صنعتی در این استان پرداخت و عمر خوشه فرش زنجان را سه سال خواند که از سال بعد (يعني سال 97) به عنوان کنسرسیوم صادراتی فعالیت خواهد کرد. هدف از راه اندازی این خوشه، حمایت از تولید و صادرات این محصول زنجان بود، همانگونه که هم اکنون چنین تلاشی برای چاقو و کفش در دست انجام است. اما امروز و بعد از گذشت حدود 10 ماه از آن تصميمات رئیس اتاق بازرگانی استان زنجان مي گويد: صنعت فرش استان در سال‌های گذشته به دلیل برخی کمبودها به فراموشی سپرده شده است.
***
بر اساس اعلام اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت، زنجان 63 هزار نفر و با تخمین مسئولان خوشه، 48 هزار نفر و شمار بیمه شدگان 11 هزار نفر فرش باف در این استان فعالیت می کنند.
سال گذشته زهرا حاج علی اکبری عامل توسعه خوشه فرش استان زنجان گفت: بر اساس آخرین گزارش سال 95، در شهرستان زنجان هشت هزار و 930، خدابنده 6 هزار و 350، ماهنشان سه هزار و 320، ایجرود 2 هزار و 80، طارم یک هزار و 540 ، ابهر یک هزار و 850، خرمدره 950 و سلطانیه 810 دار قالی آویخته بود.
وی ادامه داد: تعداد واحدهای متمرکز تولیدی در 6 ماهه نخست امسال به 83، واحدهای غیر متمرکز با مدیریت متمرکز به 155، واحدهای تولیدی غیر متمرکز خانگی با کمتر از سه دار قالی به 19 هزار دار می رسد که در مجموع 19 هزار و 238 دار قالی را نشان می دهد.
حاج علی اکبری به اقدامات انجام شده برای معرفی فرش زنجان اشاره و گفت: کیفیت فرش ابریشمی زنجان بی نظیر است چنانکه طرح های فرش قم که از 50 سال قبل مانده است، به دست همین بافندگان بافته می شود اما به نام استانی دیگر صادر. فرش پشمی این استان در جهان به فرش آهنی معروف است و این موضوع حکایت از کیفیت بالای بافت فرش زنجان دارد.
وی خاطرنشان کرد: برای نخستین بار در این استان، عرضه مواد اولیه فرش ابریشمی راه اندازی و مشکل طراحی فرش ابریشمی زنجان هم راه اندازی اولین مرکز طراحی فرش مرتفع شد.
* از صادرات تا درماندگي
با اينکه حدود يکماه پيش رئیس اداره فرش سازمان صنعت و معدن و تجارت استان زنجان اعلام کرد که هدف‌گذاری در سال ۹۷ برای صادرات فرش دستباف استان زنجان ۱۲ میلیون دلار است که امیدواریم محقق و وضعیت صادرات خوب شود. اما حالا رئیس اتاق بازرگانی استان زنجان گفت: صنعت فرش استان در سال‌های گذشته به دلیل برخی کمبودها به فراموشی سپرده شده است.
اوايل مرداد ماه بود که رئیس اداره فرش سازمان صنعت و معدن و تجارت استان زنجان به صادرات فرش دستباف استان زنجان اشاره کرد و افزود: طی چهار ماهه سال جاری میزان صادرات فرش دستباف استان سه میلیون و ۷۸۵ هزار دلار بوده است.
محسن جعفری اظهار کرد: طی سال گذشته درهمین بازه زمانی میزان صادرات فرش استان سه میلیون و ۸۸۰ هزار دلار بوده که در سال جاری سه درصد کاهش صادرات فرش دستباف استان بوده است.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان تأکید کرد: فرش استان زنجان به کشورهای خلیج‌فارس، آلمان، کانادا، روسیه، لبنان ،ایتالیا و برزیل ،فرانسه و انگلیس صادر می‌شود.
جعفری گفت: در سال های گذشته فرش استان به کشور آمریکا هم صادر می‌شود که متأسفانه این امر محقق نمی‌شود. پیش‌بینی هدف‌گذاری سال ۹۷ برای صادرات فرش دستباف استان زنجان ۱۲ میلیون دلار است که امیدواریم وضعیت صادرات خوب شود.
رئیس اداره فرش استان زنجان گفت: خوشبختانه باروی کار آمدن دولت تدبیر و امید کیفیت فرش دستباف استان زنجان بسیار خوب شده و به‌تبع صادرات فرش هم افزایش داشته است. همچنین طبیعی بودن مواد اولیه فرش زنجان شامل پشم و ابریشم و رنگ باعث افزایش کیفیت این فرش‌ها می‌شود.
جعفری افزود: خوشبختانه صادرات فرش زنجان رو به رشد است و حمایت لازم را از فرشبافان وجود دارد و کیفیت فرش دستباف استان زنجان بسیار ارزشمند است و تنها در این چهار ماهه کمی صادرات فرش دستباف کاهش‌یافته است.
اما بعد از گذشت کمتر از دوماه در ست در اولين روز مهر ماه سال جاري رئیس اتاق بازرگانی استان زنجان گفت: صنعت فرش استان در سال‌های گذشته به دلیل برخی کمبودها به فراموشی سپرده شده است.
غلامحسین جمیلی با اشاره به برگزاری مجمع انتخاباتی انجمن فرش دستباف استان زنجان، اظهار کرد: صنعت فرش نیازمند فعالیت صنعتی‌گونه است و تفکر اتاق زنجان ارائه خدمات در بخش‌های مختلف به همه صنوف، به ویژه صنایع دستی و صنعت فرش است.
این مسئول ادامه داد: صنعت فرش طی سال‌های گذشته در استان زنجان به دلیل برخی کمبودها به فراموشی سپرده شده است و هرچه حوزه فرش تقویت شود، ذی‌نفعان و فعالان این بخش بیشتر بهره‌مند خواهد شد که منجر به افزایش شاخص‌های اقتصادی استان می‌شود.
وی افزود: نام‌گذاری امسال توسط مقام معظم رهبری به عنوان سال حمایت از کالای ایرانی، نقشه راه سعادت، آبادانی و توفیقات بیش از پیش کشور است و با نظر به حمیت و تعصب ذاتی مردم ایران که در بسیاری از رویدادهای پرفروغ تاریخی، کوته‌فکران و بدخواهان را در بهت و حیرت برده است.
جمیلی خاطرنشان کرد: در حال حاضر حمایت از کالای ایرانی به تعصب و غیرت ایرانی نیازمند است تا این ایدئولوژی هوشمندانه به یک ارزش و عادت بین ایرانیان تبدیل شود.
رئیس اتاق بازرگانی استان زنجان، یادآور شد: بایستی برای تحقق و شکل دادن به حمایت از تولیدات داخلی ضمن گسترش و تقویت زیرساخت‌های اقتصادی در حوزه‌های مختلف به بسترسازی مناسب در راستای جلوگیری از قاچاق و ممنوعیت واردات محصولات مشابه تولید شده در کشور توجه ویژه شود.
وی تصریح کرد: نباید فراموش کرد که همه نباید کارآفرین سرآمد و مشهور باشند، بلکه کارآفرینان باید بتوانند در شغلی که ایجاد کرده و فعالیت می‌کنند در سطح خودشان موفق شوند و مراحل رشد و شکوفایی را قدم به قدم طی کنند همچنین همه کارآفرین نیستند و نمی‌توانند شغل ایجاد کنند.
* وضعیت نامطلوب بافت فرش در زنجان
مشکلات فرشبافان زنجان به امروز و ديروز باز نمي گردد. کافيست مروري به گزارش هاي موجود که حکايت از درد فعالان اين عرصه داشت، داشته باشيم. درست 6 سال پيش سرپرست يکي از کارگاه هاي قالی‌بافی زنجان پایین بودن سطح درآمد بافندگی و عدم ارزشمندی این شغل در جامعه را سبب نارضایتی بافندگان از این شغل اعلام کرده و گفته بود متأسفانه اين اتفاقات به احساس حقارت بافندگان منتهی شده است.
"سلمان اسماعیلی" با اشاره به وضعیت نامطلوب بافندگی در استان زنجان، گفت: درآمد پایین بافندگی و ساعات کاری طولانی ومستمر و هم چنین نگاه غیرواقعی جامعه به آن، این هنر اصیل و باارزش را در محاق فراموشی و انزوا فرو برده است.
وی با اشاره به اینکه از 2 سال گذشته با تلاش سرپرست کارگاههای قالی بافی سعی شده دستمزد بافندگان افزایش یابد، ادامه داد: ما تمام تلاشمان را کردهایم که دستمزد این قشر زحمتکش افزایش پیدا کند.
این سرپرست کارگاه قالی‌بافی در ادامه افزود: در دهه 60 و 70 که قالی‌بافی صنعتی رو به رشد و بالنده بود و دوران طلایی خود را سپری می‌کرد، دستمزد یک بافنده قالی 3 برابر دستمزد یک کارمند معمولی بود، ولی با نوسانات بازار و افول فرش ایران در جهان رفته رفته قالی‌بافی از رونق افتاد، به همین دلیل قالی‌بافان متضرر شدند.
وی با تأکید بر این نکته که باید مهمترین چالش مسئولان ارزش‌گذاری و اعطاء تسهیلات ویژه به فعالان عرصه فرش و احیای این هنر ناب باشد، خاطرنشان کرد: افراد هنرمندی که توانایی بافندگی دارند باید به این شغل افتخار کنند چرا که میراث هنری عظیمی را با خود دارند و مسئولان باید برای بهتر شدن ذهنیت مردم جامعه نسبت به بافندگی تلاش کنند.
وی آمار بافندگان قالی در استان را نامشخص عنوان کرد و گفت: در بعضی مناطق کشور مثل خوی اکثر بافندگان را مردان تشکیل می‌دهند و در منطقه‌ای مثل نایین بافندگان زنان هستند، اما در استان زنجان تقریباً بافندگان زن و مرد مساوی است، ولی آمار رسمی بافندگان قالی دقیق نیست.
این هنرمند زنجانی اظهار کرد: در گذشته بانوان زنجانی بیشتر رغبت به بافندگی قالی‌های کوچک و بزرگ در منازل داشتند و در کنار خلق اثر هنری به اقتصاد خانواده نیز کمک می‌کردند، اما متأسفانه امروزه تولید فرش در سرگرمی و خلاقیتهای بانوان هیچ جایگاهی ندارد.
حالا زنجان مانده و صنعتي که فقط با حمايت و توجه ويژه مسئولان مي تواند دوباره روي پاي خودش بايستد و به عنوان افتخاري براي فعالان و استان باشد.
