اتخاذ برخی سیاست‌های پولی و ارزی دولت در ماه‌های اخیر و طرح اخذ مابه‌التفاوت نرخ ارز از واردکنندگان کالا موجب سوء‌استفاده و بهانه‌جویی تعدادی از تولیدکنندگان و فعالان بازار شده‌است، به طوری که تولیدکنندگان دپوی مواد اولیه در گمرکات را به عنوان حربه‌ای برای افزایش قیمت کالایشان به‌کار گرفتند و با القای کمبود در بازار تلاش می‌کنند، روزانه ارزش سرمایه‌های احتکار شده در انبار‌ها را افزایش دهند. در این میان، مشاهدات میدانی از سطح شهر و فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز حاکی از آن است که کالا به وفور وجود دارد و هیچ کمبودی نیست.
فعالان بازار تابستان امسال را ماه‌های پرتلاطم و آشفته برای قیمت انواع کالاها می‌دانند و با تکذیب شایعه کمبود کالا معتقدند کالا به میزان کافی در فروشگاه‌ها و مغازه‌های عرضه‌کننده وجود دارد، اما عده‌ای که سود بیشتر را در انبارداری کالا می‌دانند با دپوی کالا‌های مورد نیاز مردم تلاش می‌کنند کمبود را به جامعه القا کنند. همانطور که دپوی مواد اولیه در گمرکات را بهانه‌ای برای کاهش تولید و کسب سود بیشتر قرار داده‌اند.
این روز‌ها شایعه کاهش عرضه روغن، مواد شوینده و بهداشتی؛ انواع پوشاک و... در جامعه به راه افتاده‌است، گزارشات میدانی حاکی از آن است که نه‌تن‌ها کمبودی نیست، بلکه بیش از گذشته این کالاها در فروشگاه‌های زنجیره‌ای عرضه می‌شود.
محمود نوابی، رئیس سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان در این خصوص می‌گوید: انبار شدن مواد اولیه در گمرکات به آن معنا نیست که کالایی نایاب شود، بلکه تولیدکنندگان مکلفند با پرداخت مابه‌التفاوت نرخ ارز کالایشان را از گمرکات ترخیص کنند. وی با انتقاد از سودجویی برخی از تولیدکنندگان و واردکنندگان می‌افزاید: برخی با دپو کالایشان در انبار‌ها کمبود کالا را به جامعه القا می‌کنند و انتشار همین اخبار کذب موجب شده که در هفته‌های اخیر احتکار خانگی در برخی از کالاها به وجود بیاید. وی با اشاره به اینکه احتکار خانگی در اقلیت قرار دارد و خانواده‌ها اغلب روزانه خرید می‌کنند، می‌گوید: شاید با نظارت‌های تعزیراتی بتوانیم انبار‌های احتکار‌کنندگان را پلمب کنیم، اما هیچ راه‌حلی برای جلوگیری از احتکار خانگی نداریم.
نوابی همچنین به کاهش تولید برخی از کالاها مانند میوه‌های تابستان اشاره می‌کند و می‌افزاید: در سال‌های گذشته در ماه‌های تیر و مرداد میوه‌های تابستانی چیده شده و برای مصرف در شهریور ماه روانه سردخانه‌ها می‌شد. امسال به دلیل سرمازدگی بار میوه تابستانی نسبت به سال‌های گذشته کم بود و میوه‌های فصل مستقیماً روانه بازار مصرف شده و کمتر در سردخانه‌ها انبار شده‌است؛ از این رو از ابتدای شهریور قیمت افزایش یافت. در این میان به جای اینکه بازار میوه به صورت تخصصی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد، هرکسی به خودش اجازه اظهار‌نظر می‌دهد و بیشتر به افزایش قیمت‌ها دامن می‌زند. وی در خصوص شایعه کمبود کالا در بازار و فروشگاه‌ها نیز می‌گوید: اخیراً در برخی از شبکه‌های اجتماعی این طور القا می‌شود که کالا نایاب شده و به عنوان مثال روغن، لوازم بهداشتی یا مرغ نایاب‌شده‌است. بنده با تکذیب این اخبار به مردم اطمینان می‌دهم که نه‌تن‌ها کمبودی وجود ندارد، بلکه کالا به وفور در فروشگاه‌ها وجود دارد. اینکه برخی از خرده‌فروشی‌ها به مشتریان اعلام می‌کنند که برنج یا روغن یا... در بازار نایاب‌شده یا قرار است گران شود؛ صرفاً به دنبال ایجاد موج و سیاه‌نمایی هستند تا کالا‌های انبار‌شده‌شان را گران کنند.
نوابی همچنین وعده می‌دهد که در روز‌های آتی با فرارسیدن ماه محرم، نظارت‌های این سازمان بر بازار و قیمت انواع مواد پر مصرف در این ماه افزایش یابد و از هرگونه سوء‌استفاده دلالان جلوگیری شود.
۵۱۰ هزار انبار در سامانه جامع انبارداری ثبت شده‌است
نوابی می‌افزاید: سامانه جامع انبارداری بخشی از ساماندهی جامعه تجارت است و تکلیف در قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مشخص شده‌است. تاکنون ۵۱۰ هزار انبار توسط مأموران ما شناسایی شده و در سامانه ثبت‌شده که اکنون دارای شناسه هستند و از نظر ارتباط با گمرک و سامانه تجارت مراحل نهایی خود را طی می‌کند.
وی تأکید می‌کند: ۱۸ هزار انبار و سردخانه در سال‌های گذشته توسط سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان تحت عنوان سامانه اعلام موجودی شناسایی شده بود که همه آن‌ها مربوط به کالا‌های تعریف شده بودند، اما آنچه اکنون سامانه جامع انبار‌های وزارت صنعت روی آن کار کرده‌است، شناسایی ۵۱۰ هزار انبار است.
لوازم خانگی، برنج و لاستیک بالای لیست احتکار
نوابی در پاسخ به این پرسش که آیا آمار مشخصی از انبار‌های احتکار‌کننده کالا دارید یا خیر می‌گوید: اکنون نمی‌توانم آمار دقیقی از این انبار‌ها ارائه دهم، اما انبار‌هایی که تاکنون کشف شده بیشتر در حوزه لوازم خانگی، برنج و لاستیک شناسایی شده‌است. بازرسان ما به صورت کاملاً حرفهای با کالا‌های تولیدی آشنایی دارند و به درستی می‌توانند موارد احتکار را از غیر آن تشخیص دهند. رئیس سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان یادآوری می‌کند: هر ساله در وزارت صمت و سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان موجودی ۱۸ هزار انبار گرفته می‌شود و ما اطلاعات کافی از اینکه چه مقدار کالا در هر انبار رفته و چه مقدار کالا از انبار‌ها خارج شده است، داریم. امروز به دلیل ممنوعیت واردات مقداری از این بازرسی‌ها و نظارت‌ها تشدید شده‌است.
نوابی می‌گوید: تفاهمنامه‌ای با نیرو‌های بسیج وزارت صمت به امضا رساندیم تا در آینده با همکاری این نیرو‌ها بتوانیم با اقتدار بیشتری در زمینه شناسایی احتکار‌کنندگان عمل کنیم.
وی در خصوص کم‌فروشی‌های صورت گرفته توسط برخی از تولیدکنندگان کالا در بازار می‌گوید: در حوزه کم‌فروشی، نوع کالا اولویت‌بندی دارد و یکسری کالاها جزو گروه یک قرار می‌گیرند که بازرسی محور هستند. یکسری کالاها، شکایت محور هستند و بازرسان ما در بازرسی‌های موردی اگر در کم‌فروشی به تخلفی برسند یا مردم توسط سامانه ۱۲۴ به سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان اطلاع دهند، به طور حتم با آن برخورد خواهد شد.
رئیس سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان می‌افزاید: در صورتی که هرگونه کم‌فروشی یا مواردی همچون اضافه کردن آب به محصولات غذایی را مشاهده کنیم به طور حتم با آن برخورد خواهیم کرد. وی تأکید می‌کند: متأسفانه در موارد جدید شاهد بروز تخلفات نوظهوری هستیم که از جمله آن مواردی است که شرکت روی محصول خود ادعا می‌کند، دارای ویتامین دی یا امگا ۳ است و مشخص نیست که چه مقدار ویتامین دی یا امگا ۳ به آن محصول اضافه شده و سهم اثر قیمتی آن به چه میزانی است. در چنین مواردی نظر کارشناسی اهمیت پیدا کرده و ما به عنوان سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان از سازمان غذا و دارو و سازمان استاندارد خواسته‌ایم که وارد عمل شوند.
بلاتکلیفی ۲۴ روزه.
اما تولیدکنندگان حکایت دیگری دارند. کریم میزبان یک تولیدکننده پوشاک می‌گوید: امروز تولیدکنندگان از تحریم‌های داخلی پیش از تحریم‌های خارجی رنج می‌برند و ۲۴ روز است که مواد اولیه ما در گمرک مانده و هیچ کس هم پاسخگو نیست. وی افزود: هیچ‌کس از افزایش قیمت‌ها دلی خوش ندارد و ما مجبور به افزایش قیمت‌ها بودیم. با این اوصاف آیا دولت بهانه «گرانی گمرک» را از بازار‌های متخلف خواهد گرفت؟
