یکصد و هفتاد و چهارمین نشست رسمی اوپک، صحنه رؤیارویی ایران و عربستان بود. جایی که عربستان سعی کرد تا با اشاره به امریکا و با هدف پایین آوردن قیمت نفت، میزان تولید رسمی اوپک را افزایش دهد. از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران که با تحریم‌های تازه امریکا روبه‌رو است، به دنبال حفظ میزان تولید فعلی بود، روندی که می‌توانست بخشی از کاهش درآمد‌های نفتی ایران را جبران کند.
سیاست محدودیت عرضه نفت خام، از دی سال ۱۳۹۵ توسط اعضای اوپک به اجرا گذاشته شد، اما حالا عربستان سعودی و روسیه، خواهان افزایش قابل توجه تولید پس از ۱۸ماه کنترل شدید عرضه در بازار نفت هستند. پیشنهاد آن‌ها در این خصوص افزایشی حدود ۵/۱ میلیون بشکه در روز است، رقمی که دقیقاً معادل نفتی است که پس از تحریم‌های ایران، قرار است از بازار‌های جهانی حذف شود. این در حالی است که ایران و سایر صادرکنندگان با چنین توافقی ابراز مخالفت کردند و حتی وزیر نفت تهدید کرد که پیشنهاد عربستان را وتو کند.
قهر زنگنه
براساس آنچه منابع نزدیک به رسانه‌های غربی از اتاق جلسات اوپک منتشر کردن و چهار سناریوی اصلی به منظور افزایش تولید نفت از سوی اعضای عضو و غیرعضو مطرح شد. پیشنهاد روسیه افزایش ۵/۱ میلیون بشکه‌ای نفت، عربستان افزایش یک میلیون بشکه‌ای نفت، الجزایر ۶۰۰ هزار بشکه و کویت پیشنهاد ۹۰۰ هزار بشکه‌ای را مطرح کرد، اما مقامات ایرانی معتقد بودند، وقتی بازار نفت متعادل است، لزومی به افزایش تولید نفت نیست و این پیشنهادات صرفاً اقدامی سیاسی برای چراغ سبز نشان‌دادن به تحریم‌های نفتی ایران است. این پیشنهادات در جلسه کمیته نظارت بر بیانیه اوپک مطرح شد. اما تنها دقایقی پس از آغاز این جلسه بود که بیژن زنگنه به نشانه اعتراض نشست کمیته نظارت بر بیانیه اوپک را ترک کرد و با لحنی که نشان از خشم وی داشت، به خبرنگاران گفت: «یکی به من بگوید چرا باید در بازاری که متعادل است، تولید نفت را افزایش دهیم؟!»
در پایان این نشست «کمیته مشترک وزارتی نظارت بر بیانیه اوپک و غیراوپک» اعضا تصمیم گرفتند، پیشنهاد افزایش یک میلیون بشکه‌ای تولید نفت اوپک و غیراوپک را به کنفرانس وزرای اوپک ارائه کنند.
نشست زنگنه با وزیر نفت عربستان
تنش‌ها پیش از برگزاری نشست وزرای اوپک تا جایی بالا گرفت که برخی از کشور‌ها با میانجی‌گری، نشستی را میان وزیر نفت ایران و عربستان ترتیب دادند. نشستی که قرار بود، عاملی برای نزدیکی دیدگاه دو قدرت اوپک درخصوص میزان تولید باشد و اتفاقی که به نظر می‌رسد ثمره داد و پس از این نشست مهم که نخستین ملاقات رسمی دو مقام ارشد ایران و عربستان پس از قطع روابط دو کشور بود، زنگنه از نزدیک‌شدن دیدگاه طرفین در موضوع افزایش تولید خبر داد. زنگنه پس از این نشست گفت: نشست خوبی با همتای سعودی خود داشته و در مورد احتمال مصالحه بدبین نیست. وی همچنین گفت: «ما مذاکرات خوبی داشتیم، بر سر برخی اصول برای مصالحه با یکدیگر در نشست توافق کردیم... آن‌ها در حال نوشتن متنی برای نهایی کردن ساختار هستند...»
پس از این بود که وزرا نظیر نمایندگان الجزایر، امارات، عراق و ونزوئلا که دیدگاهی نزدیک به ایران داشتند نیز اعلام کردند در مورد یک توافق خوش‌بین هستند.
نبرد بر سر محکومیت تحریم‌های ایران
اما این تنها نقطه تقابل ایران و عربستان در نشست اوپک نبود. نقطه دیگری که ایران و عربستان را به تقابل کشانده بود، تأکید ایران برخواسته خود درخصوص محکومیت تحریم‌های جدید امریکا علیه ایران در بیانیه پایانی اوپک بود؛ چراکه ایران بر این باور است دلیل افزایش اخیر قیمت نفت در بازار‌های جهانی، اقدامات امریکا علیه ایران است. در طرف مقابل خالد الفالح وزیر نفت عربستان اظهار کرد، اوپک درباره تحریم‌ها در نشست خود گفتوگو نمی‌کند.
همچنین فالح حاضر نشد، درباره درخواست ایران برای محکومیت رسمی تحریم‌های امریکا در نشست اوپک اظهارنظر کند. جو مک‌مانیگل - تحلیلگر شرکت Hedgeye-که برای نظاره نشست اوپک در وین حضور پیدا کرده بود هم در این خصوص اظهار کرد: امریکا متحد کلیدی عربستان سعودی است و تصور می‌کنم که سعودی‌ها به شدت با این اقدام مخالفت خواهند کرد.
آیا ایران عقب‌نشینی کرده است؟
واقعیت آن است در نهایت با فشار‌های ایران، میزان تولید اعضای کشور‌های صادرکننده نفت (اوپک) بین یک میلیون بشکه در روز برای چندماه آینده افزایش پیدا خواهد کرد. رقمی که بسیار کمتر از میزان مدنظر عربستان است و کارشناسان آن را پلی بین وضعیت فعلی و پیشنهادات روسیه و عربستان در خصوص افزایش تولید دانسته‌اند. علاوه بر این نکته نیز نباید فراموش کرد که این افزایش تولید تدریجی خواهد بود و هیچ‌کس نباید انتظار ورود فوری و زیاد نفت به بازار را داشته باشد و این به این معناست که قیمت نفت به یکباره در بازار با افت شدید روبه‌رو نخواهد شد.
اگرچه در این بین نباید سیاسی‌کاری عربستان را در مهم‌ترین سازمان اقتصادی جهان فراموش کرد.
نتایج نشست اوپک
در نهایت پس از کش‌و‌قوس‌های فراوان، میان ایران و عربستان، این حرف ایران بود که به کرسی نشست و بار دیگر اوپک در بیانیه پایانی خود تأکید کرد که تا پایان نوامبر، سقف تولید فعلی حفظ شود و کشور‌ها به کاهش یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه‌ای در روز همچنان پایبند باشند.
اگرچه به دلیل کاهش تولید برخی از کشور‌ها همچون لیبی، نیجریه، ونزوئلا و ایران میزان کاهش تولید از یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز، به ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه کاهش داشته که همین موضوع باعث شده تا بنابر تصمیم اعضای اوپک، آن دسته از اعضا که در توافق حضور داشته (به غیر از نیجریه، لیبی و ایران) و بیش از میزان تعهد خود کاهش تولید داده‌اند، تولید خود را به سهم تعیین شده برسانند تا بار دیگر میزان کاهش تولید به یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز برسد. بنابراین در صورت عملی‌شدن این تصمیم، در عمل روزانه یک میلیون بشکه نفت بیشتر وارد بازار‌های جهانی خواهد شد که این به معنای افزایش تولید نیست و تنها به منزله پایبندی صددرصدی به توافق همکاری اوپک و غیراوپک است، در همین حال ممکن است امکان روانه‌شدن همه این یک میلیون بشکه به بازار وجود نداشته باشد و میزان کمتری وارد بازار شود.
علاوه بر این، اعضای اوپک توافق کردند که اگر یکی از اعضای حاضر در این توافق کاهش تولید قابل توجهی داشته باشد، برای جبران این کاهش تولید با آن کشور مذاکره و در صورت توافق طرف‌ها، جبران این کاستی انجام شود.
