زمستان گذشته، ترامپ ادعا کرد که ایالات متحده از تجارت ناعادلانه ضربه دیده است. وی در جلسه‌ای با برخی نمایندگان صنایع سنگین گفت: «در تجارت جهانی، همچنان بر سیاست آمریکا محور خود تاکید دارد.» ترامپ افزود: «در واردات فولاد، تعرفه گمرکی را تا ۲۵ درصد افزایش و همزمان میزان واردات فعلی را تا 10 درصد کاهش خواهد داد.» واردات فولاد به آمریکا از ۱۱۰ کشور جهان است. در این بین کشورهای کانادا و مکزیک در آمریکای شمالی، برزیل در آمریکای جنوبی، آلمان در اروپا و نیز ترکیه، روسیه، ژاپن و کره‌جنوبی در آسیا برترین مقاصد وارداتی فولاد این کشور به‌شمار می‌آیند و در سال ۲۰۱۶ میلادی ۷۵ درصد از واردات فولاد آمریکا از این کشورها بود. هر یک از این کشورها در سال یادشده، بیش از یک میلیون تن فولاد به آمریکا صادر کردند. پس از این کشورها، هند و تایوان نیز دیگر صادرکنندگان برتر فولاد به آمریکا به‌شمار می‌آیند. ترامپ حتی پس از ابراز نگرانی صاحب‌نظران اقتصادی و رسانه‌ها از احتمال به راه افتادن جنگ تجاری، از تصمیم خود دفاع کرد و گفت: «پیروزی در جنگ تجاری آسان است.» تاکید رئیس‌جمهور آمریکا بر به راه انداختن جنگ تجاری بسیار مورد توجه کارشناسان قرار گرفت. بسیاری می‌گفتند که افزایش تعرفه گمرکی به این آسانی‌ها هم نیست که ترامپ در نظر دارد؛ چراکه آمریکا از سال 1995 به همراه نزدیک به 100 کشور دیگر، سازمان بین‌المللی تجارت جهانی را در ژنو سوئیس تشکیل دادند که یکی از مهم‌ترین وظایف آن تلاش برای کاهش تعرفه‌های گمرکی میان کشورهای عضو بود. از این رو ناظران، خواسته ترامپ را به‌طور کامل برخلاف اهداف و تعهدات ایالات متحده به‌عنوان عضو اصلی سازمان تجارت جهانی می‌دانستند. اما سازمان تجارت جهانی پاره‌ای شرایط استثنائی را برای وضعیت‌های خاص از‌جمله تهدید منافع امنیتی دولت‌های عضو مطرح کرده است که در این صورت این دولت‌ها می‌توانند به‌صورت موقت (نه دائم)، سیاست کاهش تعرفه گمرکی را کنار گذارند. درهر صورت، در میان نگاه‌های بهت‌زده جهان، ترامپی که از برجام کنار کشید، جنگ اقتصادی خود را نیز آغاز کرد.
پرده دوم: دوستان به جان هم می‌افتند
این‌بار دیگر آقای ترامپ به میدان نیامد، نه پیامی در توییتر نوشت و نه نشست خبری در کاخ‌سفید برگزار کرد؛ تنها ویلبر راس، وزیر بازرگانی ایالات متحده آمریکا جمعه ۳۱ می (10خرداد) گفت: «از نیمه‌شب امشب (پنجشنبه، به‌وقت واشنگتن) افزایش تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم برای اتحادیه اروپا، کانادا و مکزیک اعمال خواهد شد.» همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد موجی از مخالفت‌ها به راه افتاد، دقیقا مثل همان روزی که ترامپ از برجام کنار کشید و اتحادیه اروپا و حامیان برجام با صدور بیانیه‌هایی پی‌در‌پی ترامپ را محکوم کردند و توافق هسته‌ای را ستودند. فرق ماجرا این است که این‌بار دوستان آمریکا، از دست واشنگتن خشمگین‌ترند و منافع خودشان را مستقیما در خطر می‌بینند، از این رو با تهدیدات بیشتر و جدی‌تری از مقابله با آمریکا سخن می‌گویند. اتحادیه اروپا پیشتر اعلام کرده بود که در واکنش به چنین اقدامی تا 25 درصد بر 182 محصول وارداتی از آمریکا تعرفه وضع می‌کند. کانادا هم گفته که 127 قلم اجناس وارداتی آمریکا را مشمول تعرفه خواهد کرد، محصولاتی مثل ماست، قهوه و سس‌کچاپ و دستمال توالت. مکزیک هم اعلام کرده که اقدامات متقابلی را در نظر گرفته است و بر محصولات وارداتی از آمریکا شامل لامپ، گوشت‌خوک، سوسیس و مواد غذایی و میوه‌ها تعرفه وضع می‌کند. سیسیلیا مالمستروم، کمیسر اتحادیه اروپا در امور تجاری نیز در واکنش به افزایش تعرفه اظهار داشت: «اتحادیه اروپا علیه آمریکا به سازمان تجارت جهانی شکایت می‌کند. واکنش اروپا متناسب با اقدام آمریکا و مطابق با قوانین سازمان تجارت جهانی خواهد بود.» مانفرد وبر، رئیس فراکسیون محافظه‌کاران پارلمان اروپا در توییتر خود نوشت: «اروپا به‌دنبال جنگ تجاری نیست اما اگر ترامپ تصمیم بگیرد که با اروپا همچون یک دشمن رفتار کند، ما چاره‌ای جز دفاع از صنایع، مشاغل و منافع اروپایی نداریم. ما در برابر این تصمیم آمریکا ساکت نخواهیم نشست.» سخنگوی دولت بریتانیا نیز اعلام کرد: «ما از تصمیم آمریکا برای افزایش تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم برای اروپا به بهانه مشکلات امنیت ملی ناخشنودیم. بریتانیا و دیگر کشورهای اتحادیه اروپا از متحدان نزدیک آمریکا هستند و باید به‌طور دائم و کامل از افزایش تعرفه معاف باشند.»
پرده سوم: خیمه شب بازی آقای رئیس‌جمهور
شاید بهترین توصیف اقدام ترامپ جمله‌ای باشد که اندیشکده کاتو نوشت: «دولت ترامپ نه دوست می‌شناسد و نه دشمن.» اما به‌راستی چرا آمریکا باید به‌دنبال انزوای بیشتر و دشمن‌تراشی برای خود باشد؟
جالب آن است که ویلبر راس، وزیر بازرگانی آمریکا در سخنان خود اشاره کرده که کشورش خواهان «مذاکره با طرف‌های کانادایی، مکزیکی و اروپایی» برای حل اختلافات جاری است. سوال مهم این است که مذاکره برای چه و با چه هدفی؟ «ملوین کراس» کارشناس اندیشکده «هوور» در این مورد در پایگاه «بلومبرگ»، نوشته: «به‌نظر می‌رسد کاخ‌سفید ترامپ می‌خواهد مصالحه تجاری را با امتیازات سیاست خارجی و امنیتی مبادله کند... این روشی بدیع از رئیس‌جمهور آمریکا در برخورد با متحدان نزدیک این کشور است. اما به‌نظر می‌رسد، این روش در کوتاه‌مدت نتایجی به بار آورد که ترامپ بتواند با استناد به آنها اعلام پیروزی کند.»
حتی برخی از کارشناسان می‌گویند که در تنش تعرفه‌ای آمریکا و اروپا، پای مساله بودجه ناتو و تحریم‌های ایران هم در میان است؛ «استیون منوچین» وزیر خزانه‌داری آمریکا، اخیرا به شبکه «سی‌ان‌بی‌سی» گفته بود که ترامپ میزان سهم کشورها در تامین بودجه ناتو را در تعرفه واردات فلزات در نظر می‌گیرد.
به عبارت دیگر، او این پیام را منتقل می‌کند که آمریکا از کشورهای اروپایی عضو ناتو می‌خواهد قانون تخصیص حداقل دو درصد بودجه به مسائل نظامی را رعایت کنند تا از تعرفه فلزات معاف شوند.
برخی از تحلیلگران می‌گویند که شاید واشنگتن تلاش دارد از موضوع تعرفه به‌عنوان یک اهرم فشار به اروپا استفاده کند تا این کشورها را به تبعیت از تحریم‌های آمریکا علیه ایران و احیای تحریم‌های ضدایرانی وادار کند. چنانکه «ریچارد گرنل» سفیر آمریکا در آلمان در مصاحبه با روزنامه «نیویورک تایمز» گفته بود اگر کشورهای اروپایی در اعمال تحریم علیه ایران با واشنگتن همکاری کنند، واشنگتن ممکن است آنها را به‌صورت دائمی از تعرفه فلزات معاف کند.
