علي احمدي فراهاني
اينكه رهبر كبير انقلاب حضرت امام خميني(قده)از كدام منظر به مقوله مشاركت عمومي مي‌نگريست وآن را تجويز مي‌نمود و البته حدود و ثغوري كه براي آن تعيين مي‌فرمود، كماكان از مباحث نظري مطرح در ميان جريانات سياسي و فكري فعال در داخل و خارج از ايران به شمار مي‌رود. اين جريانات، هريك بخشي از بيانات و سيره امام خميني را مورد استناد خويش قرار مي‌دهند و تحليل خود در باره اين موضوع را برآن استوار مي‌كنند. نيك روشن است كه در اين ميان برداشتي مقرون به صواب است كه از جامع نگري وكمال بهره‌اي بيشتر داشته باشد و بتواند كليت انديشه‌ها و عملكرد آن بزرگوار را مدنظر داشته باشد. دراين ميان مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني براي تسهيل كار محققان، اولين مجلد از مجموعه «تبيان»را به موضوع«انتخابات درانديشه امام‌خميني» اختصاص داده است. اين مؤسسه در ديباچه خويش براين اثر آورده است:
«پيروزي انقلاب اسلامي ايران به رهبري بي‌بدليل و حكيمانه حضرت امام‌خميني(ره) به عنوان بزرگ‌ترين واقعه قرن بيستم در منطقه خاورميانه در سال 1357 با چارچوب ارزشي مبتني بر آموزه‌هاي متعالي اسلام و مكتب تشيع و با غلظت ديني خويش، توانست تعريف جديدي را از مردم‌سالاري ديني به دنيا عرضه نمايد و در دوراني از تاريخ كه دموكراسي و ميزان مشاركت مردمي در برنامه‌هاي خرد و كلان سياسي جوامع، خود يك ارزش قلمداد مي‌گردد توانست خط بطلاني بر تمامي تصورات و ذهنيات غلط ناشي از برداشتي ناصحيح از اسلام كشيده و تئوري جمهوري اسلامي را با تعريف سازوكارهاي دموكراتيك مبتني بر نظام مردم‌سالاري ديني و حضور حداكثر مشاركت مردمي در بهره‌گيري از اصل حاكميت بر سرنوشت خويش و آموزه‌هاي جديدي از رفتار سياسي فردي و اجتماعي را ارائه نمايد كه در كنار جمهوريت مي‌توان اسلاميت را نيز حفظ و ارتقا داد و اين نشئت‌گرفته از تئوري انقلابي حضرت امام خميني(ره) از آغاز شكل‌گيري نهضت اسلامي از 15 خرداد 1342 در استراتژي مبارزاتي آن رهبر فرزانه در اتكا به قدرت مردم و آحاد افراد ملت مسلمان ايران بود و نه تنها در 15 سال مبارزه عليه رژيم سلطنتي و توتاليتر پهلوي بلكه در تمامي ايام و وقايع پس از پيروزي انقلاب اسلامي چه در مقابله با گروه‌ها و سازمان‌هاي ضد‌انقلاب و برانداز، يا در هشت سال دفاع مقدس در مقابل رژيم متجاوز بعث عراق و ساير موارد، در دكترين انقلابي آن امام فرزانه، نه چشمداشت به حمايت قدرت‌هاي خارجي داشته و نه سلاح‌هاي متعارف يا هسته‌اي در تفكر حضرت امام(ره) جايگاهي نداشت و آنچه مباني قدرت ملي را در تمامي شئون سياسي، اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و امنيتي تشكيل مي‌داد، اتكا به پايگاه توده‌اي و بسترسازي براي حداكثر مشاركت مردمي به ويژه در اعمال مستقيم حق حاكميت بر سرنوشت خويش در قالب برخورداري از حق انتخاب شدن و انتخاب نمودن به عنوان منتخَب و منتخِب بود. تعريف سازوكارهاي سياسي از بالاترين مرجع قدرت چه در انتخاب خبرگان قانون اساسي در اولين انتخابات پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران يا رفراندوم قانون اساسي و چه در ساير انتخابات از جمله انتخاب خبرگان رهبري، رياست جمهوري، انتخاب نمايندگان مجلس شوراي اسلامي يا شوراهاي شهر از جمله اين موارد است و اين اوج هنر بنيانگذار و معمار جمهوري اسلامي ايران است كه امروزه در هزاره جديد جمهوري اسلامي ايران مفتخر است كه توانسته است در تمامي عرصه‌ها حمايت مردمي و مشاركت ملت را در جريان تصميم‌سازي و اعمال حق حاكميت بر سرنوشت خويش در برداشته باشد.»
درادامه مقدمه مؤسسه نشر وتنظيم آثار امام خميني، به معرفي فصول اين اثر پژوهشي و نحوه تنظيم و تبويب آن پرداخته شده است. دراين بخش مي‌خوانيم:
«از آنجا كه ضرورت دارد نسل جوان امروزي شناخت صحيح و دقيقي از افكار و تئوري‌هاي آن رهبر حكيم و سياستمدار داشته و در پاسخ به شبهات جمهوريت يا اسلاميت و به جهت تسريع و تسهيل در دسترسي به نظريات حضرت امام خميني (ره) در تبيين نظريه جمهوري اسلامي و تفسير نظام مردم‌سالاري ديني، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني (ره) اقدام به تدوين نظريات معظمٌ‌له نمود كه در اين مجموعه، متن سخنان و پيام‌هاي حضرت امام خميني (ره) به صورت موضوعي در ضمن چهار فصل بر اساس عناوين مندرج در فهرست گردآوري شده است.
فصل اول منحصر به انتخابات مجلس شوراي اسلامي يا انتخابات خاص نيست. در اين فصل فرازهايي از رهنمودهاي حضرت امام، برگرفته از فرمايشات و پيام‌هاي آن حضرت در مناسبت‌هاي مختلف و انتخابات گذشته در رابطه با «اهميت انتخابات و نقش مردم»، «معيارهاي انتخاب» و «تبليغات انتخاباتي» تنظيم گرديده است. ضمناً در آغاز اين فصل نيز چند فراز از فرمايشات امام در زمينه حاكميت قانون و لزوم متابعت همگان از قوانين اسلامي ارائه شده است.
فصل دوم به انتخابات و رفراندوم‌هاي عام پا فراتر از قوه مقننه اختصاص يافته و فصل سوم به قوه مقننه، اعم از مجلس شوراي اسلامي و شوراي نگهبان و انتخابات مربوط به آن پرداخته شده است. در فصل چهارم، منظور، ارائه قطعات كوتاه و به اصطلاح كلمات قصار حضرت امام در مجموعه موضوعات مربوط به انتخابات و مجلس بوده است كه نوعاً در فعاليت‌هاي تبليغاتي مورد نياز است. بديهي است مطالب اين فصل، برگرفته از مجموعه مباحث ساير فصول است و تفصيل آنها در جاي خود آمده است.
با آنكه كوشش شده است مواضع حضرت امام براساس موضوعات فهرست تفكيك شود، ولي ظاهراً دشواري اين امر مانع از آن شده است كه دراين زمينه توفيق تام نصيب تدوينگران اين مجموعه گردد، لذا در موارد اندك، جز تكرار چاره‌اي نبوده است. در عين حال محققان ارجمندي كه طالب جامعيت انديشه امام در خصوص هر يك از عناوين فهرست هستند، نمي‌توانند صرفاً به قطعات تنظيم شده ذيل همان عنوان اكتفا كنند و بايد به ساير عناوين و موضوعات فرعی در همين مجموعه نيز مراجعه نمايند. همچنين پاره‌اي از موضوعات فرعي مورد اشاره در اين مجموعه مثل قانون، مردم و آزادي، موضوعاتي هستند كه تفصيل و جامعيت انديشه امام در خصوص آنها و مجموعه‌هاي ديگري كه چاپ شده است، آمده و در اين مجموعه، به حد ضرورت اكتفا شده است. ابتداي كتاب نيز سه پيام و سخنراني كه هر يك اختصاص به يكي از سه دوره مجلس شوراي اسلامي داشته به صورت جامع آورده شده است تا نمونه‌اي بر نگرش كلي حضرت امام نسبت به انتخابات و سه دوره اول مجلس باشد. مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني ضمن تقديم اين اثر به تقاضامندان بسيار آن اميد برده است كه نسل جوان امروز از يكسو و دولتمردان و وكلا به ويژه هر فرد، سازمان، گروه، حزب يا نهاد و ارگاني كه به هر شكل مستقيم و غيرمستقيم در جريان انتخاب(منتخَب و منتخِب) قرار مي‌گيرند بتوانند با نصب‌العين قراردادن آن زمينه رشد، ارتقا ، بقا و توسعه نظريات معظمٌ‌له را فراهم ساخته و انديشه‌هاي جاوداني ايشان را جامه عمل بپوشانند وچنين باد.»
