به نظر نمي‌رسد كه استفان دي‌ميستورا شانس زيادي براي به ثمر رسيدن مأموريتش داشته باشد. بان كي مون، دبيركل سابق سازمان ملل، در جولاي 2014 اين سياستمدار
سوئدي- ايتاليايي را با توجه به تجربه طولاني‌اش در مناطق بي‌ثباتي مثل افغانستان، عراق، لبنان، رواندا، سومالي، سودان و يوگسلاوي، نماينده سازمان ملل در جنگ سوريه كرد اما حالا آنتونيو گوتيرش، دبيركل جديد سازمان ملل، با تمديد مأموريت او براي سه ماه ديگر مخالفت كرده و بايد جاي خود را به كس ديگري بسپارد. شايد به همين دليل بود كه او در مذاكرات اخير در ژنو يا ژنو 4 به هر دو طرف از نمايندگان دولت و مخالفان سوري گفت:«از شما خواهش مي‌كنم با هم كاركنيم، مي‌دانم كه پايان دادن به اين تنش وحشتناك و گذاشتن پايه‌هاي كشوري كه در صلح با خود باشد و اتحاد و استقلالش را حفظ كند، آسان نيست. از شما خواهش مي‌كنم به اين كابوس پايان دهيد.» اين خواهش بيشتر براي اين است كه با گرفتن نتيجه‌اي در ژنو 4، دي‌ميستورا بتواند بگويد مأموريتش را در حدود دو سال و نيم به جايي رسانده هر چند هم او و هم ديگران معترفند كه حركت در جاده مذاكرات بسيار سخت است و ادامه مذاكرات در آستانه هم نمي‌تواند اميد زيادي به بار آورد.
سند مذاكرهيكي از اقدام‌هاي مهم دي‌ميستورا در ژنو 4 اين نبود كه نقش ميانجي‌گري بين دو طرف دولت و معارضان سوري را ايفا كند، چراكه او حدود يك سال قبل هم اين نقش را داشت كه البته به نتيجه‌اي نرسيد، هر چند ميانجي‌گري او در اين دور چند روزي بيشتر از قبل شده كه همين هم قابل تأمل است. اقدام قابل توجه او در ژنو 4 تنظيم و ارائه سندي به دو طرف مذاكرات است تا پايه‌هاي اصلي مذاكرات و كميته‌هاي لازم بر اساس اين پايه‌ها معلوم شود. او همان ابتداي كار در ژنو 4 اين سند را بين نمايندگان دو طرف مذاكرهكننده توزيع كرد كه مي‌گويد مبتني بر روح قطعنامه 2254 شوراي امنيت سازمان ملل است. اين سند شامل مراحل سه‌گانه‌اي براي دستيابي به حل جامع سياسي است و اين مراحل عبارتند از: الف- تشكيل دولت، سازمان يا مجموعه سياسي مورد اطمينان همه طرف‌ها و جامع و غيرطايفه‌اي براي اداره امور كشور. ب- ترسيم جدول زماني براي تهيه و تدوين قانون اساسي جديد. ج- برگزاري انتخابات آزاد و شفاف زير نظر سازمان ملل متحد و بر اساس قانون اساسي جديد. دي‌ميستورا سعي مي‌كند با ارائه اين سند به طرفين مذاكرات و اخذ موافقت آنها از يك سو پايه و اساسي براي روند مذاكرات ايجاد كند كه دست‌كم مورد قبول دو طرف باشد و از سوي ديگر، نقشه راه مذاكرات بر مبناي اين سند مشخص شود تا در هر دور مذاكرات معلوم گردد كه چه ميزان پيشرفت به دست آمده است. در واقع، او از تجربه دور قبل از مذاكرات ژنو و ناكامي سلفش، اخضر الابراهيمي، دريافته است كه بدون داشتن مبنايي براي مذاكره و ترسيم يك نقشه راه براي نشان دادن مسير مذاكرات، جمع شدن در ژنو تحت لواي سازمان ملل نتيجه‌اي در پي نخواهد داشت. با وجود اين، دو مسئله اساسي از ابتداي بحران سوريه وجود داشته كه دي‌ميستورا در سند خود توجهي به آنها نكرده و همين دو مسئله باعث شده‌اند تا سه دور قبل مذاكرات ژنو به نتيجه‌اي نرسد و در همين ژنو 4 هم تأثير‌گذار بوده‌اند.
تركيب مخالفانيك سؤال اساسي از ابتداي شروع بحران سوريه در 2011 و سوق يافتن آن به جنگ داخلي اين بود كه چه شخص يا اشخاصي و حزب يا احزابي رهبري مخالفان را به عهده دارد. اين مسئله با وجود گذشت شش سال از بحران همچنان به قوت خود باقي است و حل نشده است چنانكه هيئت‌هاي مخالفان در سه دور مذاكرات قبلي ژنو هم اين اطمينان خاطر را به وجود نمي‌آورد كه آن هيئت‌ها نمايندگان واقعي مخالفان در داخل سوريه باشند. اين شك و ترديد از آنجايي ناشي مي‌شود كه آن هيئت‌ها ارتباط مستقيمي با گروه‌هاي مسلح در داخل سوريه نداشتند جداي از اينكه نمي‌توانستند به هيچ وجه ادعاي نمايندگي از برخي طوايف سوري مثل كردها را داشته باشند. از اين رو، اگر آن هيئت‌ها با مبحثي در جريان مذاكرات موافقت هم مي‌كردند باز اطميناني به اين نبود كه موافقت آنها مورد تأييد گروه‌هاي مسلح باشد و از سوي تمام طوايف سوري هم تأييد شود. اين مشكل جداي از وابستگي سياسي آن هيئت‌ها به كشورهاي منطقه به خصوص عربستان سعودي و قطر بود كه مسئول اصلي جنگ و آتش‌افروزي در سوريه بودند. نشست‌هاي مقدماتي آستانه براي ژنو 4 دست‌كم اين حسن را داشت كه نمايندگاني از سوي برخي گروه‌هاي مسلح مخالف هم در هيئت مخالفان حضور داشتند و اين ارتباط بين هيئت مذاكرهكننده با آن گروه‌هاي مسلح در ژنو 4 هم حفظ شد. حل مشكل ارتباط با بخشي از گروه‌هاي مسلح باز اطمينان‌بخش نبوده، بلكه مسئله جامعيت هيئت مخالفان بر سر جاي خود باقي مانده است. در حال حاضر، سه هيئت به نام‌هاي شوراي عالي مذاكرات، معارضه مسكو و معارضه قاهره تحت پوشش نمايندگان مخالف دولت سوريه در ژنو حضور دارند. با وجود اينكه دي‌ميستورا از ابتدا خواسته بود تا تركيبي مشترك از اين سه طيف نمايندگي مخالفان را به عهده داشته باشند، شوراي عالي مذاكرات از تشكيل اين تركيب سر باز زده و سعي كرده است در اين چند روز از مذاكرات نمايندگي مخالفان را در انحصار خود حفظ كند. حالا روسيه به عنوان يكي از حاميان اصلي ژنو 4 به تنوع در هيئت مخالفان اصرار دارد و جداي از طيف كردها، خواستار حضور نمايندگاني از جريان‌هاي مخالف خارج از شوراي عالي مذاكرات است كه به هيئت رياض مشهور است و بيشتر عامل خواست‌هاي عربستان سعودي و تركيه است اما به نام نمايندگان مخالفان در ژنو حضور يافته است. دي‌ميستورا تهديد كرده بود اگر سه جريان بر سر هيئت تركيبي نهايي به توافق نرسند خود هيئت نهايي مخالفان را تعيين خواهد كرد اما در اين يك هفته از ژنو 4 نشان داده كه اراده‌اي براي اجراي تهديدش ندارد و مشكل همچنان به قوت خود باقي است.
معضل تروريسماگرچه اعتراضات خياباني درعا در 26 ژانويه 2011 سياسي بود اما چند ماه بعد و با ظهور گروه‌هاي مسلح، ديگر مسئله تنها وجه سياسي نبود، بلكه حضور گروه‌هاي تروريستي ميان مخالفان كل صورت مسئله در بحران سوريه را تغيير داد. به عبارت ديگر، بحران سوريه به سرعت از وجه سياسي به وجه تروريسم و مبارزه با آن تغيير هويت داد چنانكه اين موضوع در ژنو 4 هم نمودار شد. در حالي كه دو روز از مذاكرات ژنو 4 مي‌گذشت، چندين حمله انتحاري در شهر حمص سوريه اتفاق افتاد كه مقرهاي امنيت و اطلاعات نظامي در دو منطقه مركزي اين شهر مورد حمله قرار گرفت و دست كم 42 نفر از جمله دو مقام ارشد نظامي كشته شدند. بشار جعفري، رئيس هيئت دولت در ژنو 4، به صورت رسمي خواستار محكوم كردن اين حملات از سوي همه طرف‌هاي مذاكرات شد. در حالي كه دي‌ميستورا با صدور بيانيه‌اي حملات حمص را محكوم كرد اما هيئت‌هاي مخالفان در مذاكرات با فرافكني سعي در طفره رفتن از محكوميت آن حمله داشت. اين طفره رفتن عمق مشكل تروريسم حتي در ژنو 4 را نشان داد كه با وجود محكوميت از سوي نماينده سازمان ملل، باز نمايندگان مخالفان حاضر به قبول اين مشكل در سوريه و محكوميت آن نيستند. اين خودداري هيئت مخالفان هر علتي كه داشته باشد از وابستگي به همان گروه‌هاي تروريستي يا ترس از آن گروه‌ها، دست‌كم باعث مي‌شود تا اصل مشكل در بحران سوريه روي ميز قرار نگيرد تا دو طرف مذاكره به نقطه نظر تصميم واحدي در برابر تروريست‌ها برسند. روشن است كه بدون داشتن نقطه نظر و استراتژي واحد در برابر تروريست‌ها نمي‌توان محيط مناسبي براي عملي شدن آن سه محور در سند دي‌ميستورا داشت. اين نكته‌اي است كه هيئت دولت سوريه با حمايت روسيه بر آن انگشت گذاشته‌اند و البته موافقت دي‌ميستورا را هم به دست آورده‌اند تا محور تروريسم را به سه محور سندش اضافه كند.
شوراي عالي مذاكرات يا هيئت رياض با اين موضوع مخالفت كرده و يحيي قضماني، رئيس اين هيئت، گفته اگر هم دي‌ميستورا تروريسم را در سند خود بگنجاند، ما آن را نمي‌پذيريم و اصلاً راجع به‌آن بحث نمي‌كنيم. روشن است كه اين هيئت به صورتي انحصارطلبانه قصد ممانعت از طرح تروريسم در مذاكرات را دارد اما به نظر نمي‌رسد كه دو هيئت ديگر مخالفان به دليل عدم وابستگي به آل سعود و تركيه موافق اين هيئت باشند. علاوه بر اين، قضماني و همراهان او نگاهي به عوامل خارج از مذاكرات و به خصوص نحوه تأثيرگذاري غربي‌ها دارند تا با اتهام‌زني به دولت سوريه، مسئله تروريسم در اولويت‌هاي مذاكرات قرار نگيرد. تلاش غربي‌ها براي تصويب قطعنامه‌اي در شوراي امنيت در همين جهت بود كه با وتوي روسيه و چين ناكام ماند و حالا با انتشار گزارشي در سازمان ملل سعي در اتهام‌زني به دولت سوريه دارند. با وجود تمام اين تلاش‌ها از سوي هيئت رياض و حاميان غربي - عربي‌اش، مسئله تروريسم آنقدر جدي است كه دي‌ميستورا هم نتوانسته آن را ناديده بگيرد و اگر او در گزارش روز هشتم مارس به شوراي امنيت انگشت بر اين موضوع بگذارد، يك گام قابل توجه به سوي مذاكرات آستانه در 14 مارس برداشته و در غير اين صورت و عدم توجه به اين مسئله، بايدگفت كه مسير ژنو 4 به آستانه 4 براي او و ديگر طرف‌هاي مذاكرات بسيار سخت خواهد بود.
