بسته سيگار را كه خريد يك نخ آن را از بسته خارج كرد و بقيه بسته را گذاشت توي كيفش، همانجا جلوي در مغازه سيگارش را روشن كرد و رفت.
استعمال سيگار توسط خانمها يا خريد سيگار از فروشگاه توسط بانوان موضوعي نيست كه اولين بار آن را ميبينم اما چيزي كه مرا به فكر فرو برد، سن كم آن دختر بود و اينكه با همين سن كم بيمحابا سيگارش را آتش ميزند و با خيالي آسوده در پيادهروي خيابان شروع ميكند به قدم زدن و بدون اينكه از كسي خجالت بكشد، به راحتي پكي به سيگارش ميزند.
زشتي سيگار كشيدن در بين خانمها به اين علت پررنگتر است كه معمولا جامعه براي زن جايگاه ويژهاي قائل است و تصور از زن، فردي نيست كه رفتارهاي خشن يا ناهنجار داشته باشد بلكه انتظار و تصور از يك زن در جامعه، موجودي لطيف با روحيهاي دوستداشتني و سيماي مهربان است كه در حقيقت محور اصلي و ستون خانواده است. شايد براي همين است كه وقتي در خيابان، پارك، اتومبيل يا هرجاي ديگر خانمي را مشاهده ميكنيم كه بيمحابا و پشت سر هم پكي به سيگار ميزند تعجب و واكنش بيشتري را به دنبال دارد.
نكته تأسفبار اينجاست كه سيگار كشيدن خانمها متأسفانه طي سالهاي اخير در جامعه افزايش يافته و اگرچه بررسيهاي دقيقي در اين خصوص صورت نگرفته اما بررسيهاي غيررسمي نشاندهنده افزايش و گستردگي پديده سيگار كشيدن در بين خانمهاست.
نكته تلختر اين است كه سن استعمال سيگار در حالت كلي در ايران كاهش يافته كه اين موضوع شامل دختر خانمها نيز ميشود. زن سيگاري معمولا در خانواده نقش يك همسر مهربان يا مادر دلسوز را نميتواند ايفا كند. براي او كه گاهي اوقات به خاطر فرار از مشكلات روزمره زندگي و به قول خودش فراموش كردن غم و غصه به سيگار كشيدن پناه ميبرد دلسوزي براي همسر، تربيت فرزندان، مراقبت از خود، همسر و فرزندان و درحالت كلي گرم نگهداشتن كانون يك خانواده آن هم خانواده ايراني با مشخصات خاص خودش معنا و جايگاهي ندارد.
زن ايراني نماد يك خانواده است و وقتي اين نماد به رفتارهاي ناهنجاري مانند استعمال سيگار روي ميآورد ديگر خيلي نميتوان به دوام، بقا و رشد خانواده اميدوار بود. شايد براي همين است كه خطر سيگار كشيدن بانوان و گرايش آنها به مصرف سيگار و قليان پررنگتر است و اين زنگ خطر با شدت بيشتري به صدا درآمده است.
سيگار، قاتل جان زنانسيگار در كنار مشكلات و ناهنجاريهاي اجتماعي لطمات بسيار جبران ناپذيري را به زنان وارد ميكند. اگرچه استعمال سيگار به خودي خود براي بدن هر انساني ضرر دارد و كلكسيوني از انواع بيماريهاي جسمي و روحي را به دنبال خود ميآورد اما به عقيده پزشكان، ضرر استعمال سيگار براي خانمها بيشتر است.
پزشكان بر اين عقيده هستند كه زنان سيگاري، مثل مردهاي سيگاري در معرض بيماريهاي قلبي ـ عروقي، اختلالات تنفسي و انواع سرطانها هستند. علاوه بر آن، درصد پوكي استخوان در بين زنان سيگاري بسيار بالاتر است. در دو دهه گذشته، تعداد مبتلايان زن سيگاري به سرطان سينه روند صعودي داشته است و همين امر موجب مرگ زودرس آنان ميشود. همينطور تعداد مبتلايان زن سيگاري به بيماريهاي ريوي ۶ برابر شده است. سيگار كشيدن زنان خطر ابتلا به بيماريهاي قلبي ـ عروقي را در آنان دو برابر ميكند و احتمال ابتلا به سرطان ريه را در آنها ۸۰ درصد افزايش ميدهد.
بد نيست بدانيد عوارض جانبي سيگار كشيدن در زنان موجب سقط جنين، يائسگي زودرس، ناباروري و تولد نوزادان كموزن ميشود.
زناني كه در دوران بارداري سيگار ميكشند احتمال تولد كودكان معلول و بروز رفتارهاي ضداجتماعي را در فرزندانشان افزايش ميدهند. شايعترين تأثيرات نيكوتين اين است كه بر تكامل مغز جنين تأثيري منفي ميگذارد و موجب نقص سيستم عصبي كودك ميشود.
تحقيقات نشان ميدهد تولد كودكان معلول و نارسا در زنان سيگاري ۳ برابر بيشتر از زنان غيرسيگاري است. دختران جوان با كشيدن حداقل ۵ سيگار در روز موجب تضعيف عملكرد دستگاه تنفسي خود ميشوند و اين ناراحتي در دختران بيشتر از پسران جوان بروز ميكند. ادامه اين روند تا سن ۲۰ سالگي موجب اختلالات تنفسي و كاهش كارايي ريه آنها ميشود. پزشكان همچنين معتقد هستند بررسيها نشان از اين دارد كه استعمال دخانيات در زنان باردار، خطر زايمان پيش از موعد، جداشدن ناگهاني جفت (جدايي جفت از رحم) و جفت سرراهي (غيرطبيعي بودن محل جفت) را افزايش ميدهد، بهطوري كه ميتواند باعث خونريزي شديد هنگام زايمان شود. ضمن اينكه ترشح هورمون استروژن در زنان سيگاري به شدت كاهش مييابد و موجب بروز پيري زودرس و كهولت ميشود. به گفته پزشكان، زنان سيگاري به طور متوسط 15 سال زودتر از ساير زنان ميميرند.
بررسيهاي پزشكان نشان ميدهد احتمال تولد نوزادان كموزن در ميان مادران سيگاري بيشتر است. كموزني نوزادان خطر ابتلا به بسياري از بيماريها و مرگومير آنها را در دوره نوزادي تا يك ماه اول پس از تولد افزايش ميدهد. اين نوزادان با خطر عقبماندگي رشد درون رحمي مواجهاند و بيشترين آمار مردهزايي متعلق به زنان سيگاري است. ضمن اينكه مادران سيگاري، توانايي كمتري براي شيردادن به نوزادشان دارند.
اعتياد در كمين بانوان سيگارياگر روند كاهش اسعمال سيگار در بين خانمها كنترل نشود در آيندهاي نه چندان دور شاهد جمعيتي از بانوان كشور هستيم كه با انواع بيماريها روبهرو هستند. فردي كه سيگار ميكشد روزانه مبلغي را صرف خريد سيگار ميكند كه در پايان سال رقم بسيار زيادي ميشود و اين درحالي است كه همين فرد در سالهاي بعد بايد مبالغ بسيار زيادي را صرف درمان بيماريهاي ناشي از استعمال سيگار كند.
اما نكته نگرانكننده اينجاست كه بر اساس تحقيقات صورت گرفته تمامي افراد معتاد قبل از به دام افتادن در اين بلاي خانمانسوز تجربه استعمال و مصرف سيگار را داشتهاند. البته لازم به توضيح است كه اين بررسي به معناي آن نيست كه همه افرادي كه سيگاري هستند معتاد ميشوند بلكه اين بررسي ميگويد همه معتادان تجربه مصرف و استعمال سيگار را دارند، چراكه هيچ فردي از ابتدا مستقيما به سراغ اعتياد نرفته بلكه قبل از آلوده شدن به مواد مخدر دود سيگار يا قليان را تجربه كرده و لذت فانتزي و توهمي كه از مصرف قليان و سيگار به او دست داده باعث شده است تا به مصرف مواد مخدر نيز روي آورد.
زن كه ستون و محور خانواده به حساب ميآيد، بر اثر مصرف سيگار رفتهرفته به موجودي تبديل ميشود كه براي فرار از مشكلات و رهايي از غصههاي زندگي به جاي مبارزه با آنها از روي ترس و ضعف به دخانيات پناه آورده و با مصرف سيگار سعي در تسكين خود دارد غافل از اينكه اين تسكين موقتي است و عوارضي كه استعمال سيگار بر روح، روان و جسم فرد سيگاري خصوصا يك خانم ميگذارد، عوارضي است كه جبران آن بسيار مشكل است.
حركت زشتي كه زنانه و مردانه ندارداما به راستي فكر ميكنيد علت تمايل خانمها به استعمال سيگار چيست و چرا برخي بانوان بهرغم تمام مشكلاتي كه براي مصرف سيگار ذكر شده است به اين ناهنجاري اجتماعي گرايش دارند و حتي گاهي اوقات در معابر عمومي و به صورت علني اقدام به استعمال سيگار ميكنند.
در گفتوگو با چند خانم سيگاري به جوابهاي قانعكنندهاي دست نيافتم و آنها به جاي پاسخ به اين سؤال بيشتر به دنبال توجيه اين رفتار ناهنجار خود بودند.
به همين دليل براي يافتن پاسخ سؤالات خود به سراغ يك روانشناس و مشاور رفتم. بهتر ديدم كه اين موضوع را با يك روانشناس خانم در ميان بگذارم، براي همين به سراغ شهربانو دولتخواه رفتم و در خصوص موضوع گزارش با او گفتوگو كردم. وي در اينباره ميگويد: شايد يكي از مهمترين دلايل روي آوردن برخي از خانمها به مصرف سيگار اين است كه خانمهاي سيگاري نميخواهند خود را از مردان در جامعه پايينتر ببينند، براي همين با دست زدن به اين گونه رفتارها قصد دارند تا به خيال خود به موضوع برابري زنان با مردان در جامعه دامن بزنند.
وي با بيان اينكه سيگار كشيدن خانمها ميتواند حتي نوعي اعتراض ناخودآگاه باشد، ميافزايد: برخي از خانمها اينكه از مردها كوچكتر در نظر گرفته شوند يا اينكه حقوق آنها در جامعه با مردها برابر نباشد، انتقاد دارند و براي همين با سيگار كشيدن قصد دارند به اين شيوه برابري زن و مرد را اثبات كنند!
دولتخواه ميافزايد: البته اين نظريه در مورد تمام خانمهاي سيگاري صحيح نيست بلكه گرايش بانوان به مصرف سيگار علتهاي ديگري نيز دارد كه يكي از مهمترين علتهاي آن ريختن قبح مصرف سيگار در جامعه است. وقتي يك آقا به خودش اجازه ميدهد در هر مكاني كه دوست دارد سيگار بكشد، يعني در محيط خانواده و جلوي فرزندان دختر و پسر، در اتومبيل، خيابان، معابر و محيطهاي عمومي و. . . آن وقت به خودي خود قبح و زشتي مصرف سيگار در بين خانمها نيز از بين ميرود. وي به راحتتر شدن روابط دختر و پسر در جامعه اشاره ميكند و ميگويد: وقتي شرايط به گونهاي است كه در برخي از محيطها مانند محل كار، جمعهاي دوستانه يا حتي محيط تحصيل روابط دختر و پسر راحتتر از گذشته شده و بسياري از محدوديتها برداشته شده است، شاهد اين هستيم كه دخترها نيز در جمعهاي دوستانهاي كه پسرها هم حضور دارند به استعمال سيگار، قليان و دخانيات علاقهمند ميشوند. اين روانشناس همچنين با اشاره به سهولت دسترسي بانوان به سيگار اظهار ميدارد: با اينكه درباره چگونگي عرضه سيگار به افراد بحثهاي بسيار زيادي صورت گرفته اما متأسفانه هنوز به نتيجه قطعي و قانعكنندهاي نرسيدهايم و سيگار مانند يك آب معدني به سادگي به فروش ميرسد و درست مانند همان آب معدني در ملأ عام و در انتظار عمومي مصرف ميشود.
اين مشاور خانواده با بيان اينكه خانوادهها در اين خصوص نقش بسيار تأثيرگذاري دارند و اهتمام جدي خانوادهها به تربيت فرزند اعم از فرزند دختر يا پسر و نيز بهرهگيري خانواده از الگوي صحيح تربيتي ايراني – اسلامي ميتواند نقش بسيار زيادي در جلوگيري از گرايش دخترها به مصرف سيگار داشته باشد، ميافزايد: اكثريت قريب به اتفاق خانمهاي سيگاري كه براي مشاوره به دفتر من مراجعه ميكنند خانمهايي هستند كه يا قبل از ازدواج يا بعد از آن يا در هر دو دوره با مشكلات و ناهنجاريهاي اخلاقي در خانواده خود روبهرو بودهاند، به عنوان مثال سادهترين ناهنجاري اخلاقي در اين خانواده عدم توجه به مسائلي مانند حجاب و رعايت حريم و حدود رفتار با محرم و نامحرم است.
دولتخواه در پايان صحبتهاي خود به نقش رسانهها و خانوادهها در جلوگيري از آلوده شدن دختران به مصرف سيگار اشاره و خاطر نشان ميكند: زنگ خطر مصرف سيگار توسط دختران از مدتها قبل به صدا در آمده و اگر اين موضوع آسيبشناسي نشود خطرات بزرگتري را به دنبال خواهد داشت.