روسيه، امريكا، اروپا و اوكراين بعد از حدود پنج ماه تصاعد بحران، روز پنجشنبه براي كاهش تنشها در اوكراين به توافق رسيدند. صرفنظر از اينكه توافق ژنو به كاهش تنشها منجر خواهد شد يا نه، تنش در اوكراين يك بار ديگر اهميت لابي يهوديان در مناسبات بين غرب و شرق را برجسته كرد. در متن توافق منتشر شده بين طرفها، بلافاصله بعد از تأكيد بر اينكه بايد «گامهاي اوليه واقعي براي كاهش تنش و احياي امنيت براي تمام شهروندان» برداشته شود، آمده است: «شركتكنندگان در اين نشست، هرگونه افراطگرايي، نژادپرستي و عدم بردباري مذهبي از جمله عليه يهوديان را قوياً محكوم و رد ميكنند.» اوكراين چيزي حدود 46 ميليون نفر جمعيت دارد كه از اين بين، چيزي حدود 17 تا 20درصد آنها روستبار هستند. با وجود اينكه دولت روسيه در جريان بحران اوكراين تأكيد كرده كه خود را موظف به حمايت از روستباران ساكن اوكراين ميداند و گزينه مداخله نظامي براي حمايت از آنها را منتفي ندانسته، ولي در توافق چهارجانبه ژنو، هيچ اشاره مستقيمي به روستباران اوكراين نشده است.
در موارد جمعيت يهوديان اوكراين، آمار و ارقام متفاوتي وجود داد. بيشتر منابع، جمعيت يهوديان اوكرايني را حدود 70 هزا نفر تخمين ميزنند، ولي برخي آمار، تعداد آنها را تا 200 هزا نفر نيز اعلام كردهاند. حتي در اين حالت نيز، جمعيت يهوديان اوكرايني، به كمي بيشتر از نيم درصد كل جمعيت اوكراين ميرسد كه در مقايسه با كل روس تباران، قابل توجه نيست.
موضوع يهوديان اوكرايني در مناسبات روسيه، اسرائيل و امريكا در جريان بحران اوكراين طي چند هفته گذشته به يك چالش جدي تبدل شده است. در جريان رأيگيري مجمع عمومي سازمان ملل براي قطعنامه غيرالزامآور اوكراين در روز 27 مارس 2013، نماينده رژيم صهيونيستي در جلسه رأيگيري حاضر نشد. اين موضع طرف اسرائيلي، واكنش دولت اوباما را به دنبال داشت و جي پساكي سخنگوي وزارت خارجه امريكا گفت: « ما تعجب كرديم كه چرا اسرائيل به اكثريت كشورهايي نپيوست كه از يكپارچگي سرزميني اوكراين در سازمان ملل حمايت كردند.» البته پساكي تأكيد كرد كه اين موضوع باعث نگراني جدي امريكا نشده است. بيشتر مطبوعات اسرائيلي، اين موضع تلآويو در مورد اوكراين را تعبير به بيطرفي كردند؛ موضوعي كه آويگدور ليبرمن، وزير خارجه رژيم صهيونيستي نيز غيرمستقيم بر آن صحه گذاشت: «ما مناسبات خوب و قابل اعتمادي با امريكاييها و روسها داريم و تجربه ما با هر دو طرف خوب بوده است، بنابراين، من اين ديدگاه را كه (چرا) اسرائيل بايد درگير اين موضوع شود، درك نميكنم.»
تماس تلفني هفته قبل بنيامين نتانياهو با اوباما و رايزني دو طرف در مورد «بحران اوكراين و مسئله هستهاي ايران»، اين فرض را تقويت كرد كه كابينه نتانياهو در فضاي جديد مذاكرات ايران با 1+5 و تنشهايي كه در جريان گفت و گوهاي فلسطيني- اسرائيلي با امريكا پيدا كرده، در حال تعريف توازني جديد در مناسبات خود با واشنگتن است. اين تحليل تاحدي بازتاب مناسبات رو به دگرگوني رژيم صهيونيستي با امريكا، به خصوص در خاورميانه است، ولي تمام ماجرا اين نيست. بخش مهمي از جامعه صهيونيستي ميگويد از اين نگران هستند كه به قدرت رسيدن يك دولت غرب گرا در اوكراين، باعث تشديد احساسات يهودستيزانه در اوكراين شود. آنها ميگويند كه ويكتور يانكوويچ رئيس جمهور بركنار شده (روس گراي) اوكراين، از يهوديان در مقابل گروههاي فاشيستي مانند «اسووبودا» حمايت ميكرد. در لايههايي از جامعه اسرائيلي حتي اين نگاه وجود دارد كه آرسني ياتسنويك نخست وزير موقت اوكراين و شش تن از وزرا و معاونين او به گروههاي يهودستيز وابستهاند. به همين خاطر، طي هفتههاي اخير در داخل سرزمينهاي اشغالي بحثهاي تند و تيزي درباره نحوه حمايت از يهوديان اوكراين درگرفت. غيبت نماينده رژيم صهيونيستي در جلسه رأيگيري مجمع عمومي درباره قطعنامه اوكراين و موضع «بي طرفي» در جريان بحران اوكراين، برآيند همه اين بحثها در داخل جامعه اسرائيلي بود. نكته مهمي كه در اين بين به آن توجه نشد اين بود كه ورود كابينه تلآويو براي آنچه حمايت از يهوديان در اوكراين ناميده شد، نه تنها ديرهنگام (بعد از پنج ماه بحران) انجام شد، بلكه برخلاف موضوع اعلاني بسيار ضعيف بود. كابينه نتانياهو در بهترين حالت، در بحران اوكراين و حمايت ادعايي از يهوديان اوكرايني، موضع «بي طرفي» در پيش گرفت. در داخل سرزمينهاي اشغالي و جامعه يهوديان، كم نيستند كساني كه در سايه بحران اوكراين، موضع رژيم اسرائيل در مورد حمايت از منافع يهوديان در سراسر جهان را به چالش ميكشند. جين شائول طي يادداشتي در سايت «ورلد سوسياليت» نوشت: «واكنش اسرائيل در بحران اوكراين اين واقعيت را به آزمون كشيد كه نخبگان حاكمه اسرائيل آن طوري كه ادعا ميكنند، در حمايت از يهوديان جهان سخن نميگويند، بلكه نماينده طبقه سرمايهداري اسرائيل هستند، طبقهاي فاسد و لايه اجتماعي رشوهخواري كه متحد با واشنگتن، حملات جنايتكارانهاي عليه فلسطينيان و سايرين انجام ميدهد. 20 خانواده ثروتمند اسرائيلي حدود نيمي از بازار بورس و 25 درصد شركتهاي اسرائيلي، به خصوص روزنامهها، بانكها و شركتهاي داراي فناوري مهم را تحت كنترل دارند. . . . اين تحولات (اوكراين) نشان ميدهد كه دولت صهيونيستي در وراي دفاع از يهوديان در مقابل سركوب و يهودستيزي، همدست اين سركوب و ظهور دوباره يهوديستيزي است.» به نظر ميرسد گنجانده شدن نام «يهوديان» در توافق ژنو بيش از آنكه ناشي از حمايت تل آويو از يهوديان باشد، استفاده ابزاري روسها از لابي يهودي به عنوان برگ برنده عليه غرب است.
